Liên minh Bưu chính Quốc tế hay Liên hiệp Bưu chính Quốc tế[1] (tiếng Anh: Universal Postal Union hay viết tắt UPU, tiếng Pháp: Union postale universelle) là một Tổ chức Quốc tế điều hợp các chính sách bưu chính giữa các quốc gia thành viên và hệ thống bưu chính toàn cầu. Liên hiệp Bưu chính có bốn cơ quan gồm Hội đồng khoáng đại, Hội đồng quản trị, Hội đồng Điều hành Bưu chính, và Nha Quốc tế. Liên hiệp Bưu chính cũng đảm nhiệm việc giám sát Dịch vụ Bưu vụ tốc hành. Mỗi thành viên trong liên minh thỏa thuận dùng chung một bộ luật đồng nhất cho các chức năng bưu chính quốc tế. Trụ sở của Liên hiệp Bưu chính Quốc tế đặt ở Bern, Thụy Sĩ.[2]
Trước khi thành lập Liên minh Bưu chính Quốc tế, một quốc gia phải ký một hiệp ước bưu chính riêng biệt với mỗi quốc gia khác mà mình muốn chuyển thư quốc tế đi và về. Hoa Kỳ đã kêu gọi cho một hội nghị bưu chính quốc tế mà sau đó được tổ chức vào năm 1863. Việc này dẫn đến việc Heinrich von Stephan, thuộc hoàng gia Vương quốc Phổ và sau này là Bộ trưởng Bưu điện Đức thành lập Liên minh Bưu chính Quốc tế, tổ chức quốc tế xưa hạng ba (sau Ủy ban Trung ương đặc trách Giao thông trên sông Rhine và Liên minh Viễn thống Quốc tế). Nó được thành lập vào năm 1874 dưới tên gọi “Liên minh Tổng Bưu chính” (General Postal Union) khi Hiệp ước Berne được ký kết vào ngày 9 tháng 10 năm 1874. Năm 1878, tên được đổi thành “Liên minh Bưu chính Quốc tế”.
Liên minh Bưu chính Quốc tế xác định rằng:
- nên có giá nhất định ít hoặc nhiều đồng bộ hơn cho thư gởi đi khắp nơi trên thế giới;
- các thẩm quyền bưu chính nên đối xử công bằng đối với thư quốc tế và quốc nội; và
- mỗi quốc gia nên giữ lại tất cả số tiền thu được qua việc bán tem quốc tế.
Một trong những hiệu quả quan trọng nhất của hiệp ước Liên minh Bưu chính Quốc tế là chấm hết sự thiết yếu như đã từng như vậy trước đây yên cầu phải gắn tem thư của bất kỳ vương quốc nào mà thư từ hay bưu kiện sẽ được trung chuyển qua ; Liên minh Bưu chính Quốc tế nói rằng tem của những vương quốc thành viên đều được gật đầu suốt đường luân chuyển quốc tế .Sau khi Liên Hiệp Quốc được xây dựng, Liên minh Bưu chính Quốc tế trở thành một cơ quan đặc trách của Liên Hiệp Quốc .Năm 1969 Liên minh Bưu chính Quốc tế trình làng một mạng lưới hệ thống trả tiền mới mà theo đó cước phí hoàn toàn có thể được trả giữa những vương quốc dựa theo sự sai khác tổng khối lượng thư giữa những vương quốc tương ứng. Hệ thống mới này công minh hơn so với lưu lượng thư mỗi ngày theo chiều này nhiều hơn chiều ngược lại. Khi việc này làm ảnh hưởng tác động đến ngân sách giao những tạp chí, Liên minh Bưu chính Quốc tế thảo ra một mạng lưới hệ thống ” hạn ngạch ” mới, được sử dụng năm 1991 .
Hệ thống đặt ra cước phí dành cho thư từ và tạp chí riêng biệt cho các quốc gia nào nhận ít nhất 150 tấn thư hàng năm. Đối với các quốc gia có ít thư, cưới phí nhất định ban đầu vẫn giữ nguyên. Hoa Kỳ có thương thảo riêng với 13 quốc gia châu Âu về cách thức tính tiền cước phí tại nơi thư đến mà bao gồm có giá từng thư cộng giá từng ký, và cũng có đồng ý tương tự với Canada.
