Bài thơ: Tỏ lòng (Thuật hoài) – Nội dung bài thơ, Hoàn cảnh sáng tác, Dàn ý phân tích tác phẩm
Phiên âm :
Dịch nghĩa :
Dịch thơ :
– Phạm Ngũ Lão sinh năm 1255, mất năm 1320 tại làng Phù Ủng, huyện Đường Hào ( nay thuộc huyện Âu Thị, tỉnh Hưng Yên )- Phạm Ngũ Lão là người văn võ song toàn : ông có nhiều công lớn trong cuộc kháng chiến chống quân Mông – Nguyên, làm đến chức Điện súy, được phong tước Quan nội hầu. Là tướng võ nhưng ông thích đọc sách, ngâm thơ .- Phạm Ngũ Lão sống trong thời đại nhà Trần với nhiều chiến công bùng cháy rực rỡ và sự nghiệp lớn lao .- Các tác phẩm chính : ông có nhiều sáng tác nói về chí làm trai và lòng yêu nước nhưng lúc bấy giờ chỉ còn lại hai tác phẩm bằng chữ Hán là Tỏ lòng ( Thuật hoài ) và Viếng Thượng tướng quốc công Hưng Đạo Đại Vương ( Văn Thượng tướng quốc công Hưng Đạo Đại Vương )
1.Hoàn cảnh sáng tác
– Bài thơ được sáng tác sau chiến thắng quân Mông – Nguyên của quân đội nhà Trần với hào khí Đông A ngút trời- Bài thơ là loại thơ “ nói chí tỏ lòng ” qua bài thơ mà bày tỏ và biểu lộ nỗi lòng cùng chí hướng của người viết .
2.Bố cục (2 phần)
– Phần 1 ( 2 câu đầu ) : Hình tượng con người và quân đội thời Trần- Phần 2 ( 2 câu còn lại ) : Nỗi lòng của tác giả
3.Giá trị nội dung
Bài thơ mang vẻ đẹp hào khí Đông A, bộc lộ qua vẻ đẹp của con người và quân đội nhà Trần. Đồng thời, qua đó biểu lộ tâm sự và lí tưởng sống cao đẹp của tác giả .
4.Giá trị nghệ thuật
– Ngôn từ hàm súc, hình ảnh thơ giàu sức khái quát .- Bút pháp nghệ thuật và thẩm mỹ phóng đại, so sánh cùng âm hưởng khi hào hùng, can đảm và mạnh mẽ, khi ngưng trệ, suy tư để lại dư âm trong lòng người đọc .
I.Mở bài
– Giới thiệu vê tác giả Phạm Ngũ Lão : Phạm Ngũ Lão là người văn võ song toàn, ông có nhiều sáng tác nói về chí làm trai và lòng yêu nước, tuy nhiên hiện chỉ còn lại hai bài thơ chữ Hán là Tỏ lòng ( Thuật hoài ) và Viếng Thượng tướng quốc công Hưng Đạo Đại Vương ( Văn Thượng tướng quốc công Hưng Đạo Đại Vương )- Giới thiệu khái quát nội dung và nghệ thuật và thẩm mỹ bài thơ Tỏ lòng : Tỏ lòng là bài tơ Đường luật ngắn gọn, súc tích, khắc họa vẻ đẹp của con người có sức mạnh, có lí tưởng, nhân cách cao quý cùng khí thế hào hùng của thời đại .
