*TS. LÊ NGUYỄN GIA THIỆN – Giảng viên Khoa Luật, Trường Đại học Kinh tế – Luật, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh, Trọng tài viên Trung tâm Trọng tài Thương mại Phía Nam
1. Phán quyết trọng tài nước ngoài theo Công ước New York 1958 và thực tiễn áp dụng tại một số quốc gia
Khái niệm “ phán quyết trọng tài quốc tế ” là khái niệm TT, đóng vai trò cốt yếu cho hàng loạt quá trình công nhận và cho thi hành. Khi và chỉ khi xác lập đúng mực thế nào là một phán quyết trọng tài quốc tế thì quá trình công nhận và cho thi hành mới hoàn toàn có thể diễn ra đúng đắn. Chính vì lẽ đó, mà ngay từ những câu từ tiên phong Công ước New York 1958 ( Công ước ) đã dự liệu về khái niệm phán quyết trọng tài quốc tế ( foreign arbitral award ). Điều I ( 1 ) Công ước có nêu ra hai yếu tố để xác nhận một phán quyết trọng tài có phải là phán quyết trọng tài quốc tế hay không, đó là yếu tố chính yếu và yếu tố thứ yếu .
1.1 Yếu tố chính yếu: phán quyết được xem là phán quyết trọng tài nước ngoài nếu phán quyết này được tuyên tại lãnh thổ của một quốc gia khác với quốc gia nơi mà việc yêu cầu công nhận và cho thi hành phán được tiến hành. (This Convention shall apply to the recognition and enforcement of arbitral awards made in the territory of a State other than the State where the recognition and enforcement of such awards are sought).
Gọi là yếu tố chính yếu vì đây là yếu tố có tính cơ bản, nền tảng mà những vương quốc thành viên khi thiết kế xây dựng những lao lý pháp lý trong nước của mình phải tuyệt đối tuân thủ. Có thể thấy rằng, yếu tố chính yếu để Công ước New York xem một phán quyết trọng tài nước hoàn toàn có thể thuộc đối tượng người tiêu dùng kiểm soát và điều chỉnh của mình hay không chính là nguyên tắc chủ quyền lãnh thổ ( principle of territory hay territorial approach ). Nói khác đi, yếu tố chủ quyền lãnh thổ có vai trò quyết định hành động lên tính quốc tế của một phán quyết trọng tài [ 1 ]. Bất kỳ phán quyết nào được tuyên tại một vương quốc khác với vương quốc của tòa án nhân dân công nhận và cho thi hành đều hoàn toàn có thể thuộc khoanh vùng phạm vi của Công ước, nghĩa là “ phán quyết trọng tài quốc tế ”, bất kể là nước nơi phán quyết trọng tài được tuyên có phải là thành viên công ước hay không [ 2 ]. Vì vậy, quốc tịch, nơi thường trú hoặc nơi cư trú, trụ sở của những bên không tương quan đến việc xác định liệu một phán quyết có phải là phán quyết trọng tài quốc tế hay không [ 3 ]. Ví dụ, trọng tài ICC tuyên phán quyết tại Paris nhằm mục đích xử lý tranh chấp giữa hai doanh nghiệp của Anh thì phán quyết này là phán quyết trọng tài quốc tế [ 4 ] .
Tuy nhiên, có một yếu tố cần bàn là “ khu vực trọng tài ” ( seat of arbitration ) là khu vực do những bên thỏa thuận hợp tác ( ngay trong thỏa thuận hợp tác trọng tài hoặc thỏa thuận hợp tác bổ trợ ) hay là khu vực nơi trọng tài thực ra xử lý vấn đề, tuyên phán quyết ? Trong một phán quyết của TANDTC Thụy Điển [ 5 ], tòa này phán rằng một phán quyết trọng tài do trọng tài ICC thụ lý nhằm mục đích xử lý tranh chấp giữa hai công ty ( một của Pháp và một của Hoa Kỳ ), khu vực trọng tài do những bên thỏa thuận hợp tác là Stockholm, nhưng quá trình xử lý trên trong thực tiễn lại diễn ra ở Paris và London, sẽ phải được xem là phán quyết trọng tài quốc tế, và do đó TANDTC Thụy Điển đã phủ nhận nhu yếu hủy phán quyết trọng tài vừa nêu. Quyết định này của TANDTC Thụy Điển đi ngược lại niềm tin và truyền thống lịch sử thân thiện với trọng tài của Thụy Điển nên đã vấp phải sự phê bình can đảm và mạnh mẽ của những trọng tài viên số 1 của Thụy Điển cũng như của hội đồng trọng tài thương mại quốc tế. Vì vốn dĩ, quyết định hành động của tòa đã đi trái lại nguyên tắc thượng tôn sự thỏa thuận hợp tác của những bên về khu vực trọng tài, bất kể là tiến trình tố tụng trọng tài, tuyên phán quyết diễn ra ở đâu [ 6 ] .