Liên minh Bưu chính Quốc tế cũng có điều hành hệ thống địa chỉ và tem thư hồi đáp quốc tế qua Văn phòng Hoán đổi Liên lãnh thổ (Extraterritorial Office of Exchange).
Các hoạt động giải trí nghiên cứu và điều tra và phát hành tem[sửa|sửa mã nguồn]
Liên minh Bưu chính Quốc tế, cùng với Hội Phát triển Nghiên cứu và Phát hành tem Thế giới ( WADP ), đã tăng trưởng mạng lưới hệ thống mã số của hội, gọi tắt là ” WNS “, được khởi sự vào tháng 1 năm 2002. Trang web của hội ( www.wnsstamps.ch/en/ ) có chỗ điền vào dành cho 160 vương quốc và những vùng chủ quyền lãnh thổ với trên 25.000 tem thư đã được ĐK từ năm 2002. Nhiều trong số có hình ảnh mà thường thì có bản quyền của vương quốc phát hành nhưng cả Liên minh Bưu chính Quốc tế và Hội được cho phép tải trực tuyến .
Các tiêu chuẩn đặt ra của Liên minh Bưu chính Quốc tế[sửa|sửa mã nguồn]
Các tiêu chuẩn là những nhân tố quan trọng trước tiên đối với các hoạt động bưu chính hữu hiệu cũng như liên kết hệ thống toàn cầu. Ban đặc trách tiêu chuẩn của Liên minh Bưu chính Quốc tế phát triển và duy trì một con số càng gia tăng các tiểu chuẩn quốc tế để cải thiện sự hoán đổi thông tin có liên quan đến bưu chính giữa các cơ quan bưu chính khắp nơi và cổ vỏ cho tính tương đối đồng bộ các sáng kiến bưu chính quốc tế và Liên minh Bưu chính Quốc tế. Ban này làm việc với các tổ chức vận chuyển bưu chính, khách hàng, các nhà cung cấp vật liệu, và những người hợp tác khác trong đó có vô số các tổ chức quốc tế khác nhau. Ban đặc trách tiêu chuẩn muốn chắc chắn rằng các tiêu chuẩn mạch lạc này được phát triển trong các lãnh vực như Hệ thống Hoán đổi Dữ liệu Điện tử (Electronic Data Interchange), mã hóa thư từ, các phiếu điền bưu chính. Các tiêu chuẩn của Liên minh Bưu chính Quốc tế được thảo ra theo các quy định có nói trong Phần V của “Thông tin tổng quát về các tiêu chuẩn của UPU” Lưu trữ 2008-12-20 tại Wayback Machine và được Văn phòng Quốc tế của UPU phát hành theo đúng quy định ghi trong Phần VII.
Các hội nghị của Liên minh Bưu chính Quốc tế[sửa|sửa mã nguồn]
Liên minh Bưu chính Quốc tế ( tổ chức triển khai Giáo dục đào tạo … và cuộc thi Viết thư Quốc tế UPU[sửa|sửa mã nguồn]
Viết thư quốc tế UPU [3] là cuộc thi do Liên minh Bưu chính Thế giới (gọi tắt là UPU)- (cùng sự hỗ trợ của UNESCO) tổ chức hằng năm dành cho Trẻ em trên Thế giới (191 nước thành viên của UPU), đến nay đã 51 năm (từ 1971–2022). Tại Đại hội Liên minh Bưu chính Thế giới lần thứ XVI được tổ chức tại Tokyo – Nhật Bản năm 1969 (khi đó mới chỉ có 133 nước tham gia) đã đưa ra ý kiến chính thức C67/1969 (formal opinion C67) về việc tổ chức Cuộc thi viết thư dành cho thiếu nhi này. Và với sự hỗ trợ của Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hợp Quốc UNESCO, Liên minh Bưu chính Quốc tế đã chính thức khởi xướng cuộc thi bắt đầu từ năm 1971 cho tới nay. Mỗi năm, Trụ sở chính của UPU tại Bern – Thụy Sĩ sẽ ra một đề tài (trong khuôn khổ hoạt động của Liên hợp quốc), các nước thành viên tiếp nhận đề tài của cuộc thi sau đó triển khai rộng rãi bằng các phương tiện thông tin đại chúng trong đất nước của mình, chấm và chọn ra bài xuất sắc nhất để gửi dự thi Quốc tế. Vượt qua khuôn khổ của một cuộc thi viết văn thông