Trước nguy cơ tận diệt nguồn lợi thủy sản, huyện Tương Dương (Nghệ An) đã xây dựng và triển khai đề án, quy chế để bảo tồn các giống cá quý hiếm. Đàn cá Mát đang được hồi sinh mạnh mẽ, mang niềm vui đến với người dân địa phương.
 |
| Cá mát ở các dòng suối xã Tam Hợp (huyện Tương Dương) ngày càng hồi sinh mạnh mẽ. |
Sản vật vùng biên hồi sinh can đảm và mạnh mẽXã Tam Hợp ( huyện Tương Dương, Nghệ An ) nằm sát biên giới Việt – Lào, nơi đây đa phần là đồng bào dân tộc bản địa Thái, Khơ Mú … sinh sống. Tam Hợp có mạng lưới hệ thống khe, suối dài hàng chục km, với nhiều loài cá như cá mát, cá lệch, cá lăng … có giá trị lớn. Tuy nhiên, do thực trạng đánh bắt cá quá mức, cùng việc sử dụng những loại kích điện để đánh bắt cá khiến những đàn cá mát dần bị hết sạch, có nguy cơ biến mất khỏi những dòng suối .
Trước nguy cơ cạn kiệt nguồn lợi thủy sản, cuối năm 2018, HĐND xã Tam Hợp đã thông qua Đề án bảo tồn nguồn lợi thủy sản trên địa bàn. Đề án quy định những phương tiện, ngư cụ được phép sử dụng khai thác thủy sản phải theo quy định. Nghiêm cấm trong hoạt động khai thác thủy sản bằng hóa chất độc hại, chất nổ, xung điện và các phương tiện có tính hủy diệt khác.
Người ngoài địa phương vào đánh bắt cá cá trong xã Tam Hợp sẽ bị trục xuất ra khỏi địa phận. Những trường hợp đánh bắt cá thủy hải sản trái với pháp luật như dùng kích điện, thuốc nổ sẽ bị tịch thu và xử phạt hành chính. Ngoài ra, những bản xây dựng khu vực bảo vệ nguồn lợi thủy hải sản theo từng khúc suối đơn cử. Tất cả những khu vực trên đều được cắm biển báo cho người dân được biết .
Hệ thống camera được lắp ráp, giám sát, theo dõi ngặt nghèo ở những khe suối .Ông Lương Phi Thanh, quản trị Ủy Ban Nhân Dân Tam Hợp cho biết : ‘ ‘ Trước đây ngoài việc người dân trong xã khai thác qua mức làm cho nguồn cá hết sạch thì người ngoài địa phương cũng tràn vào địa phận để bắt cá. Nhiều đêm đèn soi bắt cá nhiều như đom đóm, phương tiện đi lại đánh bắt cá đủ loại, lưới chài, bắt tay, thậm chí còn xung điện. Lúc đầu thực thi đề án, nhận thức của nhiều người vẫn còn hạn chế, tư duy khai thác còn cao. Sau khi tuyên truyền, người dân dần đổi khác, ý thức bảo vệ cá mát ngày càng cao và lan tỏa trong hội đồng .Sau hơn 3 năm thực thi đề án, lúc bấy giờ, người dân trên địa phận đã tự giám sát và ngăn ngừa những người ở địa phương đến đánh bắt cá cá. Đàn cá mát đã trở lên trên những dòng suối xanh mát .Dọc suối, những đoạn có biển cấm đánh bắt cá, cá tăng trưởng nhanh, mỗi mét vuông mặt nước ước khoảng chừng 40 – 50 con. Không những cá mát mà những loại cá pộp, cá lăng, cá lệch cũng hồi sinh, sở hữu nhiều hang, ngách đá dọc bờ suối. Ngoài những pháp luật khắt khe để bảo vệ cá mát, xã Tam Hợp cũng đã lắp ráp camera trên một số ít đoạn khe suối để theo dõi, giám sát liên tục ‘ ‘ .Khi những đàn cá Mát dần hồi sinh can đảm và mạnh mẽ, chính quyền sở tại xã Tam Hợp dự trù sẽ kiến thiết xây dựng thành điểm du lịch sinh thái xanh tại vị trí hợp lưu của hai con suối Chà Lạp và suối Cặt. Đây sẽ là một khu vực dừng chân lý tưởng cho hành khách để nghỉ mát, xem cá Mát tung tăng dưới suối mỗi khi có dịp đi qua mảnh đất này .
 |
|
 |
| Các biển báo cấm đánh bắt cá được đặt ở các dòng suối, khu vực bảo tồn. |
Còn tại xã Tam Quang ( huyện Tương Dương ), từ năm 2020, địa phương cũng đã phát hành quy định về việc quản trị, khai thác, bảo vệ và tăng trưởng nguồn lợi trên địa phận ; đồng thời thiết lập những bảo vệ ở khu vực khe suối tại bản Tùng Hương và Tân Hương .