1.2 Yếu tố thứ yếu : một phán quyết được tuyên trong chủ quyền lãnh thổ của vương quốc nơi thực thi việc công nhận và cho thi hành nhưng không được coi là phán quyết trọng tài trong nước thì cũng được xem là phán quyết trọng tài quốc tế. ( It shall also apply to arbitral awards not considered as domestic awards in the State where their recognition and enforcement are sought ) .
Yếu tố chính yếu về mặt chủ quyền lãnh thổ, được vận dụng một cách thoáng đãng và thuần thục trên hầu hết những vương quốc thành viên của Công ước New York [ 7 ]. Ngoài ra, Công ước New York còn được cho phép những nước thành viên vận dụng thêm yếu tố thứ yếu. Theo đó, một phán quyết được tuyên ngay trên chủ quyền lãnh thổ của nước được nhu yếu công nhận và cho thi hành cũng hoàn toàn có thể xem là phán quyết trọng tài quốc tế nếu phán quyết này không được xem là phán quyết trong nước. Đối với yếu tố chính yếu vốn ưu tiên nguyên tắc chủ quyền lãnh thổ, yếu tố thứ yếu lại tập trung chuyên sâu vào tính “ không phải trong nước ” ( non-domestic ) của một phán quyết trọng tài .
Nếu như yếu tố chính yếu được pháp luật một cách rõ ràng và đơn cử thì thứ yếu lại trọn vẹn được Công ước để ngỏ. Việc xác lập thế nào là một phán quyết trọng tài không phải trong nước ( non-domestic award ) [ 8 ] sẽ được dành lại cho pháp lý của vương quốc nơi triển khai công nhận và cho thi hành. Chúng tôi cho rằng, giải pháp này của Công ước New York là vô cùng hài hòa và hợp lý và thuyết phục, bởi những nguyên do sau đây : ( i ) mỗi vương quốc có truyền thống lịch sử và nhận thức pháp lý nói chung, cũng như truyền thống cuội nguồn so với việc công nhận và cho thi hành phán quyết của trọng tài quốc tế nói riêng, vốn dĩ là khác nhau, nên việc đặt ra một quy trình tiến độ “ chuẩn ” cho toàn bộ những vương quốc thành viên Công ước New York là điều không nên, hay nói đúng hơn là không hề [ 9 ] ; ( ii ) xuất phát từ phương pháp và thái độ mà một vương quốc thành viên ý niệm về việc công nhận và cho thi hành phán quyết trọng tài quốc tế tại vương quốc mình sẽ tác động ảnh hưởng không nhỏ đến cách nhìn của tòa án nhân dân vương quốc đó về tính “ không phải trong nước ” của một phán quyết trọng tài. Có thể tìm hiểu thêm một số ít ví dụ sau từ thực tiễn của Hoa Kỳ :
Tòa Phúc thẩm Khu vực 2 trong một bản án [ 10 ] đã tuyên rằng một phán quyết trọng tài giữa hai bên quốc tế được trải qua tại New York hoàn toàn có thể là phán quyết không phải trong nước. Tòa này phán rằng một phán quyết được xem là không phải trong nước không phải chính bới được tuyên ở một nước khác, mà là vì phán quyết đó được tuyên trong một quá trình trọng tài mà luật vận dụng cho tố tụng trọng tài là luật của một nước khác ( không phải là Hoa Kỳ ) hoặc những bên tranh chấp cư trú hoặc có trụ sở kinh doanh thương mại tọa lạc bên ngoài chủ quyền lãnh thổ Hoa Kỳ. Quan điểm xét xử của Tòa Phúc thẩm Liên bang Khu vực 2 nhận được nhiều quan điểm phản hồi trái chiều của hội đồng trọng tài quốc tế. Cách thức lý giải so với Công ước New York sẽ dẫn đến sự ủng hộ hay phản đối lập luận của Tòa Phúc thẩm Liên bang Khu vực 2. Luồng