.jpg)
Thực tiễn sinh động
Sử dụng cụ thể hình ảnh là việc làm quan trọng số 1 so với phóng sự truyền hình. bất kể phóng viên báo chí nào khi thực thi phóng sự thời sự đều phải chuẩn bị sẵn sàng trước những giải pháp sử dụng chi tiết cụ thể. Với những trường đoạn nội dung nhất định cần phải có những hệ cụ thể tương ứng, mang giá trị thông tin cao nhất. Để làm được điều này, thường thì những phóng viên báo chí kiến thiết xây dựng đề cương phóng sự, bàn luận cùng phóng viên báo chí quay phim để có chi tiết cụ thể hình tốt nhất. Trong đó, nhu yếu thường trực là cần có hướng tiếp cận nội dung hiệu suất cao nhất, tức là đi sâu khai thác góc nhìn được coi là mới so với công chúng .Chi tiết hình thường được sử dụng là cụ thể toàn cảnh vấn đề. Đó là những hình ảnh cho công chúng thấy ngay những hình ảnh của hiện trường câu truyện. Thí dụ khi phóng sự đề cập tới thực trạng khai thác vàng trái phép thì những cụ thể hình ảnh tiên phong cần thấy khung cảnh của thực tại. Đó hoàn toàn có thể là những hình ảnh toàn cảnh cho thấy quy mô, hoặc hoàn toàn có thể mở màn ở những chi tiết cụ thể cận cảnh để thấy mức độ nguy khốn của hoạt động giải trí khai thác vàng trái phép …
Bên cạnh những chi tiết về bối cảnh sự việc, cần quan sát để khai thác chi tiết về hành vi nhân vật. Trong quá trình thực hiện phóng sự, phóng viên có thể xây dựng câu chuyện từ một nhân vật. câu chuyện của nhân vật đó sẽ là minh chứng của sự kiện, câu chuyện đó là hiện thực khách quan điển hình cho vấn đề đang được đề cập tới. Để truyền tải câu chuyện về tình trạng thiếu nước sạch sinh hoạt, phóng viên đã bắt đầu bằng hình ảnh người phụ nữ khó nhọc kéo thùng nước từ dưới giếng sâu lên. Tiếp theo là hình ảnh về một người già sống độc thân sống trong cảnh thiếu nước sạch… mỗi nhân vật đều gắn với hành động, những hành động ấy đã lột tả được giá trị thông tin mà phóng viên muốn truyền tải.
Bên cạnh con người của hiện thực, còn có nhân vật thứ 2 Open đó là phóng viên báo chí. họ hoặc chỉ Open trong toàn cảnh khi đang tìm hiểu và khám phá thông tin, hoặc lên hình dẫn tại hiện trường. những hành vi, sự truyền tải thông tin, xúc cảm của phóng viên báo chí cũng làm tăng độ đáng tin cậy của thông tin và tạo xúc cảm cho công chúng .Bên cạnh hành vi nhân vật thì ngoại hình, điệu bộ, cảm hứng nhân vật cũng rất quan trọng trong phóng sự. phóng viên báo chí quay phim cần có những cảnh quay cận cảnh hoặc đặc tả để khai thác cụ thể. phóng sự “ nhìn từ hiện tượng kỳ lạ chen lấn nộp đơn vào lớp 1 ”, những hình ảnh cha mẹ lo ngại, căng thẳng mệt mỏi trong đêm hôm xếp hàng chờ nộp đơn cho con vào lớp 1 đã nói lên rất nhiều điều .Cùng với chi tiết cụ thể hình ảnh, trên phóng sự truyền hình, việc sử dụng đồ họa cũng có tính năng lớn trong truyền tải thông tin khi hình ảnh do camera không lột tả được hết nội dung của phóng sự .