Cát Hải là một huyện đảo thuộc thành phố Hải Phòng, Việt Nam.
Tuyến đường ven biển tại thị xã Cát Bà
Quang cảnh một phần vườn quốc gia Cát Bà trên đảo Cát BàCát Hải là huyện hòn đảo nằm ở phía đông thành phố TP. Hải Phòng, có địa giới hành chính gồm có hòn đảo Cát Hải và hai quần đảo đá vôi thuộc vịnh Bắc Bộ là quần đảo Cát Bà và quần đảo Long Châu. Trong đó, hòn đảo Cát Hải chỉ ngăn cách với hòn đảo Hà Nam thuộc tỉnh Quảng Ninh qua hai kênh đào là kênh Cái Tráp và kênh Hà Nam [ 4 ]. Quần đảo Cát Bà là một cụm hòn đảo gần bờ gồm 366 hòn đảo, trong đó hòn đảo lớn nhất là hòn đảo Cát Bà ( cũng là hòn hòn đảo lớn nhất của huyện ), huyện lỵ của huyện là thị xã Cát Bà nằm ở phía đông nam của hòn đảo này. Quần đảo Cát Bà được UNESCO công nhận là khu dự trữ sinh quyển quốc tế vào năm 2004 [ 5 ]. Quần đảo Long Châu gồm có 22 hòn đảo đá vôi nhỏ nằm cách thị xã Cát Bà 15 km về phía đông nam. Trong đó hòn đảo lớn nhất là hòn đảo Long Châu với diện tích quy hoạnh 1 km², trên hòn đảo này có ngọn hải đăng do người Pháp kiến thiết xây dựng vào năm 1895. [ 6 ]
Huyện Cát Hải có vị trí địa lý:
Huyện có diện tích quy hoạnh 325,6 km² [ 1 ], dân số năm 2019 là 32.090 người, tỷ lệ dân số đạt 98 người / km². [ 2 ]
Huyện Cát Hải có 12 đơn vị chức năng hành chính cấp xã thường trực, gồm có 2 thị xã : Cát Bà ( huyện lỵ ), Cát Hải và 10 xã : Đồng Bài, Gia Luận, Hiền Hào, Hoàng Châu, Nghĩa Lộ, Phù Long, Trân Châu, Văn Phong, Việt Hải, Xuân Đám .
- Cái Bèo
- Cát Bà
- Cát Tiên
- Đoàn Đức Thái
- Dốc Bèo
- Hà Sen
- Hoa Phong
- Hùng Sơn
- Núi Ngọc
- Tùng Dinh
Theo Đồng Khánh địa dư chí[8], huyện Cát Hải ngày nay dưới thời nhà Nguyễn là hai tổng Đôn Lương và Hà Liên thuộc huyện Nghiêu Phong, phủ Sơn Định, tỉnh Quảng Yên. Huyện Nghiêu Phong từng có nhiều tên khác nhau trong lịch sử như: Động Phục Long, Ân Phong, Chi Phong, Hoa Phong[9]. Đến năm Thiệu Trị thứ nhất (1841), do kiêng chữ Hoa là tên húy của Hoàng thái hậu Hồ Thị Hoa mẹ vua Thiệu Trị nên huyện Hoa Phong đổi thành huyện Nghiêu Phong. Đến thời Đồng Khánh, huyện Nghiêu Phong có 3 tổng: Đôn Lương, Hà Liên và Vân Hải. Trong đó, tổng Đôn Lương gồm 9 xã: Đôn Lương, Lương Lãnh, Hòa Hy, Lục Độ, Can Lộc, Văn Chấn, Phong Niên, Đồng Bài, Hoàng Châu; tổng Hà Liên (thường được gọi với âm Nôm là Hà Sen) gồm 5 xã: Trân Châu, Phù Long, Đường Hào, Gia Luận, Xuân Áng (âm Nôm là Xuân Đám). Huyện lỵ của huyện đặt tại xã Đôn Lương thuộc tổng Đôn Lương (nay thuộc thị trấn Cát Hải).