thường, Viết thư Quốc tế UPU đã trở thành hoạt động mang tính xã hội cao, thu hút đông đảo tuổi trẻ học đường vào hoạt động lành mạnh, thiết thực và là hình thức giáo dục đang được xã hội quan tâm. Với tuổi đời gần nửa thế kỷ, cùng rất nhiều những tác phẩm văn học ấn tượng, in đậm hơi thở thời đại của những tác giả trẻ tuổi đến từ khắp hành tinh được vinh danh; Viết thư Quốc tế UPU đã được các tổ chức giáo dục trên toàn thế giới đánh giá là một trong số ít những cuộc thi có truyền thống lâu đời, mang sức hấp dẫn & thuyết phục mạnh mẽ và tính giáo dục lớn nhất thế giới.Việt Nam là một thành viên của UPU và cũng là một trong những đất nước hưởng ứng nhiệt tình cuộc thi tầm cỡ Quốc tế này
(Trên đây là phần mở đầu của bài viết Viết thư quốc tế UPU, thông tin chi tiết về cuộc thi luôn được cập nhật tại đây)
Các vương quốc thành viên[sửa|sửa mã nguồn]
Tất cả các quốc gia trong Liên Hợp Quốc có thể trở thành quốc gia thành viên của Liên minh Bưu chính Quốc tế. 192 quốc gia trong Liên Hợp Quốc là thành viên của Liên minh Bưu chính Quốc tế trừ Andorra, Quần đảo Marshall, Liên bang Micronesia và Palau vì tình trạng liên quan đến Liên minh Bưu chính Quốc tế chưa được giải quyết. Các quốc gia không phải là thành viên của Liên Hợp Quốc cũng có thể làm thành viên của Liên minh Bưu chính Quốc tế nếu hai phần ba số các quốc gia thành viên chấp thuận yêu cầu của họ. Vatican là một quốc gia thành viên của Liên minh Bưu chính Quốc tế và là quan sát viên không phải thành viên của Liên Hợp Quốc.
Liên minh Bưu chính Quốc tế có 191 vương quốc thành viên trong đó có những chủ quyền lãnh thổ của Hà Lan như Antille thuộc Hà Lan và Aruba là một thành viên riêng của Liên minh Bưu chính Quốc tế, và những chủ quyền lãnh thổ hải ngoại của Vương quốc Anh, không phải là những vương quốc độc lập. Thành viên mới nhất là Montenegro, gia nhập vào ngày 26 tháng 7 năm 2006 .Trung Hoa Dân Quốc gia nhập vào ngày 1 tháng 3 năm 1914. Sau khi Cộng hòa Nhân dân Nước Trung Hoa được xây dựng, Nước Trung Hoa Dân Quốc liên tục đại diện thay mặt cho Trung Quốc tại Liên minh Bưu chính Quốc tế cho đến khi Liên minh Bưu chính Quốc tế quyết định hành động công nhận Cộng hòa Nhân dân Trung Quốc vào ngày 13 tháng 4 năm 1972 như đại diện thay mặt chính thức của Trung Quốc .
(Weltpostdenkmal) tại BerneTượng đài Liên minh Bưu chính Quốc tếtại BerneNhiều vương quốc không được công nhận khác như Somaliland và Cộng hòa Thổ Nhĩ Kỳ miền Bắc Síp phải để thư tín của họ đi qua những vương quốc thứ ba vì Liên minh Bưu chính Quốc tế không được cho phép giao thư từ quốc tế trực tiếp ( thư từ của Cộng hòa Bắc Síp Thổ Nhĩ Kỳ phải đi qua Thổ Nhĩ Kỳ và thư từ của Somaliland đi qua Ethiopia ). Các vùng đất khác không có đại diện thay mặt Liên minh Bưu chính Quốc tế là Thẩm quyền Quốc gia Palestine ( mặc dầu điều này hoàn toàn có thể sớm biến hóa [ 4 ] ) và Cộng hòa Sahrawi / Tây Sahara .Các vương quốc thành viên được ghi dưới đây theo thứ tự vần âm theo tên chuẩn tiếng Anh ISO 3166 cùng với ngày gia nhập Liên minh Bưu chính Quốc tế ( một số ít vương quốc có ghi nhiều ngày gia nhập ). Các chủ quyền lãnh thổ của những vương quốc thành viên có chủ quyền lãnh thổ được ghi bên dưới vương quốc đó .
