Ngày 15.12, trong cuộc điện đàm với người đồng cấp Pháp Jean-Marc Ayrault, Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị nhấn mạnh vấn đề tôn trọng chủ trương “ một Trung Quốc ” là điều kiện kèm theo tiên quyết cho những nước khác tăng trưởng quan hệ với Trung Quốc và không có vương quốc nào hoàn toàn có thể ngoại lệ, theo Tân Hoa xã .
Phát biểu này được xem là phản ứng nhằm mục đích vào việc Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump hôm 2.12 điện đàm với chỉ huy Đài Loan Thái Anh Văn và sau đó tỏ ý Mỹ không nhất thiết phải tôn trọng “ một Trung Quốc ” .
tin liên quan
Trung Quốc ‘cực kỳ quan ngại’ bình luận của ông Trump về Đài Loan
Bộ Ngoại giao Trung Quốc ngày 12.12 cho biết Trung Quốc “ cực kỳ quan ngại ” về việc Tổng thống đắc cử Donald Trump nói Mỹ không thiết yếu phải duy trì quan điểm lâu nay xem Đài Loan là một phần của Trung Quốc .
Chính sách “một Trung Quốc” được thống nhất trong cuộc gặp bán chính thức giữa đại diện Trung Quốc đại lục và Quốc dân đảng Đài Loan năm 1992. Kết quả cuộc gặp này thường được gọi là Đồng thuận 1992 và hai bên nhất trí rằng trên thế giới chỉ có một nước Trung Quốc, nhưng đó là CHND Trung Hoa hay Trung Hoa Dân Quốc thì mỗi bên giữ quyền diễn giải theo quan điểm riêng của mình.
Như vậy, những nước khác một khi đã thiết lập quan hệ chính thức với đại lục thì không hề làm tương tự như với Đài Loan và ngược lại. Đến nay, hầu hết những vương quốc trên quốc tế đều công bố tôn trọng chủ trương này và giữ quan hệ ngoại giao chính thức với Trung Quốc, đồng thời hợp tác không chính thức với Đài Loan .
Bản thân Mỹ năm 1972 cũng ra công bố : “ Mỹ xác nhận tổng thể người Hoa ở bên này hay bên kia eo biển Đài Loan công bố rằng chỉ có một Trung Quốc và rằng Đài Loan là một phần của “ một Trung Quốc ”. nhà nước Mỹ không thử thách lập trường này ”. Đến năm 1979, tổng thống Mỹ Jimmy Carter cắt đứt quan hệ ngoại giao chính thức với “ chính quyền sở tại Trung Quốc Dân Quốc ” ở Đài Loan .
Kể từ đó, Trung Quốc xem việc tôn trọng chủ trương “ một Trung Quốc ” là một trong những nền tảng của quan hệ với Mỹ và luôn phản ứng mạnh so với những hành động mà nước này xem là “ ủng hộ Đài Loan độc lập ”. Hồi thập niên 1990, căng thẳng từng leo thang đến mức tưởng chừng như đụng độ hoàn toàn có thể nổ ra bất kể khi nào, xuất phát từ cáo buộc Mỹ vi phạm chủ trương “ một Trung Quốc ” .
tin liên quan
Ông Obama cảnh báo hậu quả việc thay đổi chính sách về Đài Loan
Tổng thống Barack Obama ngày 16.12 cảnh báo nhắc nhở người tiếp sau Donald Trump nên xem xét việc biến hóa chủ trương của Mỹ về Đài Loan, vì hoàn toàn có thể dẫn đến những hậu quả lớn trong quan hệ với Trung Quốc .
Tên lửa gườm tàu sân bay
Tháng 6.1995, tổng thống Bill Clinton đồng ý chấp thuận cấp thị thực cho chỉ huy Đài Loan Lý Đăng Huy sang Mỹ dự một sự kiện do Đại học Cornell ở Thành Phố New York tổ chức triển khai. Đây là chuyến thăm Mỹ tiên phong của một người đứng đầu chính quyền sở tại Đài Bắc kể từ năm 1979, theo báo Hồng Kông South China Morning Post ( SCMP ). Chưa hết, ông Lý là “ cái gai ” trong mắt đại lục khi luôn tăng cường điều gọi là “ độc lập và dân chủ cho Đài Loan ”. Ngay lập tức, Bắc Kinh cáo buộc Mỹ vi phạm chủ trương “ một Trung Quốc ” và rình rập đe dọa trả đũa bằng những giải pháp như trừng phạt doanh nghiệp Mỹ hoạt động giải trí ở Trung Quốc hoặc hợp tác hạt nhân với Iran .
