Trận Bạch Đằng (938) – Wikipedia tiếng Việt

Trận Bạch Đằng (chữ Hán: 白藤江之戰) năm 938 là một trận đánh giữa quân dân Tĩnh Hải quân (vào thời đó, Việt Nam chưa có quốc hiệu chính thức) do Ngô Quyền lãnh đạo đánh với quân Nam Hán trên sông Bạch Đằng. Kết quả là người Việt giành thắng lợi lớn nhờ kế sách cắm cọc nhọn dưới lòng sông Bạch Đằng của Ngô Quyền.[1] Trước sự chiến đấu dũng mãnh của người Việt, quá nửa quân Nam Hán chết đuối, Hoàng tử Nam Hán là Lưu Hoằng Tháo cũng tử trận[1]. Đây là một trận đánh quan trọng trong lịch sử Việt Nam. Nó đánh dấu cho việc chấm dứt hơn 1000 năm Bắc thuộc của Việt Nam, nối lại quốc thống cho người Việt[1].

Sau chiến thắng này, Ngô Quyền lên ngôi vua, tái lập đất nước. Ông được xem là một vị “vua của các vua” trong lịch sử Việt Nam. Đại thắng trên sông Bạch Đằng đã khắc họa mưu lược và khả năng đánh trận của ông.[1]

Năm 931, Dương Đình Nghệ đánh đuổi quân Nam Hán – một trong 10 nước thời Ngũ đại Thập quốc nằm liền kề với Tĩnh Hải quân – giành lại quyền tự chủ cho người Việt ở Tĩnh Hải quân, tự xưng là Tiết độ sứ. [ 3 ]Năm 937, Đình Nghệ bị nha tướng Kiều Công Tiễn giết hại để cướp ngôi Tiết độ sứ. Con rể và là một tướng khác của Đình Nghệ là Ngô Quyền bèn tập hợp lực lượng ra đánh Công Tiễn để trị tội phản chủ. [ 3 ] Kiều Công Tiễn sợ hãi, bèn sai người sang cầu cứu Nam Hán. Vua Nam Hán là Lưu Nghiễm nhân thời cơ đó bèn quyết định hành động đánh Tĩnh Hải quân lần thứ hai. [ 4 ] Lưu Nghiễm cho rằng Dương Đình Nghệ qua đời thì Tĩnh Hải quân không còn tướng giỏi, bèn phong cho con trai thứ 9 là Lưu Hoằng Tháo làm ” Bình Hải tướng quân ” và ” Giao Chỉ vương “, thống lĩnh thủy quân. [ 4 ]

Ngô Quyền vây hãm và giết Kiều Công Tiễn[sửa|sửa mã nguồn]

Năm 938Sau khi tập hợp những hào kiệt trong nước đứng về phía mình, Ngô Quyền mang quân từ Ái châu ra Bắc đánh Kiều Công Tiễn. Kiều Công Tiễn bị cô lập không chống nổi, trông chờ viện binh hỗ trợ của Nam Hán .Trong khi vua Nam Hán đang điều quân thì Ngô Quyền đã tiến ra thành Đại La ( Tống Bình ). Kiều Công Tiễn bị túng thế không đủ sức chống lại nên thành nhanh gọn bị hạ, Kiều Công Tiễn bị giết chết. Lúc đó quân Nam Hán vẫn chưa tiến vào tới biên giới 2 nước .

Kế hoạch của quân Nam Hán[sửa|sửa mã nguồn]

Vua Nam Hán cho con trai là Hoằng Tháo làm Tĩnh Hải quân Tiết độ sứ, đổi tước phong là Giao Vương, đem 2 vạn quân sang với danh nghĩa là cứu Công Tiễn. Lưu Nghiễm hỏi kế ở Sùng Văn hầu là Tiêu Ích. Ích nói :

Vua Nam Hán đang muốn hành quân nhanh để đánh chiếm lại Tĩnh Hải quân, nên không nghe theo kế của Tiêu Ích, sai Hoằng Tháo đem con thuyền theo sông Bạch Đằng mà vào. Lưu Nghiễm tự mình làm tướng, đóng ở Hải Môn để làm thanh viện. Hải Môn là một trấn, tên đặt từ thời nhà Đường, vùng mà thời phong kiến gọi là Thành Phố Hải Dương .