Xếp thứ tự theo chuẩn ISO 3166 tiếng Anh[sửa|sửa mã nguồn]
Afghanistan – 1 tháng 4 năm 1928
Albania – 1 tháng 5 năm 1922
Algérie – 1 tháng 10 năm 1907
Angola – 1 tháng 5 năm 1977
Antigua và Barbuda – 20 tháng 1 năm 1994
Argentina – 1 tháng 4 năm 1878
Armenia – 14 tháng 10 năm 1992
Úc – 1 tháng 10 năm 1907
Áo – 1 tháng 7 năm 1875
Azerbaijan – 1 tháng 4 năm 1993
Thành viên của Liên minh Bưu chính Quốc tế
Bahamas – 24 tháng 4 năm 1974
Bahrain – 21 tháng 12 năm 1973
Bangladesh – 7 tháng 2 năm 1973
Barbados – 11 tháng 11 năm 1967
Belarus – 13 tháng 5 năm 1947
Bỉ – 1 tháng 7 năm 1875
Belize – 1 tháng 10 năm 1982
Bénin – 27 tháng 4 năm 1961
Bhutan – 7 tháng 5 năm 1969
Bolivia – 1 tháng 4 năm 1886
Bosna và Hercegovina – 1 tháng 7 năm 1892; 26 tháng 1 năm 1993
Botswana – 12 tháng 1 năm 1968
Brunei – 15 tháng 1 năm 1985
Brasil – 1 tháng 7 năm 1877
Bulgaria – 1 tháng 7 năm 1879
Burkina Faso – 29 tháng 5 năm 1963
Burundi – 6 tháng 4 năm 1963
Campuchia – 21 tháng 12 năm 1951
Cameroon – 26 tháng 7 năm 1960
Canada – 1 tháng 7 năm 1878
Cabo Verde – 30 tháng 9 năm 1976
Trung Phi – 28 tháng 6 năm 1961
Tchad – 23 tháng 6 năm 1961
Chile – 1 tháng 4 năm 1881
Trung Quốc – 1 tháng 5 năm 1914[5]
-
Hồng Kông – 1 tháng 4 năm 1877
Ma Cao
Đan Mạch – 1 tháng 7 năm 1875
Djibouti – 6 tháng 6 năm 1978
Dominica – 31 tháng 1 năm 1980
Cộng hòa Dominica – 1 tháng 10 năm 1880
Ecuador – 1 tháng 7 năm 1880
Ai Cập – 1 tháng 7 năm 1875
El Salvador – 1 tháng 4 năm 1879
Guinea Xích Đạo – 24 tháng 7 năm 1970
Eritrea – 19 tháng 8 năm 1993
Estonia – 7 tháng 7 năm 1922; 30 tháng 4 năm 1992
Ethiopia – 1 tháng 11 năm 1908
Fiji – 18 tháng 6 năm 1971
Phần Lan (bao gồm Quần đảo Åland) – 12 tháng 2 năm 1918
Pháp – 1 tháng 1 năm 1876
Gabon – 17 tháng 7 năm 1961
Gambia – 9 tháng 10 năm 1974
Gruzia – 1 tháng 4 năm 1993
Đức – 1 tháng 7 năm 1875
Ghana – 10 tháng 10 năm 1957
Hy Lạp – 1 tháng 7 năm 1875
Grenada – 30 tháng 1 năm 1978
Guatemala – 1 tháng 8 năm 1881
Guinée – 6 tháng 5 năm 1959
Guinea-Bissau – 30 tháng 5 năm 1974
Guyana – 22 tháng 5 năm 1967
Haiti – 1 tháng 7 năm 1881
Honduras – 1 tháng 4 năm 1879
Hungary – 1 tháng 7 năm 1875
Iceland – 15 tháng 11 năm 1919
Ấn Độ – 1 tháng 7 năm 1876
Indonesia – 1 tháng 5 năm 1877
Iran – 1 tháng 9 năm 1877
Iraq – 22 tháng 4 năm 1929
Ireland – 6 tháng 9 năm 1923
Israel – 24 tháng 12 năm 1949
Ý – 1 tháng 3 năm 1957
Đài kỷ niệm bưu chính đặt tại Osaka Nhật Bản năm 1977, ghi lại năm thứ 100 Nhật Bản gia nhập Liên minh Bưu chính Quốc tế .
