Lựa chọn câu để xem giải thuật nhanh hơn- Một trong những cây bút số 1 của văn xuôi Nước Ta từ sau Cách mạng tháng 8- Nhà văn được rèn luyện và trưởng thành trong quân ngũ
– Nguyễn Khải (1930 – 2008), tên thật là Nguyễn Mạnh Khải, ông sinh ra tại Hà Nội.
II. Tác phẩm
1. Tóm tắt
Truyện xoay quanh nhân vật cô Hiền, một “ hạt bụi vàng ” của Hà Nội Thủ Đô nghìn năm văn hiến. Cô xinh đẹp, mưu trí, lại sinh ra trong một mái ấm gia đình giàu sang lương thiện khiến nhân vật “ tôi ” phải trân trọng, ngưỡng mộ. Thời trẻ, cô mở một xa-lông văn học, giao lưu với khách văn chương tri thức. Đến tuổi lập mái ấm gia đình, cô chọn một ông giáo Tiểu học trong sự ngỡ ngàng của biết bao người. Suốt thời kháng chiến chống Pháp, vợ chồng cô vẫn sống ở Hà Nội một cách đường hoàng, sung túc, hoạt động và sinh hoạt nền nếp, lễ nghi mặc kệ xung quanh đói khổ, buông tuồng. Cô Hiền làm nghề hoa giấy và có cái mặt tư sản nhưng không bị tái tạo vì cô chẳng bóc lột ai. Khi người con cả xin vào mặt trận, cô không ngăn cản. Cậu thứ hai thi được điểm trên cao nên trường giữ lại. Năm 1975, con cả của cô trở lại và đã là thượng úy. Cô Hiền tổ chức triển khai bữa ăn bạn hữu như mấy chục năm nay cô vẫn làm mỗi tháng. Nhân vật “ tôi ” chuyển vào TP HCM sinh sống nhưng cứ ra Hà Nội lại ghé vào thăm cô Hiền. “ Tôi ” tỏ ý buồn chán về lối ứng xử xuống cấp trầm trọng của người Hà Nội thời nay. Cô Hiền kể cho anh nghe chuyện cây si bật gốc vì bão ở đền Ngọc Sơn .
2. Tìm hiểu chung
– Xuất xứ : Tác phẩm in trong tập truyện ngắn cùng tên của Nguyễn Khải .
– Hoàn cảnh sinh ra : Tác phẩm sinh ra khi quốc gia có nhiều thăng trầm, dịch chuyển, những giá trị truyền thống cuội nguồn cũng dần phai mờ, đặc biệt quan trọng là những giá trị của người Hà Nội .
3. Tìm hiểu chi tiết
a. Nhân vật cô Hiền
* Giới thiệu chung :
– Thời trẻ là cô gái mưu trí, xinh đẹp, xuất thân trong một mái ấm gia đình giàu sang, lương thiện .
– Có nếp sống và nếp nghĩ độc lạ, khác lạ
+ Nếp sống, hành vi :
Thời chống Pháp : vẫn sống ở Hà Nội, không dính líu gì đến “ cơ quan chính phủ ”, sống một đời sống đường hoàng, sung túc, giữ nền nếp hoạt động và sinh hoạt và lễ nghi tốt đẹp của người Hà Nội .
Thời kì Hà Nội giải phóng : vẫn giữ gìn cách sống và nếp cũ của người Hà Nội .
Thời chống Mỹ : không khuyến khích cũng không ngăn cản con cháu tòng quân .
Sau 1975 : giữ nếp sống lịch sự của người Hà Nội, vẫn tổ chức triển khai bữa cơm bè bạn mỗi tháng một lần giữa những cựu công dân của Hà Nội .
+ Nếp nghĩ : Vừa thích ứng với cái mới, vừa giữ gìn nếp sống và cách nghĩ riêng của mình : “ Vui hơi nhiều … đến làm ăn chứ ? ”, “ Một đời tao chưa từng bị ai cám dỗ, kể cả chính sách ”, “ Người đàn bà không là nội tướng thì cái mái ấm gia đình ấy cũng chả ra làm sao ”, “ Chúng mày là người Hà Nội … buông tuồng ”, “ Xã hội nào cũng phải có … cho mọi giá trị ” .
* Tính cách rực rỡ và sinh động
– Một người phụ nữ tinh tế và tinh xảo :
+ Mạnh dạn, thẳng thắn bày tỏ tâm lý của mình trước những điều chưa hài hòa và hợp lý của chính sách mới .
+ Với người giúp việc thì coi như người nhà, tình nghĩa như người trong họ .
+ Với thời cuộc, thể hiện rõ ràng thái độ của mình : “ Tao có bộ mặt rất tư sản, nhưng lại không bóc lột ai cả thì làm thế nào thành tư sản được ” .
