Cảnh khuya và Rằm tháng giêng đều là những bài thơ hay của tác giả Hồ Chí Minh sáng tác trong thời gian kháng chiến chống giặc ngoại xâm. Hãy nêu hoàn cảnh sáng tác, nội dung nghệ thuật bài Cảnh khuya, Rằm tháng giêng và những điểm chính về nội dung nghệ thuật của 2 bài thơ này.
I. Bài Cảnh khuya
a. Hoàn cảnh sáng tác
Bài thơ Cảnh khuya được Bác sáng tác vào quy trình tiến độ đầu của kháng chiến chống Pháp, đơn cử vào năm 1947. Đây là quy trình tiến độ nhân dân hưởng ứng lời lôi kéo toàn nước kháng chiến, rút lui lên những vùng rừng núi, hiểm trở để xây dựng địa thế căn cứ, lực lượng sẵn sàng chuẩn bị cho cuộc kháng chiến lâu dài hơn với thực dân Pháp .
Trong một đêm trăng đẹp, Bác ngắm cảnh và viết lên những vầng thơ tuyệt đẹp. Bài thơ lột tả vẻ đẹp của thiên nhiên, núi rừng đồng thời gửi gắm bên trong tâm sự của người lãnh đạo, lo lắng tương lai và vận mệnh của đất nước.
b. Nội dung
Bài thơ Cảnh khuya được viết ở chiến khu Việt Bắc, khung cảnh vạn vật thiên nhiên tuyệt đẹp với tiếng suối, trăng, cảnh khuya đẹp như vẽ … hình ảnh thơ sinh động, giàu sức biểu cảm. Tiếng suối được so sánh như tiếng hát trong trẻo, nhẹ nhàng. Trăng in bóng lên cổ thủ lồng nhau vào nhau tạo sự hòa giải, huyền ảo. Hình ảnh vạn vật thiên nhiên qua cảm nhận của Bác rất đẹp và sinh động. Trên nền vạn vật thiên nhiên đó là thi nhân – người chiến sỹ đang thao thức bởi Người lo ngại cho vận mệnh dân tộc bản địa .
c. Nghệ thuật
– Vận dụng thể thơ thất ngôn tứ tuyệt .
– Biện pháp tu từ so sánh, ẩn dụ, điệp từ .
– Vẻ đẹp đêm trăng vừa cổ xưa mang nét đẹp tân tiến .
– Ngôn từ giản dị và đơn giản, trong sáng toát lên tình yêu vạn vật thiên nhiên, yêu nước và sự sáng sủa, yêu đời của Bác .
II. Bài Rằm tháng giêng
a. Hoàn cảnh sáng tác
Rằm tháng giêng là bài thơ sinh ra trong một đêm trăng rằm. Bác cùng với những cán bộ có cuộc họp quan trọng, buổi họp kết thức khi trời đã khuya, Bác cùng những cán bộ trở lại bằng thuyền. Lấy cảm hứng từ đêm trăng rằm, Bác viết bài thơ để ghi lại khoảng chừng khắc tuyệt đẹp từ vạn vật thiên nhiên .
tin tức thêm : Bài thơ được viết ở chiến khu Việt Bắc vào năm 1948, quá trình đầu của kháng chiến chống thực dân Pháp .
b. Nội dung
Bối cảnh viết bài thơ Rằm tháng giêng rất vô tình, khi kết thúc một cuộc họp quan trọng, Bác trở về nhà bằng thuyền, đó cũng là thời gian đêm về khuya, Bác đã thực sự rung động trước vẻ đẹp của đêm trăng rằm. Con thuyền không riêng gì chở người mà còn chở đầy ánh trăng lướt đi, đó là hình ảnh vô cùng lãng mạn của nghệ sĩ – chiến sỹ Hồ Chí Minh. Bài thơ cũng toát lên sự từ tốn, phong thái của Bác trong thời gian khó khăn vất vả của cuộc kháng chiến .
c. Nghệ thuật
– Bài thơ gốc viết theo thất ngôn tứ tuyệt, dịch sang thể thơ lục bát .
– Mang vẻ đẹp cổ xưa đặc trưng của phương Đông như : trăng, dòng sông, con thuyền .
– Ngôn từ có sức biểu cảm cao, hàm súc.
– Kết hợp giữa miêu tả và yếu tố biểu cảm giúp bài thơ mang nét đẹ cổ xưa và tân tiến .
III. Ý nghĩa của 2 bài thơ
Cảnh khuya
Chiêm ngưỡng và hòa mình vào vẻ đẹp vạn vật thiên nhiên đất trời nhưng không quên bày tỏ nỗi lòng của người chỉ huy trước vận mệnh của dân tộc bản địa, quốc gia .
Rằm tháng giêng
Thể hiện tâm hồn nghệ sĩ – chiến sỹ chiêm ngưỡng và thưởng thức vẻ đẹp tuyệt vời từ vạn vật thiên nhiên trong đêm trăng rằm. Bác có sự cảm nhận tinh xảo trước vạn vật thiên nhiên và phong thái thư thả, tự tại trong bất kể hoàn cảnh khắc nghiệt của cuộc chiến tranh .
Bài viết về biện pháp nghệ thuật trong bài Cảnh khuya
Cảnh khuya bài thơ đã lột tả được vẻ đẹp vạn vật thiên nhiên và hình ảnh con người trong khung cảnh ấy. Trong khoảng trống yên tĩnh người nghe hoàn toàn có thể chiêm ngưỡng và thưởng thức tiếng suối trong trẻo từ phía xa, giải pháp thẩm mỹ và nghệ thuật sử dụng so sánh tiếng suối như tiếng hát của con người .
Trong câu “ Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa ” điệp từ “ lồng ” được sử dụng hai lần tạo ra khung cảnh vạn vật thiên nhiên với đêm trăng rừng những tầng lớp, xen kẽ nhau tạo nên vẻ đẹp lộng lẫy, đầy sắc tố qua con mắt của những người đang ngắm nhìn cảnh vật .
Trong hai câu đầu lột tả vẻ đẹp của núi rừng, vạn vật thiên nhiên thì hai câu sau nói lên nổi lòng của con người là chính tác giả. Điệp từ “ chưa ngủ ” được sử dụng hai lần, bác hồ chưa ngủ vì cảnh đẹp nhưng cũng vì nước nhà đang cuộc chiến tranh. Bác đang tâm lý về tình hình quốc gia và cuộc chiến tranh, điệp từ “ chưa ngủ ” đã biểu lộ được nỗi lo nước nhà của bác .
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà.
Các biện pháp nghệ thuật sử dụng trong bài thơ đã thể hiện được vẻ đẹp thiên nhiên núi rừng Việc Bắc và nói lên nỗi lòng của người cha già lo lắng, suy nghĩ đối với vận mệnh của dân tộc.
Bài viết có đặc thù tìm hiểu thêm !
Trên đây là hoàn cảnh sáng tác, nội dung nghệ thuật và thẩm mỹ bài Cảnh khuya và Rằm tháng giêng đã được lột tả chi tiết cụ thể, giúp mọi người và những em học viên hiểu được sâu xa về nội dung và hoàn cảnh sáng tác của hai bài thơ này .
Lớp 7 –