Jamaica – 29 tháng 8 năm 1963
Nhật Bản – 1 tháng 6 năm 1877
Jordan – 16 tháng 5 năm 1947
Lào – 20 tháng 5 năm 1952
Latvia – 1 tháng 10 năm 1921; 17 tháng 6 năm 1992
Liban – 12 tháng 5 năm 1931; 15 tháng 5 năm 1946
Lesotho – 6 tháng 9 năm 1967
Liberia – 1 tháng 4 năm 1879
Libya – 4 tháng 6 năm 1952
Liechtenstein – 13 tháng 4 năm 1962
Litva – 1 tháng 1 năm 1922; 10 tháng 1 năm 1992
Luxembourg – 1 tháng 7 năm 1875
Madagascar – 2 tháng 11 năm 1961
Malawi – 25 tháng 10 năm 1966
Malaysia – 17 tháng 1 năm 1958
Maldives – 15 tháng 8 năm 1967
Mali – 21 tháng 4 năm 1961
Malta – 21 tháng 5 năm 1965
Mauritanie – 22 tháng 5 năm 1967
Mauritius – 29 tháng 8 năm 1969
México – 1 tháng 4 năm 1879
Moldova – 16 tháng 11 năm 1992
Monaco – 12 tháng 10 năm 1955
Mông Cổ – 24 tháng 8 năm 1963
Montenegro – 26 tháng 7 năm 2006
Maroc – 1 tháng 10 năm 1920
Mozambique – 11 tháng 10 năm 1978
Myanmar – 4 tháng 10 năm 1949
Namibia – 30 tháng 4 năm 1992
Nauru – 17 tháng 4 năm 1969
Nepal – 11 tháng 10 năm 1956
Hà Lan – 1 tháng 7 năm 1875
- Netherlands Antilles và Aruba – 1 tháng 7 năm 1875[6]
Aruba
Antille thuộc Hà Lan
New Zealand (bao gồm Ross Dependency) – 1 tháng 10 năm 1907
Nicaragua – 1 tháng 5 năm 1882
Niger – 12 tháng 6 năm 1961
Nigeria – 10 tháng 7 năm 1961
Na Uy – 1 tháng 7 năm 1875
Oman – 17 tháng 8 năm 1971
Pakistan – 10 tháng 11 năm 1947
Panama – 11 tháng 6 năm 1904
Papua New Guinea – 4 tháng 6 năm 1976
Paraguay – 1 tháng 7 năm 1881
Peru – 1 tháng 4 năm 1879
Philippines – 1 tháng 1 năm 1922
Ba Lan – 1 tháng 5 năm 1919
Bồ Đào Nha – 1 tháng 7 năm 1875
Qatar – 31 tháng 1 năm 1969
România – 1 tháng 7 năm 1875
Nga – 1 tháng 7 năm 1875
Rwanda – 6 tháng 4 năm 1963
Uganda – 13 tháng 2 năm 1964
Ukraina – 13 tháng 5 năm 1947
UAE – 30 tháng 3 năm 1973
Vương quốc Anh – 1 tháng 7 năm 1875
Hoa Kỳ – 1 tháng 7 năm 1875 (Tuyên bố rút khỏi liên minh vào ngày 18 tháng 10 năm 2018)
Uruguay – 1 tháng 7 năm 1880
Uzbekistan – 24 tháng 2 năm 1994
Yemen – 1 tháng 1 năm 1930
Zambia – 22 tháng 3 năm 1967
Zimbabwe – 31 tháng 7 năm 1981
Tham khảo và ghi chú[sửa|sửa mã nguồn]
- Ghi chú
- Nguồn
- Codding, G.A. (1964). The Universal Postal Union: coordinator of the international mails. New York: New York University Press.
- “General Postal Union; 9 tháng 10 năm 1874”. The Avalon Project at Yale Law School. The Lillian Goldman Law Library in Memory of Sol Goldman. Bản gốc lưu trữ ngày 17 tháng 4 năm 2009 .
Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]
Cờ Liên minh Bưu chính Quốc tế