quan điểm thứ nhất, địa thế căn cứ vào thẩm quyền lý giải Công ước New York theo nghĩa rộng, chứng minh và khẳng định rằng những lập luận của Tòa Phúc thẩm Liên bang là trọn vẹn đúng mực vì chính Công ước New York đã trao toàn quyền cho TANDTC của những vương quốc trong việc lý giải những lao lý mà Công ước chưa làm rõ hoặc không đề cập đến [ 11 ]. Trái lại, luồng quan điểm thứ hai, dựa vào cách lý giải Công ước New York theo nghĩa hẹp, cho rằng nhận định và đánh giá của Tòa án trong trường hợp này là quá rộng vì thực ra một phán quyết được tuyên trên chủ quyền lãnh thổ của Hoa Kỳ chỉ hoàn toàn có thể được coi là phán quyết không phải trong nước khi nào luật vận dụng cho quy trình tiến độ xử lý tranh chấp của phán quyết này không phải là luật liên bang hay luật của những tiểu bang tại Hoa Kỳ [ 12 ]. Trong một phán quyết khác, Tòa Phúc thẩm Liên bang Khu vực 2 [ 13 ] nhận định và đánh giá rằng một phán quyết giữa hai bên không có quốc tịch Hoa Kỳ, việc triển khai hợp đồng diễn ra tại Trung Đông ( chứ không phải Hoa Kỳ ) sẽ được xem là phán quyết không phải trong nước vì luật vận dụng cho tiến trình tố tụng trọng tài không phải luật Hoa Kỳ, mặc dầu phán quyết này được trọng tài trải qua ngay trên chủ quyền lãnh thổ Hoa Kỳ. Tương tự, cũng trong một phán quyết nữa của Tòa Phúc thẩm Liên bang Khu vực 2 [ 14 ], phán quyết trọng tài được tuyên tại New York sẽ được xem là phán quyết không phải trong nước theo Điều I của Công ước New York nếu gia tài tương quan đến tranh chấp hiện hữu tại Israel, một bên trong tranh chấp cư trú tại Israel và luật Israel được vận dụng cho quá trình tố tụng trọng tài .
Không chỉ những TANDTC Hoa Kỳ đồng thuận với cách lý giải Công ước New York theo nghĩa hẹp, tức là xem phán quyết được tuyên tại một nước sẽ có đặc thù không phải trong nước nếu luật vận dụng cho quá trình tố tụng trọng tài là luật của nước khác với nước công nhận và cho thi hành, một số ít nước khác trên quốc tế cũng ủng hộ cách lý giải này. Thổ Nhĩ Kỳ hoàn toàn có thể xem là một ví dụ nổi bật [ 15 ] .
Về việc xem thế nào là một phán quyết trọng tài không phải trong nước, như đã trình diễn, trọn vẹn phụ thuộc vào vào ý niệm và truyền thống cuội nguồn lập pháp của những vương quốc. Có thể nêu thêm 1 số ít ví dụ sinh động như sau [ 16 ] :
( i ) tòa án nhân dân Trung Quốc xem một phán quyết do trọng tài ICC tuyên tại Bắc Kinh là phán quyết trọng tài không phải trong nước .
( ii ) tòa án nhân dân Hungary xem một phán quyết trọng tài tuyên trên chủ quyền lãnh thổ Hungary nhưng TT trọng tài được chọn tọa lạc ngoài chủ quyền lãnh thổ Hungary và phần lớn những trọng tài viên của hội đồng trọng tài không mang quốc tịch Hungary là phán quyết trọng tài không phải trong nước .
( iii ) tòa án nhân dân Romania xem một phán quyết được tuyên trong chủ quyền lãnh thổ nước mình nhưng có những yếu tố ước ngoài là phán quyết trọng tài không phải trong nước .
( iv ) tòa án nhân dân Uruguay xem một phán quyết được tuyên trong chủ quyền lãnh thổ nước mình nhưng do trọng tài được xây dựng theo pháp lý quốc tế tuyên là phán quyết trọng tài không phải trong nước .