Trung Quốc thật sự “ nổi trận lôi đình ” khi trong diễn văn tại Đại học Cornell ngày 9.6.1995, ông Lý đưa ra những phát biểu bị cho là cổ súy cho Đài Loan độc lập, đặc biệt quan trọng là câu : “ Tôi biết rằng quốc tế sẽ công nhận Nước Trung Hoa Dân Quốc ở Đài Loan là đối tác chiến lược có năng lượng và thân thiện vì văn minh ” .
Một tháng sau, Quân giải phóng Nhân dân Trung Quốc ( PLA ) khởi đầu chiến dịch trả đũa, khởi đầu bằng đợt phóng tên lửa kéo dài 8 ngày với nhiều quả rơi xuống vùng biển cách hòn đảo Bình Giai do Đài Loan trấn áp chỉ khoảng chừng 65 km và cách Đài Bắc chưa tới 160 km, theo SCMP. Sau đó, PLA liên tục phóng tên lửa lần thứ hai tích hợp với tập trận bắn đạn thật từ ngày 15 – 25.8 trước khi triển khai diễn tập tiến công đổ xô ở tỉnh Phúc Kiến, nằm đối lập với Đài Loan vào tháng 11. Trong suốt quá trình này, Tân Hoa xã và tờ Nhân Dân nhật báo liên tục chỉ trích ông Lý .
\ n
Tình hình căng đến mức vào tháng 12, tổng thống Clinton ra lệnh tung nhóm tác chiến tàu trường bay USS Nimitz đi qua eo biển Đài Loan, còn nhóm tác chiến tàu trường bay USS Independence trấn giữ khu vực phía phần đông này. Đó là lần tiên phong Mỹ cùng lúc tiến hành 2 nhóm tác chiến tàu trường bay tới châu Á kể từ sau Chiến tranh Nước Ta, và cũng là lần phô diễn sức mạnh quân sự chiến lược rầm rộ nhất của nước này trong khu vực trong vòng hơn 20 năm, theo SCMP.
Washington xem đây là lời cảnh báo nhắc nhở rằng sẽ không dung thứ cho mọi hành vi tiến công nhằm mục đích vào Đài Loan, đồng thời cũng sẵn sàng chuẩn bị chuẩn bị sẵn sàng đối phó mọi trường hợp. Trong khi đó, Trung Quốc cáo buộc Mỹ dùng vũ lực can thiệp vào nội bộ .
tin liên quan
Ngoại trưởng Vương Nghị nói không có ngoại lệ cho nguyên tắc ‘một Trung Quốc’
Nguyên tắc “một Trung Quốc” là cơ sở để phát triển quan hệ với Trung Quốc, và không nước nào có thể là trường hợp ngoại lệ với nguyên tắc này, Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị tuyên bố.
Kỳ bầu cử nóng bỏng
Đến đầu năm 1996, căng thẳng có vẻ như hạ nhiệt và lực lượng Mỹ rời khỏi khu vực. Tuy nhiên, tình hình lại trở nên phức tạp khi Đài Loan chuẩn bị sẵn sàng cho cuộc bầu cử vào ngày 23.3.1996. Đây là sự kiện có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, vì là lần tiên phong ghế chỉ huy Đài Loan sẽ do cử tri trực tiếp quyết định hành động thay vì chỉ do những nghị viên bỏ phiếu như trước đó .
Theo SCMP, đại lục phát tín hiệu cảnh báo nhắc nhở nếu ông Lý Đăng Huy liên tục đắc cử thì “ sẽ đồng nghĩa tương quan với cuộc chiến tranh ”. Cách ngày bỏ phiếu khoảng chừng 2 tuần, PLA ào ạt phóng tên lửa từ 8 – 15.3, trong đó có nhiều quả rơi xuống vùng biển cách 2 thành phố cảng Cơ Long và Cao Hùng chỉ từ 40 – 56 km. Trung Quốc cũng liên tục thông tin tập trận bắn đạn thật cũng như tập trận đổ xô từ 12 – 20.3 và từ 18 – 25.3 .
Chính quyền tổng thống Clinton lại phải cấp tốc điều hàng không mẫu hạm USS Independence tới vùng biển quốc tế gần Đài Loan, đồng thời gọi nhóm tác chiến tàu trường bay USS Nimitz đang tập trận ở vịnh Ba Tư trở lại khu vực .