II.Thân bài
1.Hình tượng con người và sức mạnh quân đội nhà Trần
a)Hình tượng con người thời Trần
– Hành động : hoành sóc – cầm ngang ngọn giáo
→Tư thế hùng dũng, oai nghiêm, hiên ngang sẵn sàng chiến đấu bảo vệ Tổ quốc
– Không gian kì vĩ : giang sơn – giang sơn→ Không gian to lớn, bát ngát, nó không đơn thuần là sông, là núi mà là giang sơn, quốc gia, Tổ quốc- Thời gian kì vĩ : kháp kỉ thu – đã mấy thu→ Thời gian dài đằng đẵng, không biết đã bao nhiêu mùa thu, bao nhiêu năm đi qua, biểu lộ quy trình đấu tranh bền chắc, vĩnh viễn .⇒ Như vậy :+ Hình ảnh người tráng sĩ cho thấy một tư thế hiên ngang, can đảm và mạnh mẽ, hào hùng, sẵn sàng chuẩn bị lập nên những chiến công vang dội+ Hình ảnh, tầm vó những người tráng sĩ ấy sánh với núi sông, quốc gia, với tầm vóc hùng vĩ của ngoài hành tinh .+ Người tráng sĩ ấy ra đi bảo vệ Tổ quốc ròng rã mấy năm trời àm chưa từng một tích tắc nào cảm thấy stress mà trái lại vẫn tưng bừng khí thế hiên ngang, quật cường, hùng dũng
b)Hình tượng quân đội thời Trần
– “ Tam quân ” ( ba quân ) : tiền quâ, trung quân, hậu quân – quân đội của cả quốc gia, cả dân tộc bản địa cùng nhau đứng lên để chiến đấu- Sức mạnh của quân đội nhà Trần :+ Hình ảnh quân đội nhà Trần được so sánh với “ tì hổ ” ( hổ báo ) qua đó bộc lộ sức mạnh hùng dũng, dũng mãnh của đội quân+ “ Khí thôn ngưu ” : khí thế hào hùng, can đảm và mạnh mẽ ép chế cả trời cao, cả khoảng trống thiên hà bát ngát, to lớn .→ Với những hình ảnh so sánh, phóng đại độc lạ, sự phối hợp giữa hiện thực và lãng mạn, giữa hình ảnh khách quan với cảm nhận chủ quan đã cho thấy sưc mạnh và tầm vóc của quân đội nhà Trần⇒ Như vậy, hai câu thơ đầu đã cho thấy hình ảnh người tráng sĩ hùng dũng, oai phong cùng tầm vóc can đảm và mạnh mẽ và sức mạnh của quân đội nhà Trần. Nghệ thuật so sánh phong đại cùng giọng điệu hào hùng mang lại hiệu suất cao cao .
2.Nỗi lòng muốn bày tỏ của tác giả
– Giọng điệu : ngưng trệ, suy tư, qua đó thể hiện tâm trạng do dự, trăn trở- Nợ sự nghiệp : Theo ý niệm nhà Nho, đây là món nợ lớn mà một trang đàn ông khi sinh ra đã phải mang trong mình. Nó gồm 2 phương diện : Lập công ( để lại chiến công, sự nghiệp ), lập danh ( để lại danh thơm cho hậu thế ). Kẻ làm trai phải làm xong hai trách nhiệm này mới được coi là hoàn trả món nợ .- Theo ý niệm của Phạm Ngũ Lão, làm trai mà chưa trả được nợ công danh sự nghiệp “ thẹn tai nghe chuyện Vũ Hầu ” :+ Thẹn : cảm thấy xấu hổ, thua kém với người khác+ Chuyện Vũ Hầu : tác giả sử dụng tích về Khổng Minh – tấm gương về niềm tin tận tâm tận lực báo đáp chủ tướng. Hết lòng trả món nợ công danh sự nghiệp đến hơi thở ở đầu cuối, để lại sự nghiệp vẻ vang và tiếng thơm cho hậu thế .→ Nỗi thẹn của Phạm Ngũ Lão rất là cao quý của một nhân cách lớn. Thể hiện khát khao, tham vọng hướng về phía trước để thực thi lí tưởng, nó thức tỉnh ý chí làm trai, chí hướng lập công cho những trang nam tử⇒ Với âm hưởng ngưng trệ, suy tư và việc sử dụng điển cố điển tích, hai câu thơ cuối đã bộc lộ tâm tư nguyện vọng và khát vọng lập công của Phạm Ngũ Lão cùng quan điểm về chí làm trai rất văn minh của ông
III.Kết bài
– Khái quát lại giá trị nội dung và nghệ thuật và thẩm mỹ
-Bài học đối với thế hệ thanh niên ngày nay: Sống phải có ước mơ, hoài bão, biết vượt qua khó khăn, thử thách để biến ước mơ thành hiện thực, có ý thức trách nhiệm với cá nhân và cộng đồng
Loạt bài Soạn văn lớp 10 (siêu ngắn) & Tác giả – Tác phẩm Văn 10 được biên soạn bám sát nội dung sách giáo khoa Ngữ Văn lớp 10.
