Ô nhiễm gia tăng vào mùa đông
Theo báo cáo giải trình vương quốc về môi trường không khí do Bộ Tài nguyên và Môi trường ( TN và MT ) thực thi và những báo cáo giải trình chất lượng không khí hằng năm của Trung tâm Phát triển phát minh sáng tạo xanh đều ghi nhận một quy luật là miền bắc thường ô nhiễm không khí nghiêm trọng vào mùa đông ( từ tháng 9 năm trước đến tháng 3 năm sau ). Trong đó, thời kỳ ô nhiễm nhất thường tập trung chuyên sâu vào khoảng chừng tháng 12 năm trước đến tháng 2 năm sau. Nguyên nhân của thực trạng này được lý giải do điều kiện kèm theo khí tượng. Vào mùa đông, trong điều kiện kèm theo khí tượng không thuận tiện như nghịch nhiệt, chất ô nhiễm không khuếch tán được mà tập trung chuyên sâu ở tầng khí quyển sát mặt đất khiến thực trạng ô nhiễm trở nên nghiêm trọng hơn. Kết quả quan trắc, nhìn nhận chất lượng môi trường không khí do Tổng cục Môi trường ( Bộ TN và MT ) thực thi cho thấy, đầu tháng 11 và đầu tháng 12-2020, đã Open 1 số ít đợt ô nhiễm không khí tại Thành Phố Hà Nội và một số ít đô thị phía bắc khá nghiêm trọng. Cụ thể, tại TP. Hà Nội đã có 11 trong số 41 ngày giá trị thông số kỹ thuật bụi mịn PM2. 5 trung bình 24 giờ vượt quá số lượng giới hạn so với QCVN 05 : 2013 / BTNMT. Tại những khu vực nội thành của thành phố giá trị bụi mịn PM2. 5 trung bình 24 giờ ở nhiều trạm quan trắc không khí khá cao, tập trung chuyên sâu thành những đợt ô nhiễm ( diễn ra trong khoảng chừng từ hai đến ba ngày ). Những ngày này, hầu hết những trạm đều cho thấy giá trị thông số kỹ thuật bụi mịn PM2. 5 trung bình 24 giờ vượt quá số lượng giới hạn so với QCVN, giá trị thông số kỹ thuật bụi mịn PM2. 5 thường cao nhất vào đêm hôm và buổi sáng sớm. Hiện tượng ô nhiễm không khí tại khu vực TP. Hà Nội tăng cao vào đêm hôm và sáng sớm thời hạn qua là do sự tích hợp của những yếu tố như lặng gió, nghịch nhiệt, đối lưu khí quyển thấp làm cho những chất ô nhiễm không hề phát tán lên cao hoặc đi xa … theo quy luật hằng năm.
Hiện nay, chất lượng không khí (AQI) tại Việt Nam được chia làm năm nhóm, gồm: Nhóm tốt (tương ứng với chỉ số AQI từ 0 đến 50), nhóm trung bình (AQI từ 51 đến 100), nhóm kém (AQI từ 100 đến 150), nhóm xấu (AQI từ 151 đến 200), nhóm rất xấu (AQI từ 201 đến 300) và nhóm nguy hại (AQI từ 300 trở lên). Kết quả tính toán chỉ số AQI tại Hà Nội trong đầu tháng 12 ở một số trạm ở mức xấu (có hại cho sức khỏe tất cả mọi người, nhất là người già, trẻ em, người mắc bệnh hô hấp, tim mạch). Tổ chức Y tế thế giới (WHO) ước tính năm 2016, Việt Nam có hơn 60 nghìn người chết vì bệnh tim, đột quỵ, ung thư phổi, tắc nghẽn phổi mãn tính do ô nhiễm không khí gây ra. Các chuyên gia lĩnh vực y tế cho rằng: Nguy hại nhất là bụi mịn gồm những hạt nhỏ bay lơ lửng trong không trung như PM2.5 và PM10 có thể xâm nhập vào cơ thể thông qua hệ thống hô hấp, khi con người hít thở; tùy vào kích thước của hạt bụi, mức độ xâm nhập có thể khác nhau. Đây là nguyên nhân tiềm ẩn của nhiều căn bệnh, ảnh hưởng sức khỏe của người dân đang sinh sống ở các đô thị, thành phố lớn hiện nay. Nếu như bụi mịn PM10 đi vào cơ thể qua đường dẫn khí và tích tụ lại trên phổi, thì bụi mịn PM2.5 nguy hiểm hơn khi chúng có thể luồn lách vào các túi phổi, tĩnh mạch phổi và xâm nhập vào hệ tuần hoàn máu của người bệnh có thể dẫn đến bệnh phổi tắc nghẹn mãn tính, tim mạch, thần kinh, đột quỵ, ung thư… Người thường xuyên phải tiếp xúc với bụi mịn sẽ gặp các vấn đề về sức khỏe như hắt hơi, ngạt mũi, khó thở, khô mắt; nếu tiếp xúc lâu dài sẽ làm tăng tỷ lệ giảm chức năng của phổi, viêm phế quản mãn tính và tăng tỷ lệ chết do ung thư phổi, bệnh tim…
