Trong 02 tháng đầu năm 2020, liên tục có những diễn biến xấu về chất lượng không khí ở một số ít đô thị khu vực miền Bắc và miền Nam, đặc biệt quan trọng là tại thành phố Thành Phố Hà Nội. Số liệu quan trắc cho thấy, ô nhiễm không khí hầu hết do bụi mịn PM2. 5, những thông số kỹ thuật còn lại ( NO2, O3, CO, SO2 ) về cơ bản vẫn có giá trị đạt quy chuẩn được cho phép tại QCVN 05 : 2013 / BTNMT – Quy chuẩn kỹ thuật vương quốc về chất lượng không khí xung quanh ( viết tắt là QCVN ) .
Tại một số ít đô thị khu vực miền Bắc ( Việt Trì, Thành Phố Hà Nội, Hạ Long ), giá trị trung bình 24 giờ thông số kỹ thuật PM2. 5 cao hơn những khu vực khác, trong đó Thành Phố Hà Nội có giá trị cao nhất. Tại Thành Phố Hà Nội, giá trị quan trắc trung bình 24 giờ thông số kỹ thuật PM2. 5 tại những trạm quan trắc cho thấy, tháng 01/2020 có 09 ngày vượt số lượng giới hạn được cho phép tại QCVN ; tháng 02/2020 ( từ ngày 01/02/2020 đến 20/02/2020 ) có 11 ngày vượt số lượng giới hạn được cho phép tại QCVN. Tại thành phố Hạ Long, giá trị quan trắc trung bình 24 giờ thông số kỹ thuật PM2. 5 tại trạm quan trắc thành phố Hạ Long trong thời hạn 02 tháng đầu năm 2020 cho thấy có 04 ngày vượt quá số lượng giới hạn được cho phép tại QCVN .
Tại các thành phố ở khu vực miền Trung (Huế, Đà Nẵng, Khánh Hòa), giá trị quan trắc trung bình 24 giờ thông số PM2.5 về cơ bản đạt QCVN cho phép. Tại Tp. Hồ Chí Minh, kết quả quan trắc ghi nhận một số ngày có giá trị trung bình 24 giờ thông số PM2.5 vượt giới hạn cho phép tại QCVN (ngày 06/01/2020 và 16/01/2020).
Biểu đồ 1. Diễn biến giá trị TB 24 giờ thông số PM2.5 từ 01/01/2020 đến 20/01/2020
Đánh giá chất lượng không khí theo chỉ số AQI cho thấy, từ ngày 01/01/2020 đến ngày 20/02/2020 tại 1 số ít đô thị khu vực miền Bắc, số ngày trong tháng có chất lượng không khí ở mức trung bình và mức kém chiếm tỷ suất khá cao. Tại TP.HN, chỉ có 07 ngày chất lượng không khí ở mức tốt ( AQI < 50 ), 06 ngày chất lượng không khí ở mức xấu ( AQI > 150 ), những ngày còn lại chất lượng không khí nằm ở mức từ trung bình đến kém. Tại những đô thị khu vực miền Trung, chất lượng không khí phổ cập ở mức tốt và trung bình. Tại thành phố Hồ Chí Minh, số ngày có chất lượng không khí ở mức tốt chiếm 30 %, ở mức trung bình chiếm 64 % và ở mức kém chiếm 6 % .
Biểu đồ 2: Diễn biến chỉ số AQI ngày từ 01/01/2020 đến 20/01/2020 tại một số thành phố
Chất lượng không khí tại Hà Nội trong 02 tháng đầu năm 2020
Tại TP. Hà Nội, trong 02 tháng đầu năm 2020, hiệu quả quan trắc cho thấy, có một số ít khoảng chừng thời hạn giá trị trung bình 24 h thông số kỹ thuật PM2. 5 tăng rất cao ( vượt từ 02 – 03 lần số lượng giới hạn được cho phép tại QCVN ), như những ngày 01/01, 13/01, 14/01, 02/02 và 20/2 ( Biểu đồ 3 ). Trong khoảng chừng thời hạn từ 23/01/2020 đến 29/01/2020 ( đây là thời hạn diễn ra tết âm lịch, lượng phương tiện đi lại tham gia giao thông vận tải rất ít, những hoạt động giải trí sản xuất, dịch vụ … cũng hạn chế ), giá trị trung bình 24 h thông số kỹ thuật PM2. 5 thấp hơn số lượng giới hạn QCVN được cho phép nhiều lần, chất lượng không khí cơ bản ở mức tốt, chất lượng không khí có sự cải tổ đáng kể .