– Một người phụ nữ mưu trí, quyết đoán, có đầu óc trong thực tiễn và giỏi giám sát
+ Mọi việc cô làm đều có sự thống kê giám sát trước : Sau ngày Hà Nội giải phóng, cô có hai dinh cơ, năm 1956, cô bán ngôi nhà ở Hàng Bún …
+ Cô đã tính là làm, đã làm là không để ý đến những lời đàm tiếu của thiên hạ: “Một đời tao chưa từng bị ai cám dỗ, kể cả chế độ”.
– Một người phụ nữ chu toàn mọi việc, như một nội tướng trong mái ấm gia đình
+ Đặc biệt chăm sóc, coi trọng vai trò của người phụ nữ trong mái ấm gia đình, coi là “ nội tướng ”
+ Gần 30 tuổi bà mới lấy chồng, nhưng lại chọn một anh giáo tiểu học .
+ Việc sinh con : Kết thúc vào năm 40 tuổi. Tình thương con của cô là sự sáng suốt của một người mẹ có tầm nhìn xa, trông rộng .
+ Cô chăm sóc, dạy dỗ con cháu từ khi còn nhỏ và từ những chuyện nhỏ nhất. Với cô, nghĩa vụ và trách nhiệm quan trọng nhất là tạo dựng nhân cách và sẵn sàng chuẩn bị cho con cháu một tương lai tốt đẹp .
– Một con người giàu tự trọng và sống có nghĩa vụ và trách nhiệm
Chuyện hai người con xin đi bộ đội : “ Tao đau đớn mà bằng lòng, vì tao không muốn nó sống bám vào sự hi sinh của bè bạn. Nó dám đi cũng là biết tự trọng ”, “ Tao cũng muốn sống bình đẳng với những bà mẹ khác, hoặc sống cả, hoặc chết cả, vui lẻ có hay hớm gì ”
– Một con người luôn lưu giữ những nét đẹp của người Hà Nội, luôn nuôi dưỡng niềm tin vào đời sống .
+ Có niềm tin mãnh liệt vào những giá trị truyền thống : “ Với người già, bất kể ai, cái thời đã qua luôn là thời vàng son, mỗi thế hệ đều có thời vàng son của họ. Hà Nội thì không thế ”
+ Câu truyện cây si và những tâm lý của cô Hiền .
b. Các nhân vật khác
* Nhân vật “ tôi ” :
– Giỏi quan sát, từng trải qua nhiều dịch chuyển của thời cuộc, biết trân trọng giá trị văn hóa truyền thống và biết quý trọng những con người có bản lĩnh văn hóa truyền thống như cô Hiền .
– Một người lính, một người thông thường trong cuộc sống .
* Nhân vật Dũng : quả cảm, có lòng tự trọng, biết chiến đấu khi tổ quốc cần, tình nghĩa, đại diện thay mặt cho người trẻ tuổi Hà Nội .
* Nhân vật người mẹ của Tuất : kiên cường, bản lĩnh, biết vượt lên đau thương .
* Những người trẻ tuổi Hà Nội và những người tạo nên “ nhận xét không mấy vui tươi ” của nhân vật “ tôi ” : hời hợt, thô lỗ, ích kỉ, làm xấu đi diện mạo và văn hóa truyền thống của Hà Nội .
c. Hình ảnh cây si cổ thụ
– Câu chuyện về cây si cổ thụ đã nói lên quy luật bất diệt của sự sống : “ thiên địa tuần hoàn, cái vào ra của tạo vật không hề lường trước được ” .
– Cây si cũng là một hình tượng nghệ thuật và thẩm mỹ, một hình ảnh ẩn dụ về vẻ đẹp của Hà Nội : hoàn toàn có thể bị tàn phá, “ bị nhiễm bệnh ” nhưng vẫn là một người Hà Nội với truyền thống lịch sử văn hóa truyền thống đã được nuôi dưỡng suốt trường kì lịch sử dân tộc, là cốt cách, tinh hoa, linh hồn của quốc gia .
d. Giá trị nội dung
– Khẳng định sức sống bền chắc của những giá trị văn hóa truyền thống mang nét đẹp Hà Nội .
– Gửi gắm niềm thiết tha gìn giữ những giá trị ấy cho ngày hôm nay và cho cả tương lai .
– Nhân vật cô Hiền là “ một người Hà Nội ” mãi mãi là hạt bụi vàng trong bể vàng trầm tích của văn hóa truyền thống xứ sở .
e. Giá trị nghệ thuật
– Giọng điệu trần thuật : vừa tự nhiên, dân dã, vui nhộn vừa chiêm nghiệm, suy tư, triết lý .
– Nghệ thuật thiết kế xây dựng nhân vật : khắc họa nhân vật trải qua tâm lý, lời nói, hành vi. Nhân vật được thành viên hóa cao độ với lứa tuổi, giai tầng, tính cách, cuộc sống riêng .
Loigiaihay.com
