Nguyễn Trọng Xuất – Ngày: 31/01/2020
ĐÀI PHÁT THANH ĐẦU TIÊN
CỦA ĐẶC KHU ỦY SÀI GÒN – CHỢ LỚN TẠI CHIẾN KHU Đ
Nguyễn Công Ái1
Thời kỳ những năm đầu của thập kỷ 50, cơ quan Đặc khu Sài Gòn – Chợ Lớn đóng tại chiến khu Đ. Vào thời ấy, nơi đây rất hoang sơ và vắng vẻ. Ngoài các vườn cao su là đồn điền của người Pháp xây dựng trước đây, phần còn lại đều là rừng tự nhiên, dân cư thưa thớt, nhà cửa của dân địa phương chỉ là những túp lều nằm lác đác dọc theo đường, vào sâu một chút thì toàn là rừng cây rậm rạp. Đến những nơi này ta có cảm giác chưa có người lai vãng, nên đây là điều kiện rất tốt để chọn địa điểm đóng quân hoặc xây dựng cơ quan hoạt động kháng chiến.
Trong thời kháng chiến, cơ quan Đặc khu Sài Gòn – Chợ Lớn được đặt ở những tỉnh quanh thành phố, những địa điểm mà cơ quan Dân Chánh Đảng thành phố đặt bản doanh như vùng Bàu Cò, Láng Le, Vườn Thơm Lý Văn Mạnh ( ngoài thành phố ). Sau đó chuyển xuống đóng cơ quan dọc theo bờ sông Vàm Cỏ Tây ( tỉnh Long An ) .
Năm 1950, dời về cù lao Long Phước, Quận Thủ Đức. Do địch phát hiện và đánh phá ác liệt nên từng bộ phận lần lượt chuyển qua Long Thành, rạch Ông Kèo ( Biên Hòa ), Tân Uyên ( Thủ Dầu Một ). Sau đó dời về bàu Cá Trê ( Sông Bé ) Tại đây có biệt danh là chiến khu Đ, thiết kế xây dựng nhiều khu công trình quy mô, lập thành địa thế căn cứ và hoạt động giải trí lâu bền hơn nhất vào thời kỳ đó .
Thời chiến yên cầu cỗ máy chính quyền sở tại phải gọn nhẹ, cơ quan Đặc khu Sài Gòn – Chợ Lớn tuyên truyền ít người nhưng là bộ phận đầu não, chỉ huy những hoạt động giải trí nội thành của thành phố chống Pháp. Do điều kiện kèm theo tự nhiên thuận tiện, cơ quan kháng chiến của thành phố đóng ở chiến khu Đ khá bảo đảm an toàn, thiết kế xây dựng lực lượng vững mạnh, hoạt động giải trí không thay đổi trong thời hạn tương đối dài .
Thời kháng chiến chống Pháp, hỏa lực của địch còn hạn chế, vùng chiến khu Đ tuyên truyền tuy không xa thành phố ( tính theo đường chim bay ) nhưng giặc Pháp ít khi có những cuộc đánh phá quy mô lớn. Do vậy nên cũng thuận tiện cho tất cả chúng ta trở lại hoạt động giải trí. Tuy nhiên, việc liên lạc với nội thành của thành phố lại trải qua nhiều trạm rất trắc trở khó khăn vất vả. Chính vì khắc phục điểm yếu kém này yên cầu phải có giải pháp mới, hoàn toàn có thể xoay chuyển tình thế, chỉ huy thành phố đã chủ trương kiến thiết xây dựng Đài Phát thanh Tiếng nói Sài Gòn – Chợ Lớn Tự do .
1 – Nguyên cán bộ ở Văn phòng Đài Sài Gòn – Chợ Lớn Tự do ; nguyên Phó quản trị Ủy Ban Nhân Dân TP.HCM.
Hoàn cảnh kháng chiến lúc bấy giờ thiếu thốn mọi bề, điều kiện kèm theo vật chất rất sơ khai, mỗi người chuẩn bị sẵn sàng gật đầu khó khăn vất vả gian nan và sẵn sàng chuẩn bị quyết tử. Riêng tôi xuất thân từ một mái ấm gia đình nông dân ngoài thành phố, tự nguyện tham gia kháng chiến, lúc đầu chưa quen sống tập thể, nhưng cũng nhanh gọn khắc phục và sớm thích nghi môi trường tự nhiên mới .
Thời kỳ đóng ở bàu Cá Trê, tôi thao tác ở Ban Tuyên huấn. Khi ấy Đài Phát thanh ở một điểm xa hơn, phải đi sâu vào rừng. Việc kiến thiết xây dựng Đài Phát thanh Sài Gòn – Chợ Lớn Tự do phải hội đủ những điều kiện kèm theo khoảng trống và thời hạn, chính do nó được lắp ráp ở một nơi rất hẻo lánh, kín kẽ và bảo đảm an toàn. Lại đúng vào lúc trào lưu cách mạng nội thành của thành phố đang tăng trưởng rất sôi động, điển hình nổi bật là những cuộc đấu tranh của học viên, sinh viên Sài Gòn dâng cao với sự kiện đám tang Trần Văn Ơn ngày 12/1/1950 và cuộc biểu tình của 300.000 đồng bào nội thành của thành phố chống can thiệp Mỹ ngày 19/3/1950 .