Biểu đồ 3: Diễn biến giá trị TB 24 giờ thông số PM2.5 tại Hà Nội từ 01/01/2020 đến 20/02/2020
Trong khoảng thời gian gần đây (từ ngày 14/02/2020 đến 21/02/2020), kết quả quan trắc cho thấy, giá trị thông số PM2.5 có xu hướng liên tục tăng, đặc biệt trong ngày 20/2 và 21/2 giá trị PM2.5 rất cao. Giá trị trung bình 24h thông số PM2.5 ngày 20/2 vượt quá gần 3 lần giới hạn cho phép tại QCVN (Biểu đồ số 4 và 5).
Hình 4: Giá trị TB 24h thông số PM2.5 tại Hà Nội từ 14/02/2020 đến 20/02/2020
Hình 5: Giá trị TB 1h thông số PM2.5 tại Hà Nội từ 14/02/2020 đến 21/02/2020
Kết quả giám sát chỉ số AQI ngày tại những trạm tại TP.HN từ 01/01/2020 đến 18/02/2020 cho thấy, có khoảng chừng 50 % số ngày có chất lượng không khí ở mức kém đến rất xấu ( AQI > 100 ), riêng ngày 13/01 là ngày chất lượng không khí kém nhất trong khoảng chừng thời hạn nêu trên ( mức rất xấu ở đa phần những trạm ) ( Biểu đồ 6 ) .
Biểu đồ 6: Diễn biến chỉ số AQI ngày tại các trạm tại Hà Nội từ ngày 01/01/2020 đến ngày 18/02/2020
Kết quả giám sát AQI giờ trong thời hạn gần đây ( từ ngày 18/02/2020 đến 21/02/2020 ) cho thấy, chất lượng không khí đang có xu thế bị suy giảm, trong ngày 20/02 và 21/02, chỉ số AQI giờ ở mức rất xấu ( AQI > 200 ) ở nhiều trạm. Đặc biệt tại trạm Mỹ Đình, chất lượng không khí đã ở mức nguy cơ tiềm ẩn vào 2 h sáng ngày 21/02 ( Biểu đồ 7 ). Chỉ khi thời tiết có sự đổi khác ( có mưa hoặc vận tốc gió tăng, giảm thực trạng sương mù … ) thì chất lượng không khí mới hoàn toàn có thể cải tổ .
Biểu đồ 7: Diễn biến chỉ số AQI giờ tại các trạm tại Hà Nội từ ngày 14/02/2020 đến ngày 21/02/2020
Khuyến nghị
Trong 02 tháng đầu năm 2020, thiên nhiên và môi trường không khí tại 1 số ít đô thị lớn của Việt Nam liên tục bị ô nhiễm bởi thông số kỹ thuật bụi mịn PM2. 5, tuy nhiên mức độ ô nhiễm ở những đô thị là có sự độc lạ. TP. Hà Nội vẫn liên tục là đô thị có giá trị thông số kỹ thuật bụi PM2. 5 cao nhất. Thủ đô TP. Hà Nội cũng như 1 số ít đô thị khác ở khu vực miền Bắc nước ta vẫn đang trong thời hạn ghi nhận nồng độ những chất ô nhiễm trong không khí – trong đó có PM2. 5 – cao nhất trong năm ( từ tháng 9 đến tháng 3 năm sau ). Tuy nhiên, thời gian nghỉ Tết âm lịch, chất lượng không khí ở mức tốt. Trong một vài ngày gần đây ( từ ngày 18/02/2020 – 21/02/2020 ), chất lượng không khí có khuynh hướng bị suy giảm, đồng nghĩa tương quan với mức độ ô nhiễm ngày càng tăng, người dân cần theo dõi tiếp tục những bản tin về chất lượng không khí, sử dụng khẩu trang chống bụi khi ra đường, khi ở nhà thì nên hạn chế Open .
Theo VEA