2. Một số đề xuất
2.1 Phán quyết trọng tài quốc tế và Phán quyết của trọng tài quốc tế
Chúng tôi khảo cứu những ngôn từ chính thức mà Liên Hiệp Quốc dùng để viết Công ước New York gồm có Anh, Pháp, Tây Ban Nha, Nga và Trung thì tên gọi của Công ước New York lần lượt được viết là Convention on the Recognition and Enforcement of Foreign Arbitral Awards, Convention pour la reconnaissance et l’exécution des sentences arbitrales étrangères, Convención sobre el Reconocimiento y la Ejecución de las Sentencias Arbitrales Extranjeras, Конвенция о признании и приведении в исполнение иностранных арбитражных решений và承认及执行外国仲裁裁决公约. Dịch hoàn toàn sát nghĩa những ngôn từ này thì Công ước New York được gọi với một tên tuổi duy nhất là “ Công ước công nhận và cho thi hành phán quyết trọng tài quốc tế ”. Đi xa hơn một chút ít, khi nghiên cứu và phân tích tên gọi bằng tiếng Trung của Công ước thì sẽ là “ Thừa nhận cập chấp hành ngoại bang trọng tài tài quyết công ước ”. Việc tổng thể những ngôn từ chính thức của Công ước New York đều chỉ dùng duy nhất thuật ngữ “ phán quyết trọng tài quốc tế ” là quá rõ ràng và không hề phủ nhận .
Tại Nước Ta từ khi gia nhập Công ước New York đến nay, trải qua nhiều văn bản pháp lý từ Pháp lệnh Công nhận và cho thi hành tại Nước Ta quyết định hành động của trọng tài quốc tế 1995, Bộ luật Tố tụng dân sự 2004, đến Luật Trọng tài thương mại 2010 và Bộ luật Tố tụng dân sự năm ngoái đều sử dụng thuật ngữ “ phán quyết của trọng tài quốc tế ” thay vì thuật ngữ “ phán quyết trọng tài quốc tế ” là điều mà chúng tôi vô cùng trăn trở. Trong toàn cảnh pháp lý hiện thời của Nước Ta, để xác lập một phán quyết có phải là “ phán quyết của trọng tài quốc tế ” hay không thì chỉ hoàn toàn có thể địa thế căn cứ vào Luật trọng tài thương mại 2010 vì Bộ luật tố tụng dân sự năm ngoái, với tư cách là luật đạo kiểm soát và điều chỉnh hàng loạt quá trình công nhận và cho thi hành “ phán quyết của trọng tài quốc tế ” ở Nước Ta cũng dẫn chiếu ngược lại những pháp luật của Luật Trọng tài thương mại ( Điều 424 ( 3 ) Bộ luật tố tụng dân sự năm ngoái ). Điều 3 ( 11 ) Luật Trọng tài thương mại nói rằng trọng tài nước ngoàilà trọng tài được xây dựng theo lao lý của pháp lý trọng tài quốc tế do những bên thỏa thuận hợp tác lựa chọn để thực thi xử lý tranh chấp ở ngoài chủ quyền lãnh thổ Nước Ta hoặc trong chủ quyền lãnh thổ Nước Ta. Tiếp đến, Điều 3 ( 12 ) Luật Trọng tài thương mại khẳng định chắc chắn “ phán quyết của trọng tài quốc tế ” là phán quyết do trọng tài quốc tế tuyên ở ngoài chủ quyền lãnh thổ Nước Ta hoặc ở trong chủ quyền lãnh thổ Nước Ta Tổng hợp hai lao lý này, hoàn toàn có thể thuận tiện đưa ra Tóm lại rằng, theo ý niệm của pháp lý Nước Ta hiện thời thì “ phán quyết của trọng tài quốc tế ” là phán quyết được tuyên ở trong hoặc ngoài chủ quyền lãnh thổ Nước Ta bởi trọng tài quốc tế ( trọng tài được xây dựng theo pháp luật của pháp lý quốc tế ) nhằm mục đích xử lý những tranh chấp. Có hai yếu tố cần làm rõ từ định nghĩa này : trọng tài được xây dựng theo lao lý của pháp lý quốc tế và nơi tuyên phán quyết .
