Giới thiệu về CEDAW
CEDAW – Principle of Substantive Equality ( Vietnamese )
CEDAW – Principle of Non Discrimination ( Vietnamese )
CEDAW – Principle of State Obligation ( Vietnamese )
* * *
Thực tiễn hơn 25 năm thực hiện Công ước CEDAW ở Việt Nam
Trần Thị Mai Hương- UBQGVSTBPN
RAFH – Việt Nam là một trong những vương quốc sớm tham gia CEDAW ngay từ khi Công ước mới sinh ra. Công ước tương thích với chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước ta về bình đẳng nam nữ. Việc ký kết và phê chuẩn Công ước là cam kết có tính pháp lý của Việt Nam trước Liên hợp quốc và những vương quốc thành viên bảo vệ cho phụ nữ những quyền bình đẳng theo những chuẩn mực quốc tế. Đồng thời qua đó bộc lộ quyết tâm của toàn Đảng, toàn dân xoá bỏ mọi hình thức phân biệt đối xử với phụ nữ trong những hoạt động giải trí của đời sống xã hội – đúng như tên gọi của Công ước ( Công ước xoá bỏ mọi hình thức phân biệt so với phụ nữ năm 1982 ) .
Nhìn lại chặng đường hơn 25 năm thực hiện Công ước CEDAW ở Việt Nam, chúng ta tự hào về nhiều thành tựu quan trọng đã đạt được. Điều trước tiên phải kể tới là sự kiện Việt Nam có đại diện trong Uỷ ban CEDAW – cơ quan giám sát tối cao tình hình thực hiện Công ước. Ngay nhiệm kỳ đầu tiên 1982 – 1984, nữ Đại sứ Nguyễn Ngọc Dung đã được bầu là 1 trong 23 thành viên Uỷ ban CEDAW. Cùng với các thành viên, chúng ta đã đặt nền móng và đóng góp đáng kể vào hoạt động của Uỷ ban ngày ấy: hình thành lề lối làm việc của Uỷ ban, soạn thảo và tham gia hướng dẫn làm báo cáo cho các quốc gia, xem xét báo cáo và đối thoại với 7 quốc gia thành viên về tình hình thực hiện Công ước…Việt Nam cũng đã nghiêm chỉnh thực hiện nghĩa vụ của quốc gia trong việc báo cáo tình hình thực hiện CEDAW. Báo cáo đầu tiên của chúng ta được gửi tới Liên hợp quốc và trình bày trước Uỷ ban CEDAW vào tháng 3 năm 1986. Cho tới nay Uỷ ban quốc gia vì sự tiến bộ của phụ nữ Việt Nam (UBQG) đã tham mưu cho Chính phủ hoàn thành tốt báo cáo lần thứ 5 và 6 (ghép). Ngày 17/1/2007, Việt Nam đã bảo vệ thành công báo cáo ghép này trước Liên hợp quốc.
Công tác tuyên truyền, thông dụng Công ước những năm gần đây đã được chăm sóc. Hơn 10 năm qua, UBQG đã biên dịch ra tiếng Việt và 5 lần tái bản toàn văn Công ước và đã phân phát trên 2 vạn bản tới những ngành và địa phương trên toàn nước. Các hình thức tuyên truyền nhiều mẫu mã đã được nhiều đơn vị chức năng tiến hành như biên soạn tờ rơi ra mắt CEDAW, thi khám phá, hội thảo chiến lược, trò chuyện, tập huấn … Từ một điều ước quốc tế ít được biết tới, đến nay CEDAW đã trở thành một trong những nội dung tuyên truyền trọng tâm của những Ban vì sự văn minh của phụ nữ, Hội phụ nữ, ban nữ công những cấp .
Để tổ chức triển khai thực thi tốt Công ước, điều quan trọng là ý thức và nội dung của CEDAW phải được phản ánh đúng đắn trong pháp lý vương quốc. Có thể nói rằng, việc “ nội luật hoá ” CEDAW đã được Đảng, Nhà nước và những ngành tính năng rất là chăm sóc. Chính vì thế mà một thành viên CEDAW đã ca tụng : Việt Nam là một trong những nước có mạng lưới hệ thống lao lý tốt nhất về quyền bình đẳng cho phụ nữ. Theo Uỷ ban những yếu tố xã hội của Quốc hội, trong 25 năm trở lại đây Quốc hội đã trải qua 188 bộ luật và luật. Có rất nhiều nội dung tương quan tới quyền lợi và nghĩa vụ phụ nữ được bộc lộ trong những văn bản quy phạm pháp luật về dân sự, hình sự, lao động, giáo dục, sức khoẻ, hôn nhân gia đình mái ấm gia đình, quốc tịch, bầu cử v.v … Đứng từ góc nhìn CEDAW có những pháp luật rất đáng chú ý quan tâm như :
– Công dân nam và nữ có quyền ngang nhau về mọi mặt chính trị, kinh tế tài chính, văn hoá, xã hội và mái ấm gia đình .