Âm thanh, tiếng động cũng là nét đặc trưng của truyền hình, gồm có phần lời bình của phóng viên báo chí ; lời nói của nhân vật ; lời nói của phóng viên báo chí can dự trong sự kiện ; âm thanh, tiếng động tại hiện trường nơi ghi hình ; âm nhạc giải quyết và xử lý ở phần hậu kỳ .Lời thoại trong phóng sự truyền hình là ngôn từ nói, lời nói theo hình, làm rõ nghĩa thêm cho ngôn từ hình ảnh. Trên phương diện cụ thể, lời thoại của phóng viên báo chí là yếu tố để xâu chuỗi câu truyện, để bình, bàn, Kết luận về yếu tố, sự kiện. Tiếng động từ hiện trường có ý nghĩa quan trọng với phóng sự. nhiều trường hợp tiếng động là những cụ thể chính yếu tạo ra sức nặng cho phóng sự. Thí dụ đoạn hội thoại từ hiện trường của những người kinh doanh ngoại tệ trái phép hay âm thanh từ những những chiếc cưa máy trong hiện trường vụ phá rừng ghi hình vào đêm hôm. Thậm chí nhiều phóng viên báo chí đã sử dụng chi tiết cụ thể âm thanh là cụ thể quan trọng để đưa ngay đầu phóng sự. Sử dụng cụ thể “ bình ” cũng là đặc trưng của phóng sự truyền hình. Đó là cách để phóng viên báo chí bày tỏ quan điểm của mình trước vấn đề mà phóng sự đang đề cập. Việc biểu lộ chi tiết cụ thể này hoàn toàn có thể qua lời bình của phóng viên báo chí, hoàn toàn có thể qua nhân vật. Khi triển khai những phóng sự truyền hình, chi tiết cụ thể số liệu đã được sử dụng để chứng tỏ cho những đánh giá và nhận định, lập luận. Trong nhiều trường hợp, những số liệu được đưa ra đã tạo nên những ảnh hưởng tác động ghê gớm. Trong một phóng sự phản ánh về vụ phá rừng, phóng viên báo chí sử dụng liên tục những cụ thể số liệu “ những thân gỗ nghiến có đường kính hơn 1 m đã bị lâm tặc đốn hạ không thương tiếc … Điều kỳ lạ là khu vực chúng tôi đang đứng chỉ cách TT của lòng hồ 300 m, thế nhưng cứ vào nửa đêm về sáng, những hoạt động giải trí khai thác gỗ trái phép vẫn cứ diễn ra ngang nhiên và công khai minh bạch … 17 chốt trạm kiểm lâm đóng ở những vị trí ra vào của vườn, ban quản trị vườn khẳng định chắc chắn như thế là nội bất xuất, ngoại bất nhập ” …
Để chi tiết phát huy hiệu quả
Bên cạnh những thành công xuất sắc, việc sử dụng cụ thể trong phóng sự của chương trình thời sự truyền hình cũng còn một số ít hạn chế. có những cụ thể hình được sử dụng chưa đặc trưng cho nội dung thông tin mà lẽ ra nó cần truyền tải. có trường hợp, phóng viên báo chí đưa nhiều chi tiết cụ thể không thực sự thiết yếu cho chủ đề phóng sự. Sử dụng những cụ thể hình ảnh giống nhau cũng là những hạn chế cần khắc phục. bởi lẽ người xem truyền hình luôn mong ước nhìn thấy những sự mới lạ ở cụ thể. Sử dụng tiếng động hiện trường trong một số ít trường hợp chưa được chú trọng, làm mất đi sự sôi động của hiện thực .Việc đưa quá nhiều thông tin trong lời bình làm cho người xem khó nhớ và không thấy được ấn tượng với thông điệp lớn nhất mà tác giả định nói. một phóng sự nghèo về hình ảnh nhưng lời bình lại có dung tích lớn thường ít mê hoặc. nó xích míc ngay với đặc trưng của phóng sự truyền hình vốn lấy hình là chính. có phóng sự vẫn bị “ lệch ” giữa lời thoại và hình ảnh. hay nói cách khác là hình và lời không ăn khớp với nhau dẫn tới việc gây khó hiểu cho người xem. hoặc có trường hợp, những chi tiết cụ thể có sức nặng nhất lại không được đặt ở đầu phóng sự, làm giảm đi sự ảnh hưởng tác động .Đối với phóng sự truyền hình, để khai thác cụ thể tốt cần phải kiến thiết xây dựng đề cương ngữ cảnh trước khi quay tại hiện trường. Đó là trong bước đầu để “ định hình ” những việc cần làm, dự trù những chi tiết cụ thể hoàn toàn có thể khai thác được. Trước khi tác nghiệp, phóng viên báo chí chỉnh sửa và biên tập và phóng viên báo chí quay phim cần tranh luận kỹ về đề cương ngữ cảnh, về nội dung cần đạt tới của phóng sự và nêu nhu yếu so với phóng viên báo chí quay phim. phóng viên báo chí quay phim cần phải được hiểu sâu