Vào thời gian “ một ngày bằng 20 năm ”, mọi sự chỉ huy nhanh nhất và rộng khắp nhất không gì bằng làn sóng phát thanh. Đài Phát thanh Giải phóng vinh dự được cất cao lời nói của Đảng và nhà nước Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Nước Ta chuyển mọi thông điệp đến đối phương và sẵn sàng chuẩn bị dập tắt luận điệu lạc lõng lâu nay của quân địch để biến thành lời nói chân chính và đầy khí thế cách mạng, lời nói của Sài Gòn giải phóng .
Binh chủng đặc biệt tiến về Sài Gòn
Được thiết kế xây dựng trong thực trạng vô vàn khó khăn vất vả ở chiến khu Đ vào những năm 1960 khi Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam sinh ra, Đài Phát thanh Giải phóng chính thức lên sóng vào tháng 2/1962. Mặc dù địch điên cuồng tìm mọi cách hủy hoại nhưng với ý thức quả cảm, phát minh sáng tạo, Đài Phát thanh Giải phóng vẫn giữ vững làn sóng, trở thành người bạn thân thiện, an toàn và đáng tin cậy, nguồn động viên niềm tin lớn lao so với những lực lượng vũ trang nhân dân miền Nam .
Những thông tin được phát trực tiếp từ chiến trường bằng tiếng Việt và tiếng nước ngoài đã truyền đi thông điệp với cả thế giới về khát vọng hòa bình và độc lập, thống nhất Tổ quốc, đồng thời vạch trần những âm mưu, tội ác của đế quốc Mỹ và bè lũ tay sai.
Những ngày tháng tư năm 1975, Chiến dịch Hồ Chí Minh đã bước vào quy trình tiến độ then chốt, Sài Gòn – sào huyệt ở đầu cuối của địch phần đông bị vây chặt bốn bề. Ngày 26/4, một đoàn quân tiền phương của Ban Tuyên huấn Trung ương Cục miền Nam, trong đó có Đài Phát thanh Giải phóng đã khẩn trương lên đường tiến về Sài Gòn. Họ không phải là những người cầm súng nhưng là một binh chủng đặc biệt quan trọng .
Ngày 28/4, những trận pháo kích mở màn trận quyết chiến ngay cửa ngõ Sài Gòn, cùng lúc quân Sài Gòn tháo chạy khỏi Biên Hòa và những trận đánh xe tăng kinh hoàng nhất tràn ngập địa thế căn cứ thiết giáp địch ở Long Thành, trên sóng Đài Phát thanh Giải phóng phát đi công bố của nhà nước Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Nước Ta buộc chính quyền sở tại Sài Gòn phải gật đầu yêu sách của chính phủ nước nhà cách mạng đề ra .
Ngày 29/4, trong khi đại chiến trên làn sóng của Đài Phát thanh Giải phóng vẫn được duy trì liên tục, đoàn tiền phương của Đài do chiến sỹ Thanh Nho đứng vị trí số 1 vẫn khẩn trương trên những chiếc xe com măng ca, xe vận tải đường bộ Zin từ chiến khu hướng về Sài Gòn. Sứ mệnh đặt trên vai họ vô cùng quan trọng và rất là nặng nề .
Vì tầm quan trọng của trách nhiệm tiếp quản Đài Phát thanh Sài Gòn, từ đầu tháng 4, Trung ương đã chi viện những nhóm nhân viên kỹ thuật và phóng viên báo chí được trang bị vừa đủ phương tiện đi lại như một đài phát thanh lưu động đã xuất phát từ TP.HN vào miền Nam hợp lực cùng với Đài Phát thanh Giải phóng .
Ông Nguyễn Hữu Phước vẫn nhớ rõ ngày đặc biệt quan trọng năm xưa, khi ông là một chiến sỹ của Đài Giải phóng đang hướng về Sài Gòn : “ Chúng tôi nhất định phải bảo vệ tiếp quản Đài Phát thanh Sài Gòn và hàng loạt cơ sở thông tin – tuyên truyền của chính quyền sở tại Sài Gòn toàn vẹn, phát sóng liên tục, tuyên truyền rộng khắp .
Cả nước và quốc tế đang hướng về đây và chú ý lắng nghe. Số phận của chính sách Sài Gòn kết thúc thế nào sẽ được biết từ đây. Vấn đề kỹ thuật, trường hợp xấu nhất không hề phát đi từ Sài Gòn … Có trách nhiệm lớn lao nào hơn đặt lên vai chúng tôi. Tiếp quản Sài Gòn chỉ là bước khởi đầu, quan trọng là tiếp quản toàn vẹn để từ đó cất lên tiếng nói toàn thắng của cách mạng ” .
Ngày 30/4/1975, tại phòng thu Đài Phát thanh Sài Gòn, Tổng thống chính quyền Sài Gòn Dương Văn Minh đọc tuyên bố đầu hàng.
9 giờ 30 phút ngày 30/4, người ta nghe thấy trên Đài Phát thanh Sài Gòn phát đi liên tục lời công bố đơn phương của Tổng thống Dương Văn Minh đề xuất ngừng bắn và chờ cách mạng vào chuyển giao chính quyền sở tại. Kèm theo đó là lời của Chuẩn tướng Nguyễn Hữu Hạnh, Phụ tá Tổng tham mưu trưởng Quân lực Sài Gòn thay mặt đại diện tổng thống nhu yếu những đơn vị chức năng quân đội Sài Gòn buông súng …
10 giờ 45 phút, xe tăng của Lữ đoàn 203 Quân giải phóng hất tung cổng sắt Dinh độc lập. 11 giờ 30 phút, Quân đội tiếp quản Đài Phát thanh Sài Gòn và sau đó phát đi lời đầu hàng vô điều kiện của Tổng thống Dương Văn Minh.
