Bài thơ: Ánh trăng – Nội dung bài thơ, Hoàn cảnh sáng tác, Dàn ý phân tích tác phẩm
– Nguyễn Duy ( 1948 ) tên thật là Nguyễn Duy Nhuệ- Quê quán : Xã Đông Vệ huyện Đông Sơn ( nay là phường Đông Vệ-Thanh Hóa )- Sự nghiệp sáng tác :+ Nguyễn Duy làm thơ từ rất sớm, từ khi học cấp ba+ Năm 1973, ông đã đoạt giải nhất cuộc thi thơ tuần báo văn nghệ với chùm thơ vô cùng xuất sắc .+ Ngoài việc sáng tác thơ ông còn viết tiểu thuyết và bút kí+ Năm 2007, Nguyễn Duy đã được Trao Giải Nhà nước Gianh Giá về Văn học Nghệ thuật+ Những tác phẩm tiểu biểu : “ Đãi cát tìm vàng ”, “ Bụi ”, “ Mẹ và em ” …- Phong cách sáng tác : Thơ Nuyễn Duy giàu chất triết lí, thiên về chiều sâu nội tâm với những trăn trở, day dứt và suy tư .
1.Hoàn cảnh sáng tác
“ Ánh trăng ” là một bài thơ hay viết vào năm 1978, 3 năm sau ngày giải phóng trọn vẹn miền Nam, được nhà thơ viết tại Thành phố Hồ Chí Minh. In trong tập “ Ánh trăng ” .
2.Bố cục (3 phần)
– Đoạn 1 ( 3 khổ thơ đầu ) : Kí ức về vầng trăng trong quá khứ của tác giả và vầng trăng trong hiện tại- Đoạn 2 ( Khổ 4 ) : Tình huống giật mình khiến kí ức ùa về- Đoạn 3 ( 2 khổ cuối ) : Sự hối hận của tác giả vì đã quên lãng vầng trăng
3.Giá trị nội dung
Bài thơ là sự nhắc nhở về những năm tháng gian lao đã qua của cuộc sống người lính gắn bó với vạn vật thiên nhiên, quốc gia rất bình dị, hiền hậu. Qua đó nhắc nhở người đọc phải có một thái độ sống “ Uống nước nhớ nguồn ”, thủy chung ân tình với quá khứ, nhớ quên là lẽ thường tình, quan trọng là biết thức tỉnh lương .
4.Giá trị nghệ thuật
Bài thơ viết theo thể thơ năm chữ bố cục tổng quan rõ ràng, mạch lạc. “ Ánh trăng ” có sự phối hợp thuần thục giữa trữ tình và tự sự, hình ảnh thơ vừa đơn cử, vừa sinh động vừa khát, giàu tính biểu cảm, giọng điệu tâm tình tự nhiên như lời tâm sự của nhân vật trữ tình .
I.Mở bài
– Giới thiệu đôi nét về tác giả Nguyễn Duy – là một trong những những tác giả viết hay về trăng. Ông là một nhà thơ tiểu biểu của thế hệ trẻ sau năm 1975 góp vào mảng thơ vạn vật thiên nhiên một “ Ánh trăng ”- Ánh trăng là lời ân hận trong tâm sự sâu thẳm của nhà thơ về sự vô tình trước những kỉ niệm thời quá khứ
II.Thân bài
1. Vầng trăng trong quá khứ ( khổ 1 + 2 ) của tác giả và vầng trăng trong hiện tại ( khổ 3 )- Khổ 1 : Dòng hoài niệm mở ra+ “ Hồi nhỏ … hồi cuộc chiến tranh ” : lưu lại mốc thời hạn+ Phép liệt kê tăng cấp “ đồng, sông, bể ” : Tuổi thơ gắn bó với sông nước, trăng sao đầy ắp kỉ niệm. ⇒ Chỉ thứ tự từ hẹp đến rộng, từ quê nhà đến quốc gia, lan rộng ra hơn là sự gắn bó giữa những con người ở quê nhà đến đồng đội nhân dân⇒ Như vậy khi còn nhỏ nhân vật trữ tình sống chan hòa với vạn vật thiên nhiên
+ “vầng trăng thành tri kỉ”: đất nước có chiến tranh, con người lên đường tham gia chiến đấu, ở rừng là những năm tháng khó khăn gian khổ, trăng được nhân hóa trở thành người bạn tri kỉ không thể nào quên.