Về tính chất, việc ra đời Đài Phát thanh kháng chiến của thành phố là sự kiện quan trọng đặc biệt, thể hiện sức mạnh của cơ quan đầu não chính quyền kháng chiến thành phố. Khi ấy kẻ địch rất hoang mang, chúng thừa biết phương tiện thông tin qua làn sóng điện lợi hại như thế nào, sẽ nhanh chóng đưa tin chiến sự rất sốt dẻo đến người dân tận hang cùng ngõ hẻm thành phố. Đây là biện pháp rất hữu hiệu, hơn hẳn so với cách thâm nhập bằng đường bộ vào nội thành bằng truyền đơn, báo chí v.v…
Tính ưu việt của việc đưa tin qua đài phát thanh thì đã rõ, nhưng làm thế nào để có được đài phát thanh là việc cực kỳ khó, bởi lẽ phải có rất đầy đủ máy móc, thiết bị cho cỗ máy hoạt động giải trí ở mức tối thiểu nhất. Phải thừa nhận, trong thực trạng và điều kiện kèm theo lúc bấy giờ là quá thiếu thốn nhưng nhờ chỉ huy rất quyết tâm, kêu gọi lực lượng góp phần của bà con nội thành của thành phố, khôn khéo móc nối, tổ chức triển khai thành nhiều chuyến đưa thiết bị máy móc, phương tiện đi lại chuyên dùng ra vùng kháng chiến được bảo đảm an toàn. Quá trình thao tác này vượt qua bao khó khăn vất vả chồng chất, nhưng nhờ những chiến sỹ chỉ huy sáng suốt, nhìn nhận đúng sức mạnh của ta và sơ hở của địch, nên đã thực thi thắng lợi thành công xuất sắc trách nhiệm trọng điểm này .
Tôi còn nhớ chiến sỹ Huỳnh Tấn Phát ( anh Sáu Phát ) lúc bấy giờ là Trưởng phòng Tuyên huấn trực tiếp chỉ huy kiến thiết xây dựng Đài. Anh khi nào cũng vui tươi cởi mở, luôn thân thiện động viên anh chị em. Nhờ đó quy tụ được mọi lực lượng, trong thời hạn ngắn kiến thiết xây dựng xong đài phát thanh. Ngoài ra đã huấn luyện và đào tạo và dàn dựng khá chuyên nghiệp và bài bản đội ngũ phát thanh viên, ca sĩ, nhạc công, triển khai được những chương trình, những buổi phát thanh của Đài .
Việc sinh ra Đài Phát thanh Sài Gòn – Chợ Lớn Tự do là do nhiều nguyên do từ yếu tố chỉ huy, đến kêu gọi năng lực những nhà hỗ trợ vốn và việc tổ chức triển khai thực thi chu đáo. Khi Đài chính thức phát sóng là đã đạt được mức hoàn hảo, bảo vệ những hoạt động giải trí từ kỹ thuật, chỉnh sửa và biên tập, dàn dựng chương trình, phát thanh những nội dung đều rất chuyên nghiệp, chuẩn mực …
Do ta nắm được nguyện vọng của những những tầng lớp nhân dân nội thành của thành phố là rất khao khát tin tức chiến sự, nên cũng hiểu được tại sao bà con rất phấn khởi khi tiếp đón làn sóng Đài Phát thanh – lời nói của lực lượng kháng chiến của chính thành phố mình. Đây cũng là dịp thức tỉnh lương tâm, tình cảm của mọi người dân yêu nước hướng về cách mạng .
Qua sự kiện này, càng nêu cao uy tín của cách mạng, người dân vùng tạm chiếm tin cậy vào sự tất thắng của công cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp của nhân dân ta .
Đài Phát thanh Sài Gòn – Chợ Lớn Tự do không sống sót được lâu, nhưng nó đã lưu lại trong ký ức người dân nội thành của thành phố một tình cảm tốt đẹp, khẳng định chắc chắn cách mạng hoàn toàn có thể làm được mọi việc nếu họ muốn. Nhờ đó mà kẻ địch không dễ gì xuyên tạc, lừa phỉnh dư luận .
Thời gian nửa thế kỷ đã trôi qua, khi hồi tưởng lại tôi thấy rất tự hào vì mình đã có một thời được góp phần, dù rất nhỏ bé vào sự nghiệp thiết kế xây dựng và hoạt động giải trí của Đài Phát thanh Sài Gòn – Chợ Lớn Tự do. Đây là sự kiện có một không hai, chắc như đinh sẽ được lưu truyền trong sử sách về cuộc kháng chiến thần kỳ của dân tộc bản địa ta, khẳng định chắc chắn một chân lý là sự nghiệp cách mạng là của quần chúng. Khi nào chỉ huy khơi dậy được sức mạnh của quần chúng, lúc ấy sẽ tạo dựng được trào lưu và đạt đến thắng lợi .
N.C.A.
