Lựa chọn câu để xem giải thuật nhanh hơn
II. Tác phẩm
1. Tìm hiểu chung
a. Hoàn cảnh sáng tác
– Hiện nay, chưa thấy tài liệu nào nói rõ thời gian ra đời của bài thơ Chạy giặc .
– Căn cứ vào hoàn cảnh lịch sử vẻ vang, cuộc sống Nguyễn Đình Chiểu và nhất là nội dung tác phẩm, có người cho rằng bài thơ này đã được tác giả viết ngay sau khi thành Gia Định bị thực dân Pháp mở màn tiến công ( ngày 17/2/1859 ) .
b. Bố cục
– Sáu câu đầu : Cảnh quốc gia và nhân dân khi thực dân Pháp đến xâm lược
– Hai câu cuối : Tâm trạng, thái độ của tác giả
2. Tìm hiểu chi tiết
a. Cảnh đất nước và nhân dân khi thực dân Pháp đến xâm lược (6 câu đầu)
a. 1 ) Hai câu đề
“ Tan chợ vừa nghe tiếng súng Tây
Một bàn cờ thế phút sa tay ”
– Giặc đến :
+ Thời điểm : tan chợ -> nơi đông đúc, thời gian hướng về sự đoàn viên, sum vầy, quây quần .
+ Âm thanh : súng Tây -> lần tiên phong Open trong văn học -> gợi sự tàn khốc, diệt trừ hàng loạt .
=> Sự hoảng sợ, kinh hoàng của con người trước âm thanh ghê rợn, gây tàn sát trong thời gian không ngờ tới .
– Đất nước : bàn cơ thế / phút / sa tay
-> Tình thế giật mình, thất thế, mất dữ thế chủ động
-> Giặc đến phá vỡ đời sống yên bình của nhân dân. Đất nước rơi vào thực trạng nguy ngập .
a. 2 ) Hai câu thực
– “ Bỏ nhà ”, “ lơ xơ chạy ”, “ mất ổ ”, “ dáo dát bay ” -> sự tan nát, tán loạn, hãi hùng
– “ Lũ trẻ ”, “ đàn chim ” -> hai hình ảnh nổi bật cho nỗi đau thương của nhân dân
– Nghệ thuật đảo ngữ nhấn mạnh: bỏ nhà, mất ổ -> tạo nỗi ám ảnh bi thương về cảnh chạy giặc của dân làng
=> Cảnh chạy giặc trong nỗi kinh hoàng của nhân dân
a. 3 ) Hai câu luận
“ Bến Nghé cửa tiền tan bọt nước
Đồng Nai tranh ngói nhuốm màu mây ”
– Các địa điểm nổi tiếng Bến Nghé cửa tiền -> tan bọt nước ; Đồng Nai tranh ngói
-> nhuốm màu mây .
=> Cảnh phong phú, sầm uất, tươi đẹp, bình yên trước kia đã bị diệt trừ đến kiệt cùng, tan hoang khi giặc đến .
Như vậy, sáu câu thơ với hình ảnh chân thực, tiêu biểu vượt trội đã vẽ lại toàn cảnh quê nhà khi giặc đến. Một đời sống an bình không còn, thay vào đó là sự tan hoang, đau thương .
b. Tâm trạng, thái độ của tác giả (hai câu cuối)
– Tâm trạng của tác giả được biểu lộ qua câu hỏi tu từ :
Hỏi trang dẹp loạn rày đâu vắng
Lỡ để dân đen mắc nạn này
-> Tái hiện hiện thực : quê nhà ngập tràn bóng giặc nhưng triều đình không có một bộc lộ hành động nào -> Từ đó thể hiện tâm trạng phẫn uất, tuyệt vọng đồng thời biểu lộ nỗi chờ mong khắc khoải sự Open của trang dẹp loạn để cứu nước
-> Đó là lời lôi kéo tha thiết lòng yêu nước trong mỗi người để hành vi chống lại quân địch xâm lược .
-> Tấm lòng yêu nước thâm thúy của cụ đồ Chiểu
c. Giá trị nội dung
– Chạy giặc đã tái hiện chân thực cảnh quê nhà khi thực dân Pháp đến tàn sát .
– Bài thơ còn biểu lộ tình cảm yêu nước tha thiết của nhà thơ. Đó là những khoảng thời gian ngắn đau thương trước cảnh nước mất nhà tan. Ông đã lên tiếng lôi kéo những người có nghĩa vụ và trách nhiệm đứng lên đánh giặc cứu nước và thức tỉnh lòng yêu nước trong mỗi người dân Việt .
d. Giá trị nghệ thuật
– Các biện pháp tu từ: từ láy, phép đối
– Hình ảnh thơ gợi hình, quyến rũ
– Ngôn ngữ thơ tinh xảo, giàu cảm hứng
Loigiaihay.com
