Hoàn cảnh ra đời bài thơ Tây Tiến (Quang Dũng)
Tây Tiến là bài thơ tiêu biểu cho đời thơ của Quang Dũng, trong đó thể hiện tập trung những nét đặc sắc nhất trong phong cách nghệ thuật của nhà thơ. Tây Tiến cũng là một trong những bài thơ hay nhất trong số những bài viết về đề tài người lính thời kỳ kháng chiến chống Pháp.
Tây Tiến là một đơn vị chức năng quân đội được xây dựng năm 1947 có trách nhiệm phối hợp với bộ đội Lào bảo vệ biên giới Việt – Lào, đánh tiêu tốn lực lượng của quân đội Pháp ở Thượng Lào và miền Tây Bắc bộ của Nước Ta .
Địa bàn đóng quân và hoạt động giải trí của Trung đoàn là một miền rừng núi to lớn và hiểm trở của biên giới Việt – Lào gồm những tỉnh : Sơn La, Lai Châu, Hòa Bình, miền tây Thanh Hóa và Sầm Nứa. Sau một thời hạn hoạt động giải trí, đoàn quân Tây Tiến trở về Hòa Bình, xây dựng trung đoàn 52. Chiến sỹ Tây Tiến phần đông là học viên người trẻ tuổi TP. Hà Nội nên tâm hồn mang đậm nét hào hoa lãng mạn .
Bài thơ được viết trong thời kỳ đầu kháng chiến chống Pháp, đời sống bộ đội gặp rất nhiều khó khăn vất vả, đặc biệt quan trọng đơn vị chức năng Tây Tiến chiến đấu trong hoàn cảnh rất là gian nan, vô cùng thiếu thốn về vật chất, bệnh sốt rét hoành hành kinh hoàng. Tuy nhiên họ vẫn sống rất sáng sủa và chiến đấu rất gan góc với niềm tin “ quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh ” .
Năm 1947, Quang Dũng là đại đội trưởng trong trung đoàn Tây Tiến. Tới cuối 1948, ông được lệnh chuyển sang đơn vị chức năng khác. Một thời hạn sau, khi đang ở Phù Lưu Chanh, một làng thuộc tỉnh HĐ Hà Đông, nhớ đơn vị chức năng cũ, Quang Dũng đã viết bài thơ “ Nhớ Tây Tiến ”. Năm 1957, khi in lại trong tập “ Mây đầu ô ”, tác giả đổi nhan đề bài thơ thành “ Tây Tiến ”
Hoàn cảnh sáng tác cho thấy rõ hơn nỗi nhớ da diết của nhà thơ với đơn vị chức năng cũ và mảnh đất miền Tây đầy kỷ niệm, nỗi nhớ đã trở thành xúc cảm trữ tình xuyên suốt bài thơ. Hoàn cảnh sáng tác cũng đồng thời giúp người đọc hiểu rõ hơn vẻ đẹp hòa hoa, hào hùng của chiến sỹ Tây Tiến, hiểu được ng / x bút pháp hiện thực và cảm hứng lãng mạn – những yếu tố tạo ra sự chất bi tráng rất đặc biệt quan trọng cho bài thơ .
TÂY TIẾN
Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi!
Nhớ về rừng núi, nhớ chơi vơi.
Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi,
Mường Lát hoa về trong đêm hơi.
Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm,
Heo hút cồn mây, súng ngửi trời.
Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống,
Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi.
Anh bạn dãi dầu không bước nữa,
Gục lên súng mũ bỏ quên đời!
Chiều chiều oai linh thác gầm thét,
Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người.
Nhớ ôi Tây Tiến cơm lên khói,
Mai Châu mùa em thơm nếp xôi.
Doanh trại bừng lên hội đuốc hoa,
Kìa em xiêm áo tự bao giờ.
Khèn lên man điệu nàng e ấp,
Nhạc về Viên Chăn xây hồn thơ.
Người đi Châu Mộc chiều sương ấy,
Có thấy hồn lau nẻo bến bờ?
Có nhớ dáng người trên độc mộc,
Trôi dòng nước lũ hoa đong đưa?
Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc,
Quân xanh màu lá dữ oai hùm.
Mắt trừng gửi mộng qua biên giới,
Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm.
Rải rác biên cương mồ viễn xứ,
Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh.
Áo bào thay chiếu, anh về đất,
Sông Mã gầm lên khúc độc hành.
Tây Tiến người đi không hẹn ước,
Đường lên thăm thẳm một chia phôi.
Ai lên Tây Tiến mùa xuân ấy,
Hồn về Sầm Nứa chẳng về xuôi.
Phù Lưu Chanh, 1948
