Lần đầu tiên xây dựng báo cáo hiện trạng bụi mịn PM2.5 tại Việt Nam
Sáng 1/12, tại hội thảo chiến lược ” Hiện trạng bụi PM2. 5 ở Việt Nam quy trình tiến độ 2019 – 2020 và Ứng dụng tài liệu vệ tinh trong giám sát ô nhiễm và điều tra và nghiên cứu “, lần tiên phong, báo cáo giải trình thực trạng bụi mịn PM2. 5 ở Việt Nam quy trình tiến độ 2019 – 2020 sử dụng tài liệu đa nguồn do các nhà khoa học của Trường Đại học Công nghệ, Đại Học Quốc gia TP. Hà Nội, Đại học vương quốc TP.Hồ Chí Minh, Viện Công nghệ châu Á Vương Quốc của nụ cười phối hợp với Trung tâm Sống và Học tập vì Môi trường và Cộng đồng vừa được hoàn thành xong .
Hà Nội là thành phố có nồng độ bụi PM2.5 trung bình năm cao nhất trên cả nước.
Từ tài liệu tổng hợp và nghiên cứu và phân tích từ trạm tiêu chuẩn, thiết bị cảm ứng tới tài liệu vệ tinh, bức tranh ô nhiễm không khí do bụi PM2. 5 ở 63 tỉnh thành được nhìn nhận một cách khá đầy đủ hơn. Cụ thể là map phân bổ nồng độ bụi PM2. 5, số liệu lượng bụi PM2. 5 tích lũy từ trạm quan trắc tiêu chuẩn và trạm cảm ứng. Số liệu về nồng độ bụi trên khoanh vùng phạm vi toàn nước và theo từng tỉnh ( khoảng trống ) và diễn biến nồng độ bụi theo từng tháng và từng năm .
Các chất gây ô nhiễm không khí gồm có bụi và các chất ô nhiễm dạng khí. Trong đó PM2. 5 là bụi có đường kính khí động học 2,5 µm ( tương tự bằng 1/30 đường kính sợi tóc ) được xem là kẻ giết người thầm lặng nguy hại nhất lúc bấy giờ. Chỉ số chất lượng không khí ( AQI ) của Việt Nam hầu hết được quyết định hành động bởi nồng độ bụi PM2. 5 .
Hà Nội là thành phố có nồng độ bụi PM2.5 trung bình năm cao nhất cả nước
Nhóm điều tra và nghiên cứu Trường Đại học Công nghệ, Đại học Quốc gia TP. Hà Nội công bố báo cáo giải trình về thực trạng bụi PM2. 5 của 63 tỉnh / thành năm 2019 – 2020. Đây là báo cáo giải trình tiên phong của Việt Nam được thiết kế xây dựng trên khoanh vùng phạm vi toàn nước, sử dụng mô hình học máy thống kê ảnh hưởng tác động hỗn hợp, tích hợp với ảnh vệ tinh để đo chất lượng không khí cả ở những điểm không có trạm đo .
TS. Nguyễn Thị Nhật Thanh, Trường Đại học Công nghệ – thành viên nhóm cho biết, báo cáo giải trình được sử dụng tài liệu đa nguồn. Kết quả cho thấy năm 2020, Thành Phố Hà Nội là thành phố có nồng độ bụi PM2. 5 trung bình năm cao nhất .
Quy chuẩn vương quốc QCVN 05 : 2013 / BTNMT lao lý, nồng độ bụi mịn trung bình năm là 25 μg / m3. Tuy nhiên cả hai năm 2019 – 2020 TP.HN đều vượt, trong đó có đến 29/30 Q., huyện và thị xã ở TP.HN có nồng độ bụi PM2. 5 ở mức cao .
Trong 12 Q. nội thành của thành phố, nồng độ bụi giao động trong khoảng chừng từ 31,5 μg / m3 đến 32,9 μg / m3, cao nhất tại quận Hai Bà Trưng ( 32,9 μg / m3 ) và thấp nhất là HĐ Hà Đông ( 31,5 μg / m3 ) .
Trên khoanh vùng phạm vi toàn nước, tài liệu cho thấy năm 2020 miền Bắc có 10/25 tỉnh, thành phố ( chiếm 40 % ) có nồng độ bụi PM2. 5 trung bình năm toàn tỉnh vượt quy chuẩn vương quốc, gồm Thành Phố Bắc Ninh, Hưng Yên, Thành Phố Hải Dương, Thành Phố Hà Nội, Tỉnh Thái Bình, Tỉnh Nam Định, TP. Hải Phòng, Hà Nam, Tỉnh Ninh Bình, Vĩnh Phúc .