( i ) Trọng tài được xây dựng theo lao lý của pháp lý quốc tế
Trong những quyết định hành động của tòa án nhân dân Nước Ta về việc không công nhận hoặc công nhận và cho thi hành những “ phán quyết của trọng tài quốc tế ” mà chúng tôi sưu tầm được thì trọng tài quốc tế trên thực tiễn thường là hội đồng trọng tài của những TT trọng tài tọa lạc ở quốc tế và được xây dựng theo pháp lý quốc tế, đơn cử là trọng tài thuộc Phòng thương mại quốc tế ( ICC ) [ 17 ], Trung tâm trọng tài quốc tế Nước Singapore ( SIAC ) [ 18 ], Trung tâm trọng tài quốc tế Hồng Kông ( HKIAC ) [ 19 ], hoặc những cơ quan trọng tài thuộc những tổ chức triển khai nghề nghiệp tọa lạc lạc ở quốc tế và được xây dựng theo pháp lý quốc tế như Phòng Thương mại và Công nghiệp Liên bang Nga [ 20 ], Trung tâm Giao dịch sản phẩm & hàng hóa Nước Singapore [ 21 ], Thương Hội Bông quốc tế [ 22 ] … Có thể TANDTC Nước Ta cũng đã xem xét công nhận và cho thi hành hoặc không công nhận những phán quyết do trọng tài quốc tế tuyên, nhưng do không tích lũy được không thiếu nội dung của những quyết định hành động này nên chúng tôi chỉ phỏng đoán [ 23 ] .
( ii ) Nơi tuyên phán quyết
Phân tích những quyết định hành động mà chúng tôi có thì hầu hết nơi tuyên phán quyết là ở quốc tế, duy chỉ có một trường hợp riêng biệt là quá trình trọng tài diễn ra ở Nước Ta và trọng tài ICC tuyên phán quyết ngay tại Nước Ta [ 24 ] .
Vậy, pháp luật của pháp lý Nước Ta về “ phán quyết của trọng tài quốc tế ” có trái với Công ước New York không ? Chúng tôi chứng minh và khẳng định một cách chắc như đinh rằng ý niệm của pháp lý Nước Ta về nội hàm của khái niệm “ phán quyết của trọng tài quốc tế ” là không hề trái với ý thức của Công ước New York, vì như đã trình diễn :
( i ) trọng tài quốc tế phát hành phán quyết ngoài chủ quyền lãnh thổ Nước Ta thì trường hợp này rơi vào yếu tố chính yếu ( tức là vận dụng nguyên tắc chủ quyền lãnh thổ ) .
( ii ) trọng tài quốc tế phát hành phán quyết trong chủ quyền lãnh thổ Nước Ta thì trường hợp này rơi vào yếu tố thứ yếu ( tức là phán quyết được phát hành trên chủ quyền lãnh thổ của nước công nhận và cho thi hành nhưng không phải là phán quyết trong nước ) .
Từ hai ý niệm này, một cách rõ ràng là dù phán quyết trọng tài được tuyên tại Nước Ta hay ngoài chủ quyền lãnh thổ Nước Ta, chỉ cần do trọng tài quốc tế tuyên thì đều được xem là “ phán quyết của trọng tài quốc tế ”. Có lẽ là do xuất phát từ hai ý niệm phán quyết do trọng tài quốc tế tuyên nên luật Nước Ta hơn 20 năm nay, tính từ lúc gia nhập Công ước New York, vẫn dùng duy nhất thuật ngữ “ phán quyết của trọng tài quốc tế ” thay vì thuật ngữ phổ cập và được ghi nhận trong những ngôn từ chính thức của Công ước New York là “ phán quyết trọng tài quốc tế ”. Nội hàm của khái niệm “ phán quyết của trọng tài quốc tế ” là trọn vẹn không trái Công ước New York, nhưng ngoại diên của khái niệm, hay chính là tên gọi “ phán quyết của trọng tài quốc tế ” là chưa tương thích với thông lệ quốc tế, và do đó nên được đổi thành “ phán quyết trọng tài quốc tế ” .
Mặt khác, những phán quyết do trọng tài Nước Ta, mà nổi bật là những hội đồng trọng tài của những TT trọng tài tại Nước Ta, phát hành tại Nước Ta thì trong thực tiễn xét xử được những tòa án nhân dân Nước Ta xem là phán quyết trọng tài trong nước mặc dầu Luật trọng tài thương mại 2010 không định nghĩa thế nào là phán quyết trong nước. Áp dụng nguyên tắc bất di bất dịch của trọng tài thương mại quốc tế là TANDTC vương quốc chỉ có quyền công nhận và cho thi hành hay không công nhận phán quyết trọng tài quốc tế, chứ không có quyền hủy phán quyết trọng tài quốc tế, bởi lẽ tòa án nhân dân vương quốc chỉ hoàn toàn có thể hủy phán quyết trọng tài trong nước .