– Lao động nam và nữ thao tác như nhau thì tiền lương ngang nhau ( Hiến pháp 1992 ) .
– Hôn nhân tự nguyện, một vợ một chồng, vợ chồng bình đẳng. Giấy ghi nhận quyền sử dụng đất, nhà tại, gia tài chung phải ghi tên của cả vợ và chồng. Lao động mái ấm gia đình được coi như lao động sản xuất ( Luật Hôn nhân – mái ấm gia đình 2000 )
– Người dùng vũ lực hoặc có hành vi nghiêm trọng khác cản trở phụ nữ tham gia hoạt động giải trí chính trị, kinh tế tài chính, khoa học, văn hoá, xã hội thì bị phạt cảnh cáo, tái tạo không giam giữ đến một năm hoặc phạt tù ở mức cao nhất là một năm ( Bộ luật Hình sự 1999 ) .
– Nghiêm cấm hành vi lựa chọn giới tính thai nhi dưới mọi hình thức ( Pháp lệnh dân số 2003 ) .
Pháp luật trước kia cũng như Luật Ký kết, Gia nhập và Thực hiện những điều ước quốc tế mới được Quốc hội trải qua đã tạo thuận tiện cho việc thực thi CEDAW bằng những pháp luật đơn cử. Điều 6 pháp luật việc phát hành văn bản quy phạm pháp luật bảo vệ không làm cản trở việc thực thi điều ước quốc tế và khi có pháp luật khác thì vận dụng pháp luật của điều ước quốc tế. Điều 71 pháp luật cần sửa đổi, bổ trợ, bãi bỏ và phát hành văn bản quy phạm pháp luật để thực thi những điều ước quốc tế. Sự kiện quan trọng điển hình nổi bật là ngày 29/11/2006, Quốc hội nước ta đã trải qua Luật Bình đẳng giới. Luật Bình đẳng giới sinh ra vừa bộc lộ đường lối đồng điệu của Đảng, Nhà nước ta so với công tác làm việc phụ nữ, vừa tuân thủ ngặt nghèo những lao lý của Công ước CEDAW. Cả 3 nguyên tắc cơ bản của Công ước là bình đẳng, không phân biệt đối xử và nghĩa vụ và trách nhiệm vương quốc đã được phản ánh trong Điều 6 về những nguyên tắc cơ bản về bình đẳng giới. Lần tiên phong, những khái niệm quan trọng đã được đưa vào Luật như giới, phân biệt đối xử về giới, lồng ghép giới, giải pháp thôi thúc bình đẳng giới … Cũng lần tiên phong, nội dung quản trị nhà nước về bình đẳng giới được pháp điển hoá. Luật Bình đẳng giới đưa ra những pháp luật rất đơn cử, chi tiết cụ thể về bình đẳng giới trong những nghành, đi kèm theo đó là những hành vi vi phạm, những hình thức giải quyết và xử lý vi phạm tương thích với ý thức của CEDAW. Công ước đã được điều tra và nghiên cứu, vận dụng trong quy trình soạn thảo luật góp thêm phần nâng cao nhận thức của những nhà làm luật, những ngành tương quan và lôi cuốn sự chăm sóc thoáng đãng của công chúng. Rồi đây, khi Luật đi vào đời sống sẽ tạo ra những điều kiện kèm theo thuận tiện mới thôi thúc việc thực thi CEDAW ở nuớc ta .
Trên bình diện chủ trương, Đảng và Nhà nước ta đã có những nỗ lực rất đáng ghi nhận : Xây dựng và triển khai Chiến lược vương quốc vì sự văn minh của phụ nữ trong những quá trình đến 2000 và 2010, xác lập rõ tiềm năng và những chỉ tiêu bình đẳng giới trong Chiến lược tổng lực về tăng trưởng và giảm nghèo trong kế hoạch tăng trưởng kinh tế tài chính – xã hội 2006 – 2010 và nhiều chương trình vương quốc khác. Nghị quyết những kỳ Đại hội Đảng toàn quốc những năm vừa mới qua đều có mục đề cập trực tiếp tới công tác làm việc phụ nữ, làm cơ sở cho những thông tư, nghị quyết của Đảng cũng như chủ trương chủ trương của Nhà nước và những ngành, những cấp. Bộ máy vì sự tân tiến phụ nữ đã được hình thành và đi vào hoạt động giải trí ở 47 bộ ngành cơ quan Trung ương và 64 tỉnh, thành phố trên toàn nước. Phong trào phụ nữ có nhiều khởi sắc. Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam những cấp tiến hành nhiều giải pháp thiết thực đã làm tốt vai trò đại diện thay mặt và bảo vệ quyền hạn hợp pháp, chính đáng cho phụ nữ. Hội cũng chính là thành viên tích cực đại diện thay mặt cho chị em phụ nữ tham gia thiết kế xây dựng và thực thi chương trình tăng trưởng kinh tế tài chính – xã hội của quốc gia và những địa phương. Đóng góp điển hình nổi bật của Hội phụ nữ trong nghành lập pháp là việc đề xuất kiến nghị sáng tạo độc đáo và chủ trì kiến thiết xây dựng Luật Bình đẳng giới nêu trên .