Cần triển khai đồng bộ các giải pháp
Thứ trưởng Bộ TN và MT Võ Tuấn Nhân cho rằng, để từng bước giảm bớt thực trạng ô nhiễm không khí tại những đô thị lớn, nhất là TP. Hà Nội và TP Hồ Chí Minh lúc bấy giờ, trước hết chính quyền sở tại những địa phương cần tập trung chuyên sâu tiến hành việc kiểm kê, nhìn nhận những nguồn thải trên địa phận. Trên cơ sở đó thiết kế xây dựng, triển khai phương án nhằm mục đích hạn chế phương tiện đi lại giao thông vận tải từ những địa phương khác đi vào thành phố trong những ngày ô nhiễm ở mức rất xấu, nguy cơ tiềm ẩn ; triển khai tốt việc điều tiết, phân luồng giao thông vận tải hài hòa và hợp lý để hạn chế thực trạng ùn tắc lê dài gây ô nhiễm môi trường. Tổ chức triển khai hoạt động giải trí phun nước rửa đường tại những trục, tuyến đường giao thông vận tải chính của thành phố, nhất là khi thời tiết khô hanh hao để hạn chế bụi phát tán ; trấn áp ngặt nghèo những phương tiện đi lại đổ thải, bảo vệ che chắn cẩn trọng, không làm rơi vãi, phát tán bụi ra môi trường, nhất là tại khu vực tập trung chuyên sâu điểm tập trung rác thải ; khuyến khích người dân sử dụng phương tiện đi lại công cộng, giảm phương tiện đi lại cá thể, sử dụng những loại xe chạy điện, khí trong nội đô … Bộ TN và MT liên tục tập trung chuyên sâu hoàn thành xong thể chế, chủ trương bảo vệ môi trường không khí ; thiết lập những hàng rào kỹ thuật, quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật môi trường, tiếp cận với tiêu chuẩn của những nước tiên tiến và phát triển trên quốc tế. Các bộ : Giao thông vận tải đường bộ, Xây dựng, Công thương, Y tế … cần sớm tiến hành thực thi lộ trình vận dụng tiêu chuẩn khí thải so với những phương tiện đi lại giao thông vận tải vận tải đường bộ ; quản trị vệ sinh lao động, môi trường trong xây đắp thiết kế xây dựng ; tăng cường trấn áp so với những dự án Bất Động Sản, nhà máy sản xuất phát thải lớn, có rủi ro tiềm ẩn gây ô nhiễm môi trường cao như : nhiệt điện than, dầu khí, thép, hóa chất và phân bón hóa học, chế biến và khai thác tài nguyên ; nhìn nhận ảnh hưởng tác động của ô nhiễm môi trường không khí đến sức khỏe thể chất, đề xuất kiến nghị những giải pháp bảo vệ sức khỏe thể chất người dân, nhất là những đối tượng người tiêu dùng nhạy cảm như người già, trẻ nhỏ … trong trường hợp ô nhiễm không khí ở mức rất xấu, nguy cơ tiềm ẩn để dân cư có giải pháp tự bảo vệ sức khỏe thể chất của bản thân và mái ấm gia đình mình. Theo tiến sỹ Hoàng Dương Tùng, quản trị Mạng lưới không khí sạch Nước Ta, thời hạn qua, vẫn còn nhiều địa phương chưa chăm sóc đúng mức đến yếu tố ô nhiễm không khí, nguồn lực con người, cơ sở, vật chất để cải tổ chất lượng không khí chưa được góp vốn đầu tư đúng mức. Mục tiêu trấn áp những nguồn thải lớn từ sản xuất, giao thông vận tải, đốt rác, đốt rơm rạ sau thu hoạch chưa đạt. Trong khi đó, việc xử lý ô nhiễm không khí là một đại chiến gay cấn, lâu dài hơn và phức tạp bởi trong quy trình giải quyết và xử lý hoàn toàn có thể va chạm trực tiếp đến quyền lợi của dân cư và doanh nghiệp, ví dụ điển hình việc hạn chế phương tiện đi lại cá thể, vô hiệu nhà bếp than tổ ong buộc những doanh nghiệp phải đổi khác hoặc nâng cấp cải tiến công nghệ tiên tiến thân thiện môi trường. Do vậy, những cấp chính quyền sở tại cần tập trung chuyên sâu tuyên truyền để doanh nghiệp, người dân ủng hộ và thực thi những giải pháp giảm ô nhiễm không khí đang được tiến hành tại địa phương mình ; tăng nhanh công tác làm việc kiểm tra, phát hiện để giải quyết và xử lý nghiêm những dự án Bất Động Sản, cơ sở sản xuất, khu công trình kiến thiết xây dựng gây ô nhiễm môi trường … trên địa phận theo pháp luật.