2.2 Phán quyết do trọng tài Nước Ta tuyên ở quốc tế
Thế nhưng, một yếu tố trọn vẹn hoàn toàn có thể xảy ra trên thực tiễn là liệu rằng một phán quyết trọng tài do trọng tài Nước Ta, nổi bật là những hội đồng trọng tài của những TT trọng tài tại Nước Ta, tuyên trên chủ quyền lãnh thổ của một nước khác thì phải được xem là phán quyết gì ? Vì Luật trọng tài thương mại 2010 không nói rõ, nên hoàn toàn có thể có hai ý niệm trái chiều về yếu tố này :
( i ) Nếu địa thế căn cứ một cách đơn thuần vào Điều 3 ( 11 ) và Điều 3 ( 12 ) Luật trọng tài thương mại thì hoàn toàn có thể Kết luận ngay rằng đây sẽ là phán quyết trọng tài trong nước vì đơn thuần là phán quyết này không do trọng tài quốc tế tuyên. Nếu theo ý niệm này, thì một phán quyết do trọng tài Nước Ta tuyên tại quốc tế sẽ là phán quyết trong nước, và do đó hoàn toàn có thể bị TANDTC Nước Ta hủy. Quy trình hủy đương nhiên phải địa thế căn cứ vào lao lý của pháp lý Nước Ta ( tức Luật trọng tài thương mại 2010, Bộ luật tố tụng dân sự năm ngoái và những văn bản khác có tương quan ). Tòa án tại những nước vận dụng nguyên tắc chủ quyền lãnh thổ một cách triệt để, nổi bật là Đức, không xem những phán quyết do trọng tài Đức phát hành trên chủ quyền lãnh thổ nước khác là phán quyết trọng tài trong nước, mà đó phải là phán quyết trọng tài quốc tế [ 25 ] .
( ii ) nếu vận dụng yếu tố chính yếu ( tức nguyên tắc chủ quyền lãnh thổ ) một cách triệt để, thì phán quyết do trọng tài Nước Ta phát hành ngoài chủ quyền lãnh thổ Nước Ta nên được xem là phán quyết trọng tài quốc tế [ 26 ]. Một số nước tăng trưởng, ví dụ như Đức, Thụy Sỹ, Áo …, khi đương đầu với những yếu tố pháp lý còn mập mờ và có nhiều cách hiểu khác nhau trong việc công nhận và cho thi hành phán quyết trọng tài quốc tế, tòa án nhân dân hoàn toàn có thể sẽ vận dụng niềm tin của Công ước New York là pro-recognition và pro-enforcement ( tức là ủng hộ việc công nhận và cho thi hành ) [ 27 ]. Nếu cũng vận dụng ý thức như Đức, Thụy Sỹ, Áo … thì ý niệm thứ hai sẽ thắng thế hơn, tức là phán quyết do trọng tài Nước Ta phát hành ngoài chủ quyền lãnh thổ Nước Ta nên được xem là phán quyết trọng tài quốc tế. Tuy nhiên, để tránh cách hiểu mập mờ, dẫn đến việc vận dụng không thống nhất trên trong thực tiễn, thiết nghĩ luật Nước Ta nên chế định một cách rõ ràng về trường hợp này. Lại nữa, nếu vận dụng yếu tố chủ quyền lãnh thổ để xác lập phán quyết do trọng tài Nước Ta tuyên ngoài chủ quyền lãnh thổ Nước Ta được xem là phán quyết trọng tài quốc tế thì càng củng cố cho ý niệm mà chúng tôi đã nêu ra ở trên là khái niệm “ phán quyết của trọng tài nước ” nên được sửa thành khái niệm “ phán quyết trọng tài quốc tế ”, vì rõ ràng là trong trường hợp này phán quyết là do trọng tài Nước Ta tuyên mà vẫn gọi là “ của trọng tài quốc tế ” thì không thuyết phục .
3. Kết luận
Khái niệm phán quyết trọng tài quốc tế đã được dự liệu ngay từ lao lý tiên phong của Công ước New York, theo đó một phán quyết trọng tài quốc tế sẽ gồm có hai yếu tố là ( i ) được tuyên tại chủ quyền lãnh thổ của nước khác với nước công nhận và cho thi hành và ( ii ) tuyên trong chủ quyền lãnh thổ của nước công nhận và cho thi hành nhưng không được xem là phán quyết trọng tài trong nước. Nếu như yếu tố thứ nhất là chính yếu ( nguyên tắc chủ quyền lãnh thổ ), đơn cử và dễ vận dụng, thì yếu tố thứ hai là tùy thuộc trọn vẹn vào ý niệm lập pháp và thực tiễn xét xử của những vương quốc thành viên. Tuy nhiên, dù vận dụng yếu tố chính yếu hay thứ yếu thì phán quyết trọng tài nằm trong địa hạt kiểm soát và điều chỉnh của Công ước New York, qua những ngôn từ chính thức của Công ước, đều được gọi bằng khái niệm “ phán quyết trọng tài quốc tế ” .