Miền Trung và miền Nam không có tỉnh, thành phố nào có nồng độ bụi PM2. 5 trung bình năm toàn tỉnh vượt quy chuẩn vương quốc. Tuy nhiên, tại các tỉnh Thanh Hóa, TP Hà Tĩnh, Nghệ An ( miền Trung ) và TP TP HCM, Tỉnh Bình Dương, Đồng Nai ( miền Nam ), vẫn có nhiều khu vực trong tỉnh bị ô nhiễm bụi PM2. 5 .
So sánh với khuyến nghị của WHO năm 2021 (5 μg/m3) và năm 2005 (10 μg/m3) cho sức khỏe cộng đồng, nồng độ bụi PM2.5 của tất cả các tỉnh, thành phố trên toàn quốc trong giai đoạn 2019 – 2020 đều vượt nhiều lần.
Nhóm nghiên cứu và điều tra đề xuất kiến nghị ứng dụng tiếp cận đa nguồn và tài liệu quy mô đo lường và thống kê từ ảnh vệ tinh trong giám sát chất lượng không khí, từ đó thiết kế xây dựng map phân bổ bụi PM 2.5 cụ thể tới từng quận huyện, thị xã tại các tỉnh, thành phố. Cần xác lập các nguồn thải bụi PM2. 5 và các chất ô nhiễm không khí khác để có giải pháp tương thích .
40% tỉnh, thành miền Bắc có chỉ số ô nhiễm không khí vượt chuẩn
Theo tiến sỹ Hoàng Dương Tùng, quản trị Mạng lưới Không khí sạch Việt Nam, 40 % tỉnh thành miền Bắc có chỉ số ô nhiễm không khí vượt chuẩn là áp lực đè nén so với các nhà hoạch định chủ trương .
Ông Tùng cho rằng, mỗi địa phương cần có chủ trương đơn cử, giải pháp tập trung chuyên sâu vào nguyên do phát sinh ô nhiễm. Việt Nam chuẩn bị sẵn sàng thực thi kiểm kê khí thải, nhận diện nguồn thải để có các giải pháp khắc phục thực trạng ô nhiễm không khí nghiêm trọng lúc bấy giờ .
Trước đó Ngân hàng Thế giới ( WB ) đã lấy 80 mẫu bụi mịn từ tháng 8/2019 đến 7/2020 tại điểm đo trụ sở Chi cục Bảo vệ thiên nhiên và môi trường tại CG cầu giấy và Trung tâm Quan trắc thiên nhiên và môi trường khu vực miền Bắc tại 559 Nguyễn Văn Cừ ( Gia Lâm ) và mang về Viện Khí tượng Phần Lan nghiên cứu và phân tích để xác lập nguồn gây ô nhiễm. Kết quả cho thấy nguồn ô nhiễm đến từ đốt sinh khối ( vật tư sinh học ) chiếm 26 %, hoạt động giải trí công nghiệp khoảng chừng 29 %, giao thông vận tải chiếm 15 % tổng lượng bụi mịn PM 2.5 ở Thành Phố Hà Nội. / .
Dựa trên kết quả của báo cáo và tham khảo kinh nghiệm quốc tế, ban tổ chức đưa ra các khuyến nghị cụ thể:
1. Cần ứng dụng tiếp cận đa nguồn và tài liệu quy mô thống kê giám sát từ ảnh vệ tinh trong giám sát chất lượng không khí nhằm mục đích đưa ra bức tranh về thực trạng môi trường tự nhiên không khí ở cấp vương quốc, vùng miền và tỉnh, thành .
2. Xây dựng bản đồ phân bố bụi PM2.5 chi tiết tới từng quận/huyện/thị xã tại các tỉnh, thành phố có ô nhiễm bụi PM2.5.
3. Đẩy mạnh các điều tra và nghiên cứu để xác lập góp phần nguồn thải bụi PM2. 5 và cho các chất ô nhiễm không khí khác, đặc biệt quan trọng ở các tỉnh, thành phố đang bị ô nhiễm .
4. Tăng cường mạng lưới trạm quan trắc chất lượng tiêu chuẩn của nhà nước trên khoanh vùng phạm vi toàn nước, ưu tiên cho các tỉnh, thành phố có ô nhiêm không khí .
5. Thúc đẩy ứng dụng công nghệ tiên tiến trong quan trắc bụi PM2. 5 và các chất ô nhiễm không khí khác .