Trong ngày 30/4, việc chuyển dời vào TT Sài Gòn trở nên khó khăn vất vả bởi sau khi Tổng thống Dương Văn Minh công bố đầu hàng, người dân từ khắp nơi đổ ra đường nghênh đón Bộ đội giải phóng, lê dài từ Trảng Bàng, Củ Chi, Hóc Môn cho tới ngã tư Bảy Hiền. Đoàn của Đài Phát thanh Giải phóng phải tản ra mỗi xe một hướng. Tiến thêm một bước về tới Sài Gòn thì dòng người mỗi lúc một đông thêm, đoàn xe nhích lừ đừ từng chút một .
Đoàn tập trung chuyên sâu ở Đại học Bách khoa rồi thẳng tiến về Đài Phát thanh Sài Gòn ở đường Nguyễn Đình Chiểu. Vì lạc đường, mãi đến hơn 19 giờ đoàn mới mở màn sắp xếp cho buổi phát thanh. Đài Phát thanh Sài Gòn được đổi thành Đài Phát thanh Sài Gòn Giải phóng ( ngày 1/9/1976 được đổi thành Đài Tiếng nói nhân dân TP Hồ Chí Minh ). Hai phát thanh viên Nguyễn Hữu Phước và Vương Thanh Liêm được chọn lên sóng cho buổi phát thanh đặc biệt quan trọng tối 30/4 .
Thời điểm tiếp quản Đài Phát thanh Sài Gòn không có kho băng mà chỉ gán ghép tạm bợ. Hệ thống máy móc của Đài cũng không phải văn minh và tốt. Đài sử dụng băng ma-nhê, còn thời sự thì đọc thẳng, vì có những bản tin không thu kịp .
Tuy nhiên, không ai bảo ai, toàn bộ đều hạ quyết tâm nhanh gọn tiếp quản và bảo vệ lời nói tiên phong của nhà nước Cách mạng lâm thời miền Nam Nước Ta được vang xa, rộng rãi với đồng bào cả nước và trên quốc tế. Cuối cùng, mọi quy trình sẵn sàng chuẩn bị cho thời gian thiêng liêng của lịch sử dân tộc đã hoàn tất. Đầu băng thu sẵn được đặt vào phát, nhạc hiệu và câu chào hiệu vang lên hứng khởi, đầy rạo rực .
Đây là Đài Phát thanh Sài Gòn Giải phóng
Đúng 20 giờ ngày 30/4/1975, phát thanh viên Vương Thanh Liêm cất cao giọng đọc : “ Đây là Đài Phát thanh Sài Gòn Giải phóng – Phát thanh từ Sài Gòn-Tiếng nói của nhà nước Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Nước Ta … ” .
Phát thanh viên Nguyễn Hữu Phước tiếp lời bằng những thông tin tiên phong của chính quyền sở tại cách mạng, chủ trương so với vùng mới giải phóng, thông tin chiến sự … Giọng của hai phát thanh viên thật hùng hồn, truyền cảm, kịp thời thông tin tới cả quốc tế và toàn nước biết được kết cục của cuộc kháng chiến lê dài hơn 30 năm đã chấm hết. Sài Gòn thật sự được giải phóng .
5 giờ sáng ngày 1/5, chương trình tiếp tục lên sóng phản ánh không khí đón mừng chiến thắng… Các chương trình phát thanh đã góp phần nhanh chóng ổn định tình hình tại Sài Gòn và các tỉnh miền Tây Nam bộ.
Nhớ lại ngày tiên phong đầy khó khăn vất vả, ông Cao Xuân Phách vẫn bùi ngùi : “ Khi đó tôi là phóng viên báo chí Đài Phát thanh Giải phóng về thành phố tiếp quản đài sớm nhất. Công việc lúc bấy giờ là sẵn sàng chuẩn bị cho một bản tin thời sự. Thông tin những nơi khởi đầu xây dựng chính quyền sở tại cách mạng ra làm thế nào, thông tin bà con ta về thành phố, người bị thương được chăm nom như thế nào ở những bệnh viện … ” .
Ông Nguyễn Hữu Phước, con trai của luật sư Nguyễn Hữu Thọ, lúc này là quản trị Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Nước Ta, sau giải phóng là Quyền quản trị nước thì khoảng thời gian ngắn ấy, trái tim ông Phước như thắt lại trong lồng ngực. Ông thổn thức xúc động khi được chọn là phát thanh viên xướng lên bản tin tiên phong vào thời gian quốc gia thống nhất .
Còn với bà Vương Thanh Liêm, những năm tháng độc lập sau này, mỗi khi có ai gợi lại ký ức về khoảng thời gian ngắn được cất cao giọng đọc trong vắt, ngọt từng lời từng chữ trên làn sóng phát thanh giải phóng, bà luôn rưng rưng tràn lệ. Cho đến những ngày cuối cuộc sống, bà Liêm vẫn ôm trọn một niềm niềm hạnh phúc và tự hào về thời gian thiêng liêng của dân tộc bản địa .