– Khổ 2 :+ Phép so sánh sánh “ trần trụi, hồn nhiên ” phối hợp với phép liệt kê “ vạn vật thiên nhiên, cây xanh ” : lối sống đơn thuần, mộc mạc mọi buồn vui sướng khổ đều gắn bó với trăng .+ Ngỡ : nghĩ là, tưởng là, vậy mà hiệu quả lại ngược lại+ Nhân hóa “ cái vầng trăng tình nghĩa ” : khẳng định chắc chắn mối quan hệ giữa người và trăng là bền vững và kiên cố mãi mãi⇒ Mạch thơ biến hóa ghi lại một sự đổi khác lẽ ra phải trân trọng .- Khổ 3 : Vầng trăng trong hiện tại+ Khi cuộc chiến tranh kết thúc, người lính từ giã núi rừng trở lại với thành phố nơi đô thị văn minh .+ Nhân hóa liệt kê “ ánh điện cửa gương ” – đời sống không thiếu tiện lợi. Mặc dù vậy trăng vẫn tròn đầy lặng lẽ đi qua thành phố nhưng người bạn năm xưa chỉ coi trăng như một vật chiếu sáng+ Hình ảnh so sánh “ vầng trăng đi qua ngõ – như người dưng qua đường ” : bộc lộ một sự đen bạc vẫn thường xảy ra trong đời sống hằng ngày : có mới nới cũ⇒ Hoàn cảnh sông đổi khác kéo con người thay đổi, quên đi ân tình trong quá khứ
2.Tình huống bất ngờ xuất hiện (khổ 4)
– Phép hòn đảo ngữ từ láy “ thình lình ”, “ bất ngờ đột ngột “ được đưa lên đầu câu : nhấn mạnh vấn đề vấn đề giật mình là mất điện- Ba động từ “ vội, bật, tung ” đặt liền nhau : miêu tả sự không dễ chịu và hành vi khẩn trương của nhân vật trữ tình đi tìm nguồn sáng- Ngay lúc đó trăng hiện ra “ bất thần ” khiến con người bàng hoàng xúc động .⇒ Vầng trăng đến giật mình làm sáng lên những góc tối trong tâm hồn, thức tỉnh sự ngủ quên trong diều kiện sống đã trọn vẹn đổi khác .
3.Vầng trăng thức tỉnh con người và sự hối hận của tác giả (khổ 5+6)
– Khổ 5 : Tâm trạng, cử chỉ của con người khi đối lập với vầng trăng+ Tư thế “ ngửa mặt lên nhìn mặt ” : là tư thế trực tiếp đương đầu+ Phép nhân hóa, từ mặt thứ hai chỉ vầng trăng tròn, đó là vạn vật thiên nhiên hồn nhiên tươi mát, đó còn là quá khứ bạn hữu tươi đẹp .+ So sánh, liệt kê, điệp ngữ, lặp cấu tứ “ như là đồng là bể – như là sông là rừng ” : miêu tả dòng hoài niệm ùa về và con người thấy trăng là thấy người bạn tri kỉ ngày nào .⇒ Cảm xúc chừng như nén lại nhưng cứ trào ra thổn thức- Khổ 6 : Bài thơ khép lại ở hình ảnh sâu lắng+ Trăng tròn đầy vành vạnh có hai lớp nghĩa : nghĩa tả thực về sự tròn đầy lộng lẫy của trăng, vạn vật thiên nhiên ngoài hành tinh vĩnh hằng, gợi quá khứ bè bạn tươi đẹp chẳng thể phai mờ+ Trăng còn được nhân hóa “ kể chi người vô tình – ánh trăng im phăng phắc ” gợi thái độ bao dung, nhân hậu+ Trăng tròn vành vạnh-con người vô tình, trăng im phăng phắc – con người vô tình .⇒ Câu thơ cuối mang ý nghĩa nhân văn, cái giật mình thức tỉnh của con người từng đen bạc trở nên đáng trân trọng bởi nhớ quên là lẽ thường tình, quan trọng là biết thức tỉnh lương tâm .
III. Kết bài
– Khẳng đinh lại giá trị thẩm mỹ và nghệ thuật làm ra thành công xuất sắc của bài thơ : thể thơ năm chữ, nhịp thơ linh động theo mạch xúc cảm, …
-Bài thơ chứa đựng một ý nghĩa triết lí sống “Uống nước nhớ nguồn”
Các bài Soạn văn lớp 9 siêu ngắn được biên soạn bám sát câu hỏi sgk Ngữ Văn lớp 9 Tập 1, Tập 2 giúp bạn thuận tiện soạn bài Ngữ Văn 9 hơn.