Bà Kha Thị Hiền, quản trị Ủy Ban Nhân Dân xã Tam Quang cho biết, so với những hộ dân trong địa phận xã, nguồn lợi thủy hải sản là thuộc về toàn dân nhưng phải tuân thủ theo quy ước, hương ước của bản, pháp luật của Ủy Ban Nhân Dân xã về khai thác, đánh bắt cá thủy hải sản, những trường hợp đánh bắt cá trái với quy ước, hương ước của bản và lao lý của Ủy Ban Nhân Dân xã như dùng kích điện, thuốc nổ, … sẽ bị giải quyết và xử lý theo pháp luật của pháp lý và tịch thu dụng cụ .Nếu thực thi những hoạt động giải trí như chài, câu, xúc, thả lưới để bắt cá trong khu vực cấm sẽ bị xử phạt từ 700.000 đồng đến một triệu đồng lần 1 ; tái phạm lần 2 sẽ bị xử phạt 2.000.000 đồng. Ban quản trị những bản tổ chức triển khai giám sát, phát hiện, tố cáo những hành vi vi phạm pháp lý về thủy hải sản và bảo vệ nguồn lợi thủy hải sản trên địa phận một cách hiệu suất cao .Chúng tôi rời Tam Hợp, Tam Quang, đi qua những khe suối, dưới dòng nước trong xanh, từng đàn cá mát như những con thoi lật mình cạp rêu đá ngửa bụng từng vệt trắng loang loáng. Đàn cá mát hồi sinh ngày càng can đảm và mạnh mẽ, trở thành nơi đi dạo, vui chơi cho người dân, thậm chí còn trở thành điểm du lịch hội đồng rất mê hoặc, lôi cuốn phần đông cá hành khách vào những dịp lễ, Tết .
Đàn cá mát sinh trưởng, hồi sinh can đảm và mạnh mẽ giữa đại ngàn xứ Nghệ .Nhân rộng quy mô, gắn với du lịch sinh thái xanhTrao đổi với PV Infonet, ông Lô Khăm Kha, Trưởng phòng NN&PTNT huyện Tương Dương cho biết, cá mát là một giống quý đặc sản nổi tiếng trên địa phận huyện. Trước đây loài cá này có nhiều nhưng việc đánh bắt cá tràn ngập đã làm đàn cá dần bị mai một .
Để bảo tồn nguồn lợi thủy sản, các xã đã tổ chức họp dân để khoanh từng khúc sông, khe suối, cấm không đánh bắt các loại cá, nhất là cá mát. Cụ thể như xã Tam Hợp, hiện nay cá phát triển rất nhiều, hệ thống camera giám sát được triển khai rất hiệu quả. Từ xã Tam Hợp, các địa phương khác đã nhân rộng mô hình này ra như xã Tam Quang, Yên Thắng, Tam Đình, Tam Thái, Nga My, Yên Hòa…
Đây là một trong những hình thức hội đồng quản trị, là phương pháp quản trị nguồn lợi thủy hải sản rất tốt, gắn vào du lịch sinh thái xanh. Thậm chí có những khe suối được gắn với du lịch sinh thái xanh, hành khách đến rất thích như những điểm ở Tam Quang, Khe Kiền và Tam Hợp .
 |
| Bảo tồn cá mát, gắn với du lịch cộng đồng ở xã Tam Quang, huyện Tương Dương. |
“ Khi đàn cá mát tăng trưởng lên, những đợt nghỉ lễ, Ban quản trị những thôn bản được phép đánh bắt cá để chia quyền lợi cho người dân, gắn với khai thác và quản trị. Hiện nay, cơ bản những xã đã có kế hoạch nhân rộng để bảo tồn giống cá quý và hiếm này và được người dân đống ý, hưởng ứng ”, ông Kha cho biết thêm .Việt Hòa
