Một trong những điểm mới trong Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 và Luật trợ giúp pháp lý năm 2017 đó là chế định về Trợ giúp pháp lýtrong hoạt động tố tụng hình sự với nhiều nội dung mới nổi bật. Trong đó cần lưu ý một số quy định như sau:
1. Về đối tượng được trợ giúp pháp lý
Theo lao lý tại điều 7 Luật Trợ giúp pháp lý năm 2017 thì đối tượng người dùng được trợ giúp pháp lý được lan rộng ra từ 08 đối tượng người dùng theo Luật Trợ giúp pháp lý năm 2006 lên 14 đối tượng người dùng đơn cử :
– Người có công với cách mạng;
– Người thuộc hộ nghèo ;
– Trẻ em ;
– Người dân tộc thiểu số cư trú ở vùng có điều kiện kèm theo kinh tế tài chính – xã hội đặc biệt quan trọng khó khăn vất vả ;
– Người bị buộc tội từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi ; Người bị buộc tội thuộc hộ cận nghèo ;
– Người thuộc một trong các trường hợp sau đây có khó khăn vất vả về kinh tế tài chính :
+ Cha đẻ, mẹ đẻ, vợ, chồng, con của liệt sĩ và người có công nuôi dưỡng khi liệt sĩ còn nhỏ ; Người nhiễm chất độc da cam ;
+ Người cao tuổi ;
+ Người khuyết tật ;
+ Người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi là bị hại trong vụ án hình sự ;
+ Nạn nhân trong vụ việc bạo lực gia đình;
+ Nạn nhân của hành vi mua và bán người theo pháp luật của Luật Phòng, chống mua và bán người ;
+ Người nhiễm HIV .
So với Luật Trợ giúp pháp lýnăm 2006 thì diện người được trợ giúp pháp lý đã tăng lên, theo đó có 02 đối tượng người tiêu dùng được trợ giúp pháp lý kế thừa từ Luật Trợ giúp pháp lýnăm 2006 là người nghèo và người có công với cách mạng, 02 đối tượng người dùng thừa kế và lan rộng ra là Trẻ em không nơi phụ thuộc thành toàn bộ trẻ nhỏ, người dân tộc thiểu số “ tiếp tục sinh sống tại vùng ” thành “ cư trú ở vùng ” có điều kiện kèm theo kinh tế tài chính – xã hội đặc biệt quan trọng khó khăn vất vả ( vì cư trú gồm có cả thường trú và tạm trú ) .
Luật Trợ giúp pháp lýnăm 2017 bổ trợ 02 đối tượng người tiêu dùng được trợ giúp pháp lý là người bị buộc tội từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi, người bị buộc tội thuộc hộ cận nghèo. Bên cạnh đó Luật Trợ giúp pháp lýnăm 2017 còn có lao lý mới trong việc vận dụng điều kiện kèm theo có khó khăn vất vả về kinh tế tài chính so với 08 đối tượng người tiêu dùng như lao lý tại khoản 7 Điều 7 nhằm mục đích cung ứng dịch vụ pháp lý không tính tiền cho những người không có năng lực kinh tế tài chính để chi trả dịch vụ pháp lý có thu tiền khi họ có nhu yếu .
Như vậy khi kiểm sát tìm hiểu cần chú ý quan tâm những pháp luật mới về đối tượng người dùng được hưởng quyền trợ giúp pháp lý để tránh trường hợp bỏ sót hoặc nhầm lẫn .
2. Trách nhiệm của các cơ quan tiến hành tố tụngtrong thực hiện các quy định về trợ giúp pháp lý.
Luật Trợ giúp pháp lýnăm 2017 đã pháp luật đơn cử nghĩa vụ và trách nhiệm của các cơ quan triển khai tố tụng. Đây là những lao lý mới so với Luật Trợ giúp pháp lýnăm 2006 để tăng cường chính sách phối hợp cũng như nghĩa vụ và trách nhiệm của các cơ quan triển khai tố tụng trong hoạt động giải trí trợ giúp pháp lý, đơn cử :
Khoản 2 Điều 41 Luật Trợ giúp pháp lýnăm 2017 lao lý cơ quan triển khai tố tụng phối hợp tạo điều kiện kèm theo cho người được Trợ giúp pháp lýđược hưởng quyền Trợ giúp pháp lý, tạo điều kiện kèm theo cho người triển khai Trợ giúp pháp lýtham gia tố tụng theo pháp luật của pháp lý .
Khoản 3 Điều 31 Luật Trợ giúp pháp lýquy định trong thời hạn 12 giờ kể từ thời gian nhận được nhu yếu trợ giúp pháp lýcủa người bị bắt, người bị tạm giữ hoặc trong thời hạn 24 giờ kể từ thời gian nhận được nhu yếu trợ giúp pháp lýcủa bị can, bị cáo, người bị hại là người được trợ giúp pháp lýtheo lao lý của pháp lý về tố tụng, cơ quan, người có thẩm quyền thực thi tố tụng có nghĩa vụ và trách nhiệm thông tin cho Trung tâm Trợ giúp pháp lýnhà nước tại địa phương .
Đồng thời BLTTHS 2015 quy định rõcơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng có trách nhiệm thông báo, giải thích và bảo đảm thực hiện quyền được trợ giúp pháp lý: trong trường hợp người bị buộc tội, người bị hại thuộc diện được trợ giúp pháp lý thì cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng có trách nhiệm giải thích cho họ quyền được trợ giúp pháp lý; nếu họ đề nghị được trợ giúp pháp lý thì cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng thông báo cho Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước. Việc thông báo, giải thích phải được ghi vào biên bản (Điều 71 của Bộ luật).
Bộ luật Tố tụng hình sự năm năm ngoái bổ trợ chính sách bảo vệ quyền được trợ giúp pháp lý trong trường hợp chỉ định người bào chữa. Theo đó, so với người thuộc diện được trợ giúp pháp lý là bị can, bị cáo về tội mà Bộ luật Hình sự pháp luật mức cao nhất của khung hình phạt là 20 năm tù, tù chung thân, tử hình ; người bị buộc tội có điểm yếu kém về sức khỏe thể chất mà không hề tự bào chữa ; người có điểm yếu kém về tinh thần hoặc là người chưa thành niên thì Trung tâm phải cử người bào chữa cho họ theo chỉ định của cơ quan có thẩm quyền triển khai tố tụng ( Điều 76 của Bộ luật ) .
Ngoài ra, Điều 77 của Bộ luật đã ghi nhận việc phủ nhận người bào chữa như sau : trường hợp người bị bắt, bị tạm giữ, tạm giam trong quy trình tiến độ tìm hiểu có đề xuất khước từ người bào chữa do người thân thích của họ nhờ thì Điều tra viên phải cùng người bào chữa đó trực tiếp gặp người bị bắt, bị tạm giữ, tạm giam để xác nhận việc phủ nhận .
Bùi Việt Hùng- VKSND huyện Việt Yên