Đến thời Pháp thuộc, ngày 19 tháng 8 năm 1890 kinh lược Bắc Kỳ ra nghị định đổi huyện Nghiêu Phong thành phủ Nghiêu Phong. Lúc này, tổng Vân Hải cũng được đổi thành huyện Vân Hải (nay là huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh), còn hai tổng Đôn Lương và Hà Sen hợp thành một huyện mới có tên là huyện Cát Hải[10]. Theo Danh mục các làng xã Bắc Kỳ (1927), huyện Cát Hải có 2 tổng Đôn Lương và Hà Sen; tổng Đôn Lương có 10 xã; tổng Hà Sen có 5 xã và phố Cát Bà (sau đổi thành Đại lý Cát Bà, rồi thị xã Cát Bà).[11]
Năm 1955, tỉnh Quảng Yên sáp nhập với đặc khu Hòn Gai thành khu Hồng Quảng, huyện Cát Hải và thị xã Cát Bà thuộc khu Hồng Quảng [ 12 ]. Ngày 5 tháng 6 năm 1956, huyện Cát Hải và thị xã Cát Bà được sáp nhập vào thành phố Hải Phòng Đất Cảng [ 13 ]. Ngày 22 tháng 7 năm 1957, Thủ tướng nhà nước phát hành Nghị định số 318 – TTg về việc xây dựng huyện Cát Bà trên cơ sở sáp nhập thị xã Cát Bà và 5 xã : Trân Châu, Xuân Đám, Hiền Hào, Gia Luận, Việt Hải thuộc huyện Cát Hải ; thị xã Cát Bà đổi thành thị trấn Cát Bà thuộc huyện Cát Bà. [ 11 ] [ 14 ]Ngày 11 tháng 3 năm 1977, Hội đồng nhà nước ban hành Quyết định số 57 – CP [ 15 ]. Theo đó, sáp nhập huyện Cát Bà vào huyện Cát Hải. Huyện Cát Hải gồm thị xã Cát Bà và 13 xã : Cao Minh, Đồng Bài, Gia Lộc, Gia Luận, Hiền Hào, Hòa Quang, Hoàng Châu, Nghĩa Lộ, Phù Long, Trân Châu, Văn Phong, Việt Hải, Xuân Đám .Ngày 13 tháng 3 năm 1979, giải thể xã Cao Minh [ 16 ]. Ngày 23 tháng 4 năm 1988, giải thể hai xã Hòa Quang và Gia Lộc để xây dựng thị xã Cát Hải ; sáp nhập thôn Hùng Sơn thuộc xã Trân Châu vào thị xã Cát Bà. [ 17 ]
Huyện Cát Hải có 2 thị trấn và 10 xã trực thuộc như hiện nay.
Huyện Cát Hải có hòn đảo quần đảo Cát Bà nơi vạn vật thiên nhiên ban tặng cho nhiều cảnh sắc đẹp. Ở đây có nhiều điểm du lịch mê hoặc cho nhiều mô hình như dã ngoại, thưởng thức, phượt, nghỉ ngơi, tắm biển ; tò mò những hòn hòn đảo, hang động, leo núi … Các khu vực như :
- Vườn quốc gia Cát Bà
- Đảo khỉ – bãi Cát Dứa
- Pháo đài Thần Công
- Hang Trung Trang
- Bãi tắm Cát Cò 1
- Bãi tắm Cát Cò 2
- Bãi tắm Cát Cò 3
- Làng chài Cái Bèo
- Làng chài Cửa Vạn
- Làng chài Việt Hải
- Quần đảo Long Châu, hòn Cao, hòn Giữa
- Chợ Cát Bà
- Đảo Đầu Bê, hồ Ba Hầm, đảo Bê Cụt Đầu
- Hang Minh Châu
- Hang Quân Y (động Hùng Sơn)
- Đảo Chân Voi
- Hồ Hới
- Bãi biển Tùng Thu
- Động Phù Long (động Thiên Long)
- Đảo Ba Trái Đào
- Đảo Trái Tim
- Động Hoa Cương (hang Đá Hoa)
- Vịnh Cửa Cái – Tàu Gàu
- Đảo Trà Ngư
- Phà Bến Gót
- Vịnh Lan Hạ – đảo Quai Xanh, Nghênh Vẩm, Rùa Giống…
- Đảo Cát Ông
- Bãi Cát Dầm – vịnh Cát Giá
- Đảo Nam Cát
- Đảo Bồ Hòn – hang Trinh Nữ…
Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]
