Khi nói đến các vùng biển theo Công ước luật biển năm 1982, chúng ta không thể không nhắc đến đường cơ sở. Đường cơ sở là căn cứ để xác định các vùng biển của các quốc gia ven biển, theo Công ước Luật biển 1982.
Tầm quan trọng của đường cơ sở
Cần phải phân biệt rõ, đường cơ sở không phải là đường biên giới trên biển, mà nó là đường được lấy làm cơ sở để tính những vùng biển khác. Chẳng hạn trong đường cơ sở, giáp với đất liền là vùng nội thủy được hưởng quy định như chủ quyền lãnh thổ trên đất liền. Khu vực tính từ đường cơ sở ra phía biển không quá 12 hải lý là vùng lãnh hải. Ranh giới ngoài cùng của lãnh hải còn được gọi là đường biên giới trên biển .
Tương tự như vậy, vùng tiếp giáp lãnh hải cũng được tính từ đường cơ sở, là vùng biển cách đường cơ sở không quá 24 hải lý. Vùng đặc quyền kinh tế là vùng cách đường cơ sở không quá 200 hải lý.
Thềm lục địa cũng được tính từ đường cơ sở, tuy nhiên cách tính hoàn toàn có thể phức tạp hơn một chút ít. Công ước của Liên Hiệp Quốc về Luật Biển năm 1982 đã định nghĩa Thềm lục địa pháp lý như sau : “ Thềm lục địa của vương quốc ven biển gồm có đáy biển và lòng đất dưới đáy biển bên ngoài lãnh hải của vương quốc đó, trên hàng loạt phần lê dài tự nhiên của chủ quyền lãnh thổ đất liền của vương quốc đó cho đến bờ ngoài của rìa lục địa, hoặc đến cách đường cơ sở dùng để tính chiều rộng lãnh hải 200 hải lý khi bờ ngoài của rìa lục địa của vương quốc đó ở khoảng cách gần hơn ” ( Điều 76 ) .Như vậy, Thềm lục địa pháp lý theo định nghĩa này gồm có hàng loạt Rìa lục địa ( Thềm lục địa tự nhiên ), Dốc lục địa và Bờ ngoài của Rìa lục địa. Ở nơi nào Rìa lục địa không ra đến 200 hải lý thì Thềm lục địa pháp lý được lan rộng ra ra đến 200 hải lý. Ở nơi nào Rìa lục địa vượt quá 200 hải lý thì ranh giới ngoài của Thềm lục địa được xác lập bằng cách nối những điểm ở nơi mà bề dày trầm tích tối thiểu cũng bằng 1 % khoảng cách từ những điểm đó đến chân dốc lục địa, hoặc nối những điểm cách chân dốc lục địa nhiều nhất là 60 hải lý. Tuy nhiên, dù được xác lập như trên, số lượng giới hạn tối đa của Thềm lục địa cũng không được vượt quá 350 hải lý hay không được cách đường đẳng sâu 2.500 m quá 100 hải lý .
 |
| Minh họa đường cơ sở là địa thế căn cứ để xác lập những vùng biển theo công ước Luật biển năm 1982 |
Xác định đường cơ sở thế nào?
Theo sách ” 100 câu hỏi đáp về biển hòn đảo dành cho tuổi trẻ Nước Ta “, cách tính đường cơ sở được xác lập như sau :Đường cơ sở là đường ranh giới phía trong của lãnh hải và là ranh giới phía ngoài của nội thủy, do nước ven biển pháp luật trên cơ sở tương thích với Công ước Liên Hợp quốc về Luật Biển năm 1982. Đường cơ sở là địa thế căn cứ để xác lập khoanh vùng phạm vi, chiều rộng của lãnh hải và những vùng biển khác như vùng tiếp giáp, vùng độc quyền kinh tế tài chính, thềm lục địa .Theo lao lý tại điều 5 và điều 7 của Công ước, những vương quốc ven biển ( không phải là vương quốc quần đảo ) có hai loại đường cơ sở là đường cơ sở thường thì và đường cơ sở thẳng .
Đường cơ sở thông thường là ngấn nước thủy triều thấp nhất dọc theo bờ biển, ở nơi nào bờ biển bị khoét sâu và lồi lõm hoặc nếu có một chuỗi đảo nằm sát ngay và chạy dọc theo bờ biển hoặc ở nơi mà bờ biển cực kỳ không ổn định do có sự hiện diện của các châu thổ hoặc các đặc điểm tự nhiên khác thì áp dụng phương pháp đường cơ sở thẳng, tức là phương pháp nối liền các điểm thích hợp để có thể sử dụng để vạch đường cơ sở dùng để tính chiều rộng lãnh hải.
Đường cơ sở thẳng được vận dụng trong ba trường hợp sau đây : Ở những nơi bờ biển khúc khuỷu, bị khoét sâu và lồi lõm ; ở những nơi có một chuỗi hòn đảo nằm sát ngay và chạy dọc theo bờ biển ; ở những nơi có những điều kiện kèm theo vạn vật thiên nhiên đặc biệt quan trọng gây ra sự không không thay đổi của bờ biển như sự hiện hữu của những châu thổ .Tuy vậy, đường cơ sở thẳng phải phân phối hai điều kiện kèm theo pháp luật trong Công ước, đó là “ tuyến những đường cơ sở thẳng không được đi chệch quá xa hướng chung của bờ biển ” và “ những vùng biển ở bên trong những đường có sở này phải gắn với đất liền đủ đến mức đạt được chính sách nội thủy ” ( khoản 3 điều 7 ) .Hồng Chuyên