Trong toàn cảnh của Nước Ta, hơn 20 năm sau khi gia nhập Công ước New York, luật thực định và thực tiễn xét xử của TANDTC đều sử dụng thuật ngữ “ phán quyết của trọng tài quốc tế ” thay cho thuật ngữ “ phán quyết trọng tài quốc tế ” vốn rất thông dụng trong cộng dồng trọng tài quốc tế cũng như luật thực định của những nước pháp triển. Ngoài ra, việc không có một pháp luật đơn cử về một phán quyết do trọng tài được xây dựng theo pháp lý Nước Ta tuyên trong chủ quyền lãnh thổ của một nước khác hoàn toàn có thể dẫn đến cách hiểu và vận dụng pháp lý không thống nhất rằng đây sẽ là phán quyết trọng tài quốc tế hay phán quyết trọng tài trong nước ?
Với mong mỏi yêu cầu quan điểm nhằm mục đích góp thêm phần triển khai xong pháp lý Nước Ta về trọng tài thương mại, chúng tôi cho rằng khái niệm “ phán quyết của trọng tài quốc tế ” cần được sửa đổi thành “ phán quyết trọng tài quốc tế ”. Bên cạnh đó, pháp lý cần pháp luật rõ ràng về trạng thái pháp lý của một phán quyết do trọng tài được xây dựng theo pháp lý Nước Ta tuyên trong chủ quyền lãnh thổ của một nước khác, và như đã trình diễn, chúng tôi ủng hộ giải pháp xem một phán quyết do trọng tài được xây dựng theo pháp lý Nước Ta phát hành trong chủ quyền lãnh thổ của một nước khác là phán quyết trọng tài quốc tế, vì như vậy sẽ tương thích và sát với nguyên tắc chủ quyền lãnh thổ của Công ước New York hơn .
Chú thích:
[ 1 ] Reinmar Wolff ( chủ biên ), New York Convention on the Recognition and Enforcement of Foreign Arbitral Awards – Commentary, Nxb. C.H.Beck – Hart – Nomos, 2012, tr. 56 .
[ 2 ] Điều này chỉ bị hạn chế khi nước công nhận và cho thi hành vận dụng bảo lưu chỉ vận dụng công ước so với những vương quốc thành viên của chính Công ước, xem : Jan van den Berg, The New York Arbtration Convention 1958, Nxb. Kluwer Law and Taxation, 1981, tr. 12. Ví dụ, tòa án nhân dân Đức xem một phán quyết trọng tài được tuyên ngoài chủ quyền lãnh thổ của Đức là phán quyết trọng tài quốc tế, bất kể là phán quyết này được tuyên trên chủ quyền lãnh thổ vương quốc nào .
[ 3 ] International Council for Commercial Arbitration, ICCA’s Guide to the Interpretation of the 1958 New York Convention : A Handbook for Judges, tr. 21 .
[ 4 ] Hiscox v. Outhwaite, [ 1991 ] 3. W.L.R. 297, 300 – 307 .
[ 5 ] The Titan Corp. v. Alcatel CIT SA, RH 2005, 1 ( T 1038 – 05 ) .
[ 6 ] Shaughnessy và Söderlund, “ Decision by the Svea Court of Appeal in Sweden Rendered in 2005 in Case No. T 1038 – 05 ”, Stockholm International Arbitration Review, 2 ( 2005 ), tr. 273 .
[ 7 ] Cụ thể là Úc, Trung Quốc, Croatia, Đức, Thụy Sỹ, Tây Ban Nha, Thụy Điển, Pháp … xem George A. Bermann, Recognition and Enforcement of Foreign Arbitral Awards The Interpretation and Application of the New York Convention by National Courts, Nxb. Spinger, 2017, tr. 13 .
[ 8 ] Poudret / Besson, Comparative Law of International Arbitration ( 2 nd Ed. ) ( Berti / Ponti dịch ), Nxb. Sweet và Maxwell – Schulthess, 2007, tr. 91 .
