Lựa chọn câu để xem giải thuật nhanh hơn- Tác phẩm còn lại : 1400 bài thơ, trên 20 bài văn xuôi, 1 số ít bài phú Nôm, hát nói .- Thơ văn ông thể hiện thái độ phê phán can đảm và mạnh mẽ chính sách phong kiến ngưng trệ, bảo thủ và tiềm ẩn tư tưởng khai sáng có đặc thù tự phát, phản ảnh nhu yếu thay đổi của xã hội Nước Ta trong tiến trình giữa thế kỉ XIX .
– Cao Bá Quát là một nhà thơ có tài năng và bản lĩnh, được người đương thời tôn là Thánh Quát (“Thần Siêu, Thánh Quát”).
– Ông đã mất trong cuộc khởi nghĩa chống lại chính sách phong kiến nhà Nguyễn .- Cao Bá Quát ( 1809 – 1855 ) tự là Chu Thần, hiệu là Cúc Đường, Mẫn Hiên, người làng Phú Thị, huyện Gia Lâm, tỉnh TP Bắc Ninh ( nay thuộc Q. Long Biên, Thành Phố Hà Nội ) .
II. Tác phẩm
1. Tìm hiểu chung
a. Hoàn cảnh sáng tác
– Cao Bá Quát đỗ cử nhân năm 1831 tại trường thi TP. Hà Nội. Sau đó, ông nhiều lần vào kinh đô Huế thi Hội nhưng không đỗ .
– Bài ca ngắn đi trên bãi cát hoàn toàn có thể được hình thành trong những lần Cao Bá Quát đi thi Hội, qua những tỉnh miền Trung đầy cát trắng như Quảng Bình, Quảng Trị .
b. Thể loại
– Bài thơ viết theo thể hành ( còn gọi là ca hành ) .
– Đây là một thể thơ cổ, có đặc thù tự do phóng khoáng, không bị gò bó về số câu, độ dài của câu, niêm luật, bằng trắc, vần điệu .
c. Bố cục (3 phần)
– Phần 1 ( 4 câu đầu ) : hình ảnh đi trên bãi cát và người đi trên bãi cát
– Phần 2 ( 6 câu tiếp theo ) : tâm trạng suy tư của người đi đường
– Phần 3 ( còn lại ) : sự bế tắt của người đi đường
2. Tìm hiểu chi tiết
a. Hình ảnh bãi cát và con người đi trên bãi cát
– “ Bãi cát dài lại bãi cát dài ” : bát ngát có vẻ như bất tận, nóng bỏng .
-> Hình ảnh tả thực, gợi con đường đi khó khăn vất vả, nhọc nhằn, xa xôi, sầm uất .
-> Hình ảnh hình tượng : con đường đầy khó khăn vất vả mà con người phải vượt qua để đi đến đích. Muốn tìm được cân lí, tìm được cái đích thực có ý nghĩa cho cuộc sống, con người ta phải trải qua vô vàn khó khăn vất vả, nhọc nhằn, thử thách .
– Mặt trời lặn : sự tối tăm, mù mịt
– Hình ảnh người đi trên bãi cát :
+ Đi một bước như lùi một bước: nỗi vất vả khó nhọc
+ Không gian đường xa, bị vây hãm bởi núi sông, biển
+ Thời gian : mặt trời lặn vẫn còn đi .
+ Nước mắt rơi -> khó nhọc, gian nan .
=> Cảnh con đường đi xa xôi u ám và sầm uất, đó cũng chính là con đường đời, con đường đi đến danh lợi của kẻ sĩ. Người đi trên con đường đó, trầy trật khó khăn vất vả, đi tất tả, vội vã không kể thời hạn, đi với tâm trạng đau khổ, stress, chán chường .
b. Tâm trạng và suy nghĩ của lữ khách khi đi trên bãi cát
“ Không học được …. giận khôn vơi ”
– Nhịp điệu đều, chậm, buồn : người đi tự giận mình không có năng lực như người xưa, mà phải tự hành hạ mình, chán nản căng thẳng mệt mỏi vì sự nghiệp – lợi danh. Đó là nỗi ngao ngán của kẻ sĩ đi tìm chân lí giữa cuộc sống u ám và đen tối .
– “ Xưa nay phường …. bao người ”
+ Câu hỏi tu từ, hình ảnh gợi tả ( hơi men )
-> Sự cám dỗ của danh lợi so với con người. Vì công danh sự nghiệp, lợi danh mà con người bôn tẩu ngược xuôi. Danh lợi cũng là thứ rượu thơm làm say lòng người .
=> Sự chán ghét, khinh bỉ của Cao Bá Quát so với phường danh lợi. Câu hỏi của nhà thơ như trách móc, như tức giận, như lay tỉnh người khác nhưng cũng tự hỏi bản thân. Ông đã nhận ra đặc thù không có ý nghĩa của lối học khoa cử, con đường sự nghiệp đương thời không có ý nghĩa, tầm thường .
“ Bãi cát dài … ơi … ”
– Câu hỏi tu từ cũng là câu cảm thán biểu lộ tâm trạng do dự, day dứt giữa việc đi tiếp hay dừng lại ?
– Khúc đường cùng : ý nghĩa hình tượng -> nỗi vô vọng của tác giả. Ông bất lực vì không hề đi tiếp mà cũng không biết phải làm gì. Ấp ủ khát vọng cao quý nhưng ông không tìm được con đường để triển khai khát vọng đó. Hay đó là niềm khao khát biến hóa đời sống .
– Hình ảnh vạn vật thiên nhiên : phía bắc, phía nam đều đẹp nhưng đều khó khăn vất vả, hiểm trở .
– “ Anh đứng làm chi trên bãi cát ? .. ” câu hỏi mệnh lệnh cho bản thân -> phải thoát ra khỏi bãi cát danh lợi đầy nhọc nhằn chông gai mà không có ý nghĩa .
+ Nhịp điệu thơ lúc nhanh, lúc chậm, lúc dàn trả, lúc dứt khoát -> bộc lộ tâm trạng suy tư của con đường danh lợi mà nhà thơ đang đi .
=> Hình tượng kẻ sĩ cô độc, một mình đầy trăn trở nhưng kì vĩ, vừa quả quyết vừa vô vọng trên con đường đi tìm chân lí đầy chông gai .
c. Giá trị nội dung
– Bài thơ là sự chán ghét so với con đường mưu cầu danh lợi tầm thường
– Tâm trạng bi phẫn của kẻ sĩ chưa tìm thấy lỗi thoát trên đường đời. Phê phán lối học thuật, sự bảo thủ ngưng trệ của triều Nguyễn .
d. Giá trị nghệ thuật
– Bài thơ giàu hình ảnh tượng trưng ( bãi cát, quán nhậu, người đi đường, mặt trời )
– Âm điệu bi tráng ( vừa buồn, vừa có sự phản kháng, bí mật, kinh khủng so với xã hội lúc bấy giờ ) .
Loigiaihay.com