CNN dẫn lời Ngoại trưởng Mỹ khi đó là ông Warren Christopher đã chỉ trích những hành động của Trung Quốc là “ đầy nguy hại ” và “ liều lĩnh ”. Cố vấn bảo mật an ninh vương quốc Mỹ Anthony Lake cảnh báo nhắc nhở : “ Nếu họ tiến công Đài Loan, sẽ có hậu quả nghiêm trọng ”. Trong suốt thời hạn này, tại Đài Loan rộ lên tin đồn đại lục sẽ tiến quân giành quyền trấn áp một số ít hòn đảo nhỏ và “ cuộc chiến tranh sẽ nổ ra ”. Vì thế, theo trang tin Ifeng, nhiều người Đài Loan hoảng sợ kéo nhau lên máy bay sang Mỹ và Canada .
Theo giới nghiên cứu và phân tích, những hành động của Trung Quốc đã không phát huy hiệu quả khi đa số dư luận Đài Loan cho rằng mình “ bị bắt nạt quá đáng ”. Kết quả là lãnh đạo Lý Đăng Huy đắc cử thêm một nhiệm kỳ sau khi giành được 54 % số phiếu. Sau cuộc bầu cử, những bên dần xuống thang và đến ngày 28.3.1996, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ William Perry công bố cuộc khủng hoảng cục bộ thật sự kết thúc .
Sự kiện này là một trong những chương đáng nhớ nhất trong quan hệ Bắc Kinh – Đài Bắc – Washington và có ảnh hưởng tác động kế hoạch đến tận thời nay. Sau cuộc khủng hoảng cục bộ, chính giới Mỹ càng củng cố chủ trương bán vũ khí cho Đài Loan và quan hệ bảo mật an ninh giữa hòn đảo này với Nhật Bản cũng được tăng nhanh. Về phần mình, Trung Quốc nhận thức được nhu yếu phải nhanh gọn tân tiến hóa thủy quân lẫn không quân .
|
Sóng gió mới ?
Lâu nay, đảng Dân tiến của đương kim chỉ huy Đài Loan Thái Anh Văn luôn phản đối “ một Trung Quốc ”, cho rằng đây là thỏa thuận hợp tác riêng của Quốc dân đảng với đại lục, đồng thời đòi công nhận rằng hai bên bờ eo biển Đài Loan là “ 2 vương quốc độc lập tách bạch với nhau ” .
Từ khi nhậm chức hồi tháng 5.2016 đến nay, bà Thái vẫn không đề cập việc thừa nhận “ một Trung Quốc ”. Hệ quả là vào tháng 6, Bắc Kinh công bố đình chỉ chính sách tiếp xúc, liên lạc với Đài Bắc, theo Reuters. Hồi tuần trước, Trung Quốc liên tục lôi kéo Mỹ không được cho phép bà Thái quá cảnh ở nước này trong chuyến thăm Guatemala vào tháng 1.2017 .
Bộ Ngoại giao Mỹ sau đó tuyên bố chuyện quá cảnh “phù hợp với bản chất quan hệ không chính thức giữa Washington và Đài Bắc”, theo Reuters. Những chuyến đi của các lãnh đạo Đài Loan, bao gồm cả người tiền nhiệm của bà Thái là ông Mã Anh Cửu, tới châu Mỹ Latin thường được kết hợp với quá cảnh ở Mỹ để gặp gỡ các quan chức thân Đài Bắc.
Theo giới quan sát, Trung Quốc quan ngại những hành động của Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump bộc lộ ủng hộ bà Thái Anh Văn hoàn toàn có thể khuyến khích Đài Loan tăng cường đòi độc lập hoặc đạt được sự công nhận lớn hơn trên quốc tế .
“ Nếu bà Thái Anh Văn công bố độc lập và cả quốc tế công nhận điều này, Trung Quốc sẽ có hành vi quân sự chiến lược. Tuy nhiên, tôi không tin đó là dự tính của bà Thái ”, Giáo sư Thời Ân Hoằng thuộc ĐH Nhân Dân ở Bắc Kinh nhận định và đánh giá với tờ The New York Times. Hôm 13.12, Văn phòng chỉ huy Đài Loan cũng nhấn mạnh vấn đề chủ trương kiến thiết xây dựng hợp tác tốt đẹp với hội đồng quốc tế và duy trì không thay đổi quan hệ hai bờ eo biển Đài Loan .
|