Kế hoạch của Ngô Quyền[sửa|sửa mã nguồn]

Ngô Quyền nghe tin Hoằng Tháo sắp đến, ông bảo với những tướng rằng : [ 1 ]

Ngô Quyền cho quân sĩ đóng cọc có bịt sắt nhọn xuống lòng sông Bạch Đằng. Khi thủy triều lên, bãi cọc không bị lộ. Ngô Quyền dự tính nhử quân địch vào khu vực này khi thủy triều lên và đợi nước triều rút xuống cho thuyền địch mắc cạn mới giao chiến .

Trận chiến trên sông Bạch Đằng[sửa|sửa mã nguồn]

Tranh ghép đá mô phỏng trận Bạch Đằng 938Vào một ngày cuối đông năm 938, trên sông Bạch Đằng, vùng cửa biển và hạ lưu, cả một đoàn binh thuyền do Hoằng Tháo chỉ huy vừa vượt biển tiến vào cửa ngõ Bạch Đằng. Quân Nam Hán thấy quân của Ngô Quyền chỉ có thuyền nhẹ, quân ít tưởng hoàn toàn có thể ăn tươi, nuốt sống liền hoành tráng tiến vào. Ngô Quyền ra lệnh cho quân bỏ chạy lên thượng lưu. Đợi đến khi thủy triều xuống, ông mới hạ lệnh cho quân sĩ đổ ra đánh. Thuyền chiến lớn của Nam Hán bị mắc cạn và lần lượt bị cọc đâm thủng gần hết. Lúc đó Ngô Quyền mới tung quân ra tiến công kinh hoàng. Quân Nam Hán thua chạy, còn Lưu Hoằng Tháo bỏ mạng với hơn 50% quân sĩ .
Tranh giả đồng tái hiện trận Bạch Đằng 938

Vua Nam Hán đang cầm quân tiếp ứng đóng ở biên giới mà không kịp trở tay đối phó. Nghe tin Hoằng Tháo tử trận, Nghiễm kinh hoàng, đành “thương khóc thu nhặt quân còn lại mà rút lui” (Đại Việt sử ký toàn thư). Từ đó nhà Nam Hán bỏ hẳn mộng xâm lược Tĩnh Hải quân. Lưu Cung cũng than rằng cái tên “Cung” của ông là xấu[1].

Năm 939, Ngô Quyền lên ngôi vua, xưng là Ngô Vương, lập ra nhà Ngô, đóng đô ở Cổ Loa ( Đông Anh, TP. Hà Nội thời nay ) .

Năm 1288, quân Đại Việt do Trần Thánh Tông, Trần Nhân Tông và Trần Hưng Đạo lãnh đạo giao chiến với quân Nguyên trên sông Bạch Đằng. Trước đó, Trần Hưng Đạo đã cho đóng cọc và phủ cỏ lên trên rồi cho quân khiêu chiến, giả vờ bỏ chạy. Quân Nguyên đuổi theo, quân Đại Việt cố sức đánh lại. Nước triều rút xuống, thuyền quân Nguyên vướng cọc và nghiêng đắm gần hết. Trận này quân Nguyên đại bại, bắt được tướng Nguyên là Ô Mã Nhi, Tích Lệ Cơ Ngọc (là một tướng Hán nhưng nhiều người tưởng là hai tướng) và 400 chiến thuyền.[5]

Cọc gỗ trong trận chiến trên cửa sông Bạch Đằng năm 938 còn lưu giữ tại Bảo tàng của khu di tích lịch sử Tràng Kênh .

Nguyên nhân thắng lợi[sửa|sửa mã nguồn]

Chiến thuật quân sự của Ngô Quyền rất độc đáo và đúng như nhận định của Lê Văn Hưu: “Mưu giỏi mà đánh cũng giỏi” hoặc “mưu tài đánh giỏi” như trong Đại Việt Sử ký Toàn thư[1]. Tuy nhiên, theo các nhà quân sự, việc áp dụng chiến thuật lấy cọc nhọn đâm thuyền địch muốn thành công cần có sự kết hợp chặt chẽ với một số mưu mẹo khác.

• Thứ nhất, phải dụ địch đến đúng bãi cọc đã đóng giăng bẫy khi thủy triều còn cao, bãi cọc chưa bị phát lộ.
• Thứ hai, phải nắm rất vững quy luật thủy triều theo từng giờ và tính toán thời điểm để khi thuyền quân địch tới bãi cọc rồi, thủy triều mới rút, có như vậy thuyền địch mới bị mắc cạn và bị cọc đâm.