[ 9 ] Quy trình chuẩn mà Công ước New York hướng tới chỉ hoàn toàn có thể là những khái niệm, niềm tin cơ bản được trình diễn trong chính những câu từ của bản thân Công ước .
[ 10 ] Bergesen v. Joseph Muller Corporation, 710 F. 2 d 928 ( 1983 ) .
[ 11 ] Feldman, An Award Made in New York Can Be a Foreign Arbitral Award, Arbitration Journal, Vol. 39, 1/1984, tr. 14, 15 .
[ 12 ] Van den Berg, When is an arbitral award non-domestic under the New York Convention of 1958 ?, Pace Law Review, Vol. 6, 1985, tr. 64, 65 .
[ 13 ] Yusuf Ahmed Alghanim và Sons, W.L.L v. Toys “ R ” US, Inc, 126 F. 2 d 15 ( 25 ) ( 1997 ) .
[ 14 ] Zeiler v. Deitsch, 500 F. 3 d 157 ( 164 ) ( 2007 ) .
[ 15 ] Esin / Yesilirmak, Arbitration in Turkey, Kluwer Law International, năm ngoái, tr. 212, 213 .
[ 16 ] George A. Bermann, tlđd, tr. 14 .
[ 17 ] Xem Quyết định số 78 / QĐ-XĐTT ngày 24/4/2001 của Tòa án nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh .
[ 18 ] Xem Quyết định số 01/2009 / QĐST-KDTM ngày 31/12/2009 của Tòa án nhân dân Thành phố Cần Thơ ; Quyết định 155 / 2013 / QĐKDTM-ST ngày 12/3/2013 của Tòa án nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh .
[ 19 ] Xem Quyết định số 01 / QĐ ngày 21/9/2001 của Tòa án nhân dân Thành phố TP.HN .
[ 20 ] Xem Quyết định số 59 / KTPT ngày 4/6/1998 của Tòa Phúc thẩm Tòa án nhân dân tối cao tại Thành Phố Hà Nội .
[ 21 ] Xem Quyết định số 640 / 2007 / QĐKDTM-ST ngày 23/4/2007 của Tòa án nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh .
[ 22 ] Xem Quyết định 177 / QĐST-KDTM ngày 5/3/2014 của Tòa án nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh .
[ 23 ] Xem Quyết định của Tòa án nhân dân tỉnh Lâm Đồng xử lý nhu yếu công nhận và cho thi hành phán quyết của trọng tài Geneva ( Thụy Sỹ ), và Quyết định số 02 / PTDS ngày 21/2/2003 của Tòa án nhân dân Thành phố TP. Hà Nội xử lý nhu yếu công nhận và cho thi hành phán quyết của trọng tài bang Queensland ( Úc ) .
[ 24 ] Quyết định 01 / CNTTNN ngày 14/4/2005 của Tòa án nhân dân Thành phố Thành Phố Hà Nội, và Quyết định số 142 / 2005 / QĐTT ngày 12/7/2005 của Tòa Phúc thẩm Tòa án nhân dân tối cao tại TP. Hà Nội .
[ 25 ] Thực ra, trước đây luật Đức từng ý niệm rằng một phán quyết trọng tài được phát hành ngoài chủ quyền lãnh thổ Đức nhưng luật vận dụng cho quy trình tiến độ tố tụng trọng tài là luật Đức thì phán quyết đó cũng hoàn toàn có thể xem là phán quyết trọng tài trong nước. Thế nhưng, lúc bấy giờ luật Đức đã trọn vẹn đoạn tuyệt với ý niệm này .
[26] Về các chuyên khảo đồng ý kiến với quan niệm này, xem: Đỗ Văn Đại và Trần Hoàng Hải, Pháp luật Việt Nam về trọng tài thương mại, Nxb. Chính trị quốc gia, 2011, tr. 420 – 421; Đỗ Hải Hà, Bàn về khái niệm quyết định của trọng tài nước ngoài theo Bộ luật dân sự 2004, Tạp chí Khoa học pháp lý, Số 5/2007, tr. 41 – 44;
[ 27 ] Reinmar Wolff ( chủ biên ), tlđd, tr. 30 .
SOURCE: TẠP CHÍ TÒA ÁN ĐIỆN TỬ
https://thongtinphapluatdansu.edu.vn/2018/02/02/02-5/