về nhu yếu nội dung để hoàn toàn có thể phát minh sáng tạo, tìm chi tiết cụ thể đặc tả. Tuy nhiên, phóng viên báo chí phải liên tục bám sát việc làm của quay phim, quan sát liên tục hiện thực để kịp thời ý kiến đề nghị quay phim ghi lại những hình ảnh có giá trị .Bên cạnh những chi tiết cụ thể hình ảnh, cụ thể về âm thanh, tiếng động, số liệu cũng rất quan trọng với phóng sự truyền hình. Để có những cụ thể tốt, phóng viên báo chí cần phải bám sát hiện thực đời sống. Khi có đề tài thì tiếp cận theo nhiều hình thức, kiểm tra thông tin qua nhiều nguồn, điều tra và nghiên cứu tài liệu tích lũy được, lựa chọn những nội dung tương thích để khai thác. có khi, những số lượng khô khan nhưng được đặt vào toàn cảnh của phóng sự lại chuyển tải một giá trị thông tin và tạo sức nặng ghê gớm. Tất cả những kỹ năng và kiến thức khai thác thông tin cần được sử dụng để khai thác chi tiết cụ thể. Lăng kính sàng lọc và đánh giá và thẩm định hiện thực của phóng viên báo chí cũng cần rất là nhạy bén để kịp thời biến hóa đề cương của phóng sự khởi đầu khi phát hiện được những cụ thể ngoài dự kiến và không ít làm đổi khác cấu trúc của phóng sự .
Khai thác chi tiết trong phóng sự truyền hình mang đặc trưng loại hình rõ rệt. Sự chi phối về thời điểm ghi hình và hoàn cảnh tác nghiệp ảnh hưởng nhất định đến khai thác chi tiết. Thời điểm diễn ra sự kiện có khi phóng viên quay được, có khi không ghi hình được. nếu không đến kịp hoặc khi tới hiện trường thì sự việc đã xảy ra xong rồi, đành phải khai thác những chi tiết còn lại với “dấu vết”. có nhiều yếu tố có thể cản trở việc phóng viên đưa camera đến quay như thời tiết xấu, địa hình hiểm trở, trời tối, đối tác không cho ghi hình… Trong những trường hợp như vậy, việc phóng viên chủ động tìm chi tiết theo những hướng khác nhau là rất quan trọng. hoặc, phóng viên sáng tạo bằng cách dùng hình ảnh đồ họa để tái hiện lại hiện thực cho dễ hiểu hơn đối với người xem, đưa những chi tiết âm nhạc vào làm tăng hiệu quả thông tin.
Đối với việc sắp xếp cụ thể là cách phóng viên báo chí xâu chuỗi những cụ thể đã có được trong quy trình tác nghiệp tại hiện trường. Đi vào làm hậu kỳ của tác phẩm, phóng viên báo chí xem lại hình ảnh, nghe lại phỏng vấn của những nhân vật, lục lại những thông tin tích lũy được, phối hợp với đề cương nội dung sẵn sàng chuẩn bị trước để liên kết những cụ thể thành tác phẩm. Để thông điệp của phóng sự rõ nét nhất thì những cụ thể quan trọng nhất, đắt giá nhất, có sức mạnh nhất nên đưa ngay vào đầu phóng sự. hoàn toàn có thể đó là cụ thể hình, với những hình toàn cảnh, hay cận cảnh, đặc tả về khung cảnh, về sự vật, hoặc về nhân vật ; cũng có khi nó là một trạng thái tình cảm, một xúc cảm của con người. Thậm chí trong nhiều trường hợp, cụ thể tiên phong, quan trọng nhất không phải là hình mà là chi tiết cụ thể âm thanh tiếng động. Rõ ràng, tiềm năng sắp xếp cụ thể nào tiên phong nằm trong ý đồ của tác giả và nó phải ship hàng cho việc truyền tải thông điệp .Sử dụng cụ thể trong phóng sự là nghệ thuật và thẩm mỹ. Để nâng cao hiệu suất cao, bên cạnh kinh nghiệm tay nghề và kiến thức và kỹ năng nghề nghiệp của phóng viên báo chí, việc phát huy sức phát minh sáng tạo và liên tục thay đổi cách biểu lộ trong phóng sự luôn có ý nghĩa quan trọng. / .
ThS. Nguyễn Thế Lãm
Tạp chí Người Làm Báo số 389 – Tháng 7/2016