Chỉ khi có đủ hai điều kiện kèm theo trên, mưu kế mới phát huy tính năng. Nếu nước triều rút quá sớm so với dự tính, bãi cọc sớm phát lộ, thuyền địch sẽ biết và tránh xa cẩn trọng, như vậy mưu sự hỏng. Không những thế, rất hoàn toàn có thể chính những thuyền phía quân mình sẽ bị vướng cọc, thành ” gậy ông đập sống lưng ông ” .Nếu nước triều rút quá muộn so với dự tính, thuyền chiến của địch cứ thế vượt qua, không có trở ngại gì, coi như bãi cọc đóng xuống vô tính năng. Đây chính là trường hợp mà những nhà quân sự chiến lược Nước Ta đã ghi lại của trận Bạch Đằng, 981, quân Tống đã vượt qua bãi cọc để vào được đất liền mà không bị trở ngại ( tuy nhiên sau đó vẫn bị mắc mưu Lê Hoàn và đại bại ) .Vì vậy, để mưu sự thành công xuất sắc, ngoài việc chuẩn bị sẵn sàng cọc nhọn một cách bí hiểm và hoàn thành xong sớm, việc dụ địch đi theo đúng lộ trình mình muốn và đến vào thời gian mình muốn mang ý nghĩa quyết định hành động. Mưu sự thành công xuất sắc hoàn toàn có thể quyết định hành động hàng loạt đại chiến chỉ trong 1 buổi và Ngô Quyền đã thành công xuất sắc bởi mưu kế độc lạ và giám sát, vận dụng đúng chuẩn quy luật của tự nhiên .Người vận dụng lại mưu kế này là Trần Hưng Đạo trong trận Bạch Đằng, 1288 cũng biết cách phối hợp vận dụng đúng chuẩn như vậy nên lại lập đại công phá quân Nguyên. Đời sau nghe chuyện dùng cọc đâm thuyền địch có vẻ như thuận tiện, nhưng khi vận dụng đơn cử mới thấy không trọn vẹn thuận tiện để có thắng lợi như sử sách đã ghi. Không phải ngẫu nhiên mà cả Ngô Quyền và Trần Hưng Đạo đều được xem là danh tướng trong lịch sử vẻ vang Nước Ta

Trận thắng lớn ở sông Bạch Đằng năm 938 có ý nghĩa vô cùng quan trọng so với lịch sử dân tộc Nước Ta, nó đã giúp chấm hết 1000 năm Bắc thuộc trong lịch sử vẻ vang Nước Ta, mở ra một thời kỳ độc lập tự chủ cho Nước Ta .Chiến thắng Bạch Đằng hoàn toàn có thể coi là trận chung kết toàn thắng của dân tộc bản địa Nước Ta trên con đường đấu tranh chống Bắc thuộc, chống đồng điệu, đấu tranh giành lại độc lập dân tộc bản địa. Phải đặt trong toàn cảnh Bắc thuộc lê dài sau 1117 năm ( 179 TCN – 938 ) mới thấy hết ý nghĩa lịch sử dân tộc vĩ đại của nó .

Hơn thế nữa, trong hơn 1000 năm Bắc thuộc đó, kẻ thù của dân tộc Việt là một đế quốc lớn mạnh bậc nhất ở phương Đông với chủ nghĩa bành trướng Đại Hán đang lúc phát triển cao độ, nhất là dưới thời Hán, Đường. Tiếp tục công cuộc bành trướng của Tần Thủy Hoàng, nhà Hán đã chinh phục miền Bắc xứ Triều Tiên chiếm đất đai các bộ lạc du mục phía Bắc, mở rộng lãnh thổ về phía Trung Á, xâm lược các nước Hạ Lang, Điền ở Tây Nam. Đầu thế kỷ thứ 7, nhà Tùy bành trướng mạnh về phía Đông, chinh phục Triều Tiên, Lưu Cầu (Đài Loan), Giao Châu, Lâm Ấp, Tây Đồ Quốc…, nhà Đường mở rộng bành trướng về mọi phía, lập thành một đế chế bao la như Đường Thái Tông đã từng tuyên bố: “Ta đã chinh phục được hơn 200 vương quốc, dẹp yên bốn bề, bọn Di Man ở cõi xa cũng lần lượt về quy phục” (theo Đường thư).