Trải qua 25 năm thực thi Công ước, quyền bình đẳng thực ra của phụ nữ theo nhu yếu của CEDAW ngày càng được bảo vệ hơn. Nhận thức xã hội về bình đẳng giới đã có sự cải tổ. Chúng ta đã từng bước khắc phục tệ phân biệt đối xử với phụ nữ từ trong mái ấm gia đình ra đến ngoài xã hội. Việt Nam là một trong những vương quốc đạt tỷ suất phụ nữ tham gia hoạt động giải trí kinh tế tài chính cao nhất quốc tế – 83 % so với phái mạnh là 85 %. Chỉ số tăng trưởng giới năm 2005 của tất cả chúng ta đứng thứ 83/140 nước trên quốc tế. Báo cáo năm 2006 của Ngân hàng quốc tế đã nhìn nhận Việt Nam là một trong những vương quốc Đông á có vận tốc khắc phục cách biệt giới nhanh nhất trong vòng 20 năm trở lại đây. Minh chứng đơn cử cho nhận định và đánh giá này là những thành tựu có tính thuyết phục cao : giảm nửa số dân diện nghèo nàn qua 20 năm, gần đạt bình đẳng nam nữ trong giáo dục cơ sở, đứng thứ 18 trên toàn thế giới về tỉ lệ nữ đại biểu Quốc hội với 27,3 % …
Bên cạnh những thành tích đáng tự hào kể trên chúng ta phải thẳng thắn thừa nhận rằng, cũng như nhiều quốc gia trên thế giới, việc thực hiện Công ước CEDAW ở nước ta còn gặp nhiều khó khăn, thách thức. Một số quy định của pháp luật, chủ trương chính sách của Đảng, Nhà nước đối với phụ nữ chưa được thực hiện nghiêm túc. Đến năm 2006, chúng ta mới chỉ đạt được 40% chỉ tiêu mà Chính phủ đề ra trong Chiến lược quốc gia vì sự tiến bộ của phụ nữ cho giai đoạn 2001 – 2005. ở nơi này, nơi khác còn có tình trạng định kiến, phân biệt đối xử với phụ nữ. Tệ ngược đãi phụ nữ, mại dâm, buôn bán phụ nữ trẻ em, bệnh dịch HIV/AIDS, tệ nạn xã hội…vẫn đang diễn biến phức tạp. Thực tế đó dẫn tới mức độ thụ hưởng quyền bình đẳng của phụ nữ ngoài xã hội cũng như trong phạm vi gia đình chưa cao.
Báo cáo về thực trạng thực thi Công ước ở Việt Nam qua từng tiến trình cũng đã trang nghiêm kiểm điểm về những yếu tố này đồng thời nêu bật những giải pháp khắc phục kể cả giải pháp pháp lý mà Nhà nước và những ngành, những cấp đang tiến hành. Nhận xét về Việt Nam, Uỷ ban Công ước cho rằng : “ Nền văn hoá mang đậm tính gia trưởng và việc tôn vinh vai trò truyền thống cuội nguồn của phái mạnh và phụ nữ là những trở ngại so với việc thực thi không thiếu CEDAW ”. Điều này cho thấy trách nhiệm giáo dục, nâng cao nhận thức về bình đẳng giới trong cán bộ và nhân dân cần được chăm sóc hơn nữa. Công tác vì sự tân tiến của phụ nữ ở những ngành, những cấp cần tập trung chuyên sâu vào khắc phục sự cách biệt giới hiện đang sống sót trong những nghành nghề dịch vụ đồng thời phòng ngừa, xử lý có hiệu suất cao những tệ nạn xã hội đang ảnh hưởng tác động tới phụ nữ .
Có thể nói rằng, sau một phần tư thế kỷ tham gia CEDAW, Việt Nam đã triển khai khá đầy đủ những nghĩa vụ và trách nhiệm vương quốc so với Công ước và đạt những thành tựu rất đáng khuyến khích. Đó là cơ sở vững chãi để Nhà nước và nhân dân ta quyết tâm phấn đấu cho sự nghiệp bình đẳng giới và tân tiến cho phụ nữ Việt Nam và hoàn thành xong Mục tiêu Thiên niên kỷ mà Việt Nam đã cam kết với hội đồng quốc tế .