Từ đầu Công nguyên, dân số của đế chế Hán đã lên đến 57 triệu người. Thời gian đó, dân số của Nước Ta chỉ độ một triệu. Sau khi chiếm được Nước Ta, mưu đồ của nhà Hán không phải chỉ dừng lại ở chỗ thủ tiêu chủ quyền lãnh thổ vương quốc, bóc lột nhân dân, vơ vét của cả, mà còn tiến tới đồng điệu vĩnh viễn dân tộc bản địa Việt, sáp nhập đất đai vào Trung Quốc. Chính sách đồng điệu là một đặc trưng điển hình nổi bật của chủ nghĩa bành trướng Đại Hán, đã được triển khai từ thời Hán và tăng cường tới nhà Đường. Trong hàng loạt tiến trình lịch sử vẻ vang Nước Ta, đây là một trong những thời kỳ vận mạng dân tộc bản địa trải qua một thử thách cực kỳ hiểm nghèo .

Ngô Quyền – người anh hùng của chiến thắng oanh liệt trên sông Bạch Đằng năm 938 – trở thành vị vua có “công tái tạo, vua của các vua” theo như nhận định của Đại Việt Sử ký Toàn thư.[1] Ông xứng đáng với danh hiệu là “vị Tổ Trung hưng” của dân tộc như nhà yêu nước Phan Bội Châu lần đầu tiên đã nêu lên trong Việt Nam quốc sử khảo.

Sau thắng lợi Bạch Đằng, Nước Ta bước vào thời kỳ kiến thiết xây dựng quốc gia trên quy mô lớn. Đó là kỷ nguyên của văn minh Đại Việt, của văn hóa truyền thống Thăng Long, kỷ nguyên phá Tống, bình Nguyên, đuổi Minh, một kỷ nguyên tỏa nắng rực rỡ của những triều đại Lý, Trần, Lê .Nhà sử học Ngô Thì Sĩ nhìn nhận :

Còn theo vua Dực Tông nhà Nguyễn ( Tự Đức ) :

Sách Việt điện u linh, chương Bố Cái Đại Vương đã thuật lại chuyện Phùng Hưng hiển linh để trợ giúp Ngô Quyền đánh thắng quân Nam Hán:

Thời Ngô Tiên chúa kiến quốc, Bắc binh nhập khấu, Tiên chúa đã lo, nửa đêm hốt nhiên mộng thấy một ông già đầu bạc, y quan nghiêm nhã, tay cầm quạt lông, chống gậy trúc, tự xưng tính danh rằng: Ta lãnh thần binh vạn đội, sẵn sàng mai phục các chỗ yếu hại, chúa công tức tốc tiến binh chống cự, đã có âm trợ, chớ lo phiền chi cả.

Đến khi tiến binh trên Bạch Đằng, quả thấy trên không có tiếng xe ngựa, trận ấy quả được đại tiệp; tiên chúa lấy làm lạ, chiếu kiến lập miếu điện, trang nghiêm có từng hơn xưa, lại sắm thêm quạt lông, cờ hoàng đạo, chiên đồng, trống đại, rồi làm lễ thái lao, con hát đến làm lễ tạ; lịch triều theo đó dần dần thành ra cổ lễ.[6]

• An Nam chí lược, soạn giả Lê Tắc; Dịch giả:Ủy ban phiên dịch sử liệu Việt Nam; Nhà Xuất bản: Viện Đại học Huế 1961.
• Đại Việt Sử ký Toàn thư; Soạn giả Lê Văn Hưu, Ngô Sĩ Liên…; Dịch giả Viện Sử học Việt Nam; Nhà Xuất bản Khoa học xã hội Hà Nội, 1993.
• Việt sử tiêu án, soạn giả Ngô Thì Sĩ, Dịch giả: Hội Việt Nam Nghiên cứu Liên lạc Văn hóa Á Châu; Nhà Xuất bản: Văn Sử 1991.
• Lịch triều hiến chương loại chí, soạn giả Phan Huy Chú, dịch giả Viện Sử học Việt Nam, Nhà Xuất bản Giáo dục, 2006.
• Việt Nam sử lược; soạn giả Trần Trọng Kim, Trung tâm học liệu xuất bản, bản điện tử.

Source: https://vvc.vn
Category : Từ Thiện