Cuộc tranh luận lớn về chủ đề trí tuệ nhân tạo ( AI ) từ lâu đã trở nên rất là phân cực. Trong khi nhóm ” bi quan ” lo âu rằng AI đang tăng trưởng quá nhanh tới mức máy móc trong tương lai sẽ trở nên mưu trí vượt xa tất cả chúng ta, thì nhóm ” sáng sủa ” lại cho rằng AI còn xa mới thay thế sửa chữa được trí tuệ thực thụ của con người. Những người bi quan có vẻ như bị ám ảnh bởi những cỗ máy vừa mưu trí vừa có tham vọng nô dịch loài người như trong bộ phim Kẻ tiêu diệt ( The Terminator ), còn những người sáng sủa thì càng cảm thấy tự tin rằng mình đúng khi AI vẫn chưa sáng tác được thơ như Shakespeare hay vấn đáp những câu hỏi như ” năm nay công ty X có doanh thu bao nhiêu trong quý 3 ? “.
Một mặt chúng ta thổi phồng mối đe dọa từ AI (“robot chuẩn bị nô dịch loài người đến nơi rồi”), mặt khác chúng ta lại khinh thường sức mạnh của AI (“thơ văn của AI vẫn còn dở lắm”). Tôi nghĩ cả hai quan điểm này đều sai lầm. Để đánh giá chính xác hệ lụy từ AI cần có một cái nhìn trung dung nhưng tỉnh táo về những gì AI đã làm được và có khả năng làm được trong tương lai.
Viễn cảnh các cỗ máy được trang bị trí tuệ nhân tạo bất ngờ nổi dậy và tìm mọi cách hủy diệt loài người vẫn còn cách chúng ta rất xa, hoặc vĩnh viễn không bao giờ xảy ra được vì hai lý do cơ bản. Thứ nhất, kể cả robot có thông minh hơn chúng ta đi nữa thì chúng vẫn cần có “phần cứng” bằng hoặc ưu việt hơn cơ thể sinh học của con người để thống trị chúng ta. Thứ hai, kể cả chúng có trở thành những siêu robot như vậy thì cũng không có lý do gì để tin rằng chúng nhất định sẽ tìm cách xóa sổ chúng ta thay vì chung sống hòa bình. Điều chúng ta cần quan tâm hơn nhiều tại thời điểm này là những gì AI đã làm được và sẽ làm được trong 5-10 năm tới.
Các phầm mềm trí tuệ nhân tạo ( AI ) ngày càng mưu trí hơn ( Ảnh minh họa : Infoworld ). Năm năm nay, ứng dụng AlphaGo đã vượt mặt đại kiện tướng cờ vây số 1 quốc tế người Nước Hàn Lee Sedol với một tỉ số rất là thuyết phục : 4-1. Chiến thắng đó là một cú sốc lớn so với làng cờ vây quốc tế, nhưng lại là một bước tiến lớn so với AI bởi cờ vây được nhìn nhận là một trong những môn thể thao trí tuệ khó nhất lúc bấy giờ. Năm 2019, AI còn tiến thêm một bước xa hơn nữa khi ứng dụng Pluribus được những nhà nghiên cứu ở Mỹ tăng trưởng đã lần đầu vượt mặt được những vận động viên poker số 1 quốc tế trong một game show 6 người ( vốn dĩ phức tạp hơn nhiều những trò tranh tài tay đôi như cờ vây hay cờ vua ). Bằng việc tự chơi với chính nó hàng nghìn tỉ ván bài poker, Pluribus hoàn toàn có thể tự thiết kế xây dựng được một kế hoạch vừa tối ưu mà vừa ” khác người ” khiến những tay chơi poker lão luyện nhất cũng phải đầu hàng.
Năm 2021, công ty OpenAI tung ra phần mềm Dall-E, lần đầu tiên cho phép con người sáng tạo ra những bức họa từ những dòng lệnh bằng chữ như “hãy vẽ cho tôi một con mèo lên sao Hỏa theo phong cách tranh Van Gogh”. Tháng 9 năm nay, nghệ sĩ nghiệp dư Jason Allen đã sử dụng phần mềm MidJourney để vẽ nên bức tranh giành giải nhất tại hội chợ bang Colorado, làm dấy lên nhiều tranh cãi trong giới hội họa nói riêng và nghệ thuật nói chung.
Và chỉ cách đây ít ngày, OpenAI lại một lần nữa khiến cả quốc tế sững sờ khi cho ra đời công cụ ChatGPT, được cho phép người dùng thử trò chuyện, hỏi đáp về bất kể yếu tố gì với một ứng dụng trí tuệ nhân tạo. ChatGPT vừa hoàn toàn có thể lý giải những khái niệm cao siêu như ” giải pháp khối phổ ” ( mass spectometer ) để một đứa trẻ 6 tuổi hiểu được, vừa hoàn toàn có thể lý giải theo cách tương thích cho một chuyên viên vật lý học. Phần mềm này cũng thuận tiện viết một bài tiểu luận, chỉ ra lỗi trong dòng code vi tính, hay thảo ngữ cảnh cho một bộ phim. Đây là điều gần như ngoạn mục chỉ cách đây chỉ 10 năm chứ chưa nói gì đến 20 hay 30 năm trước. Ở một phương diện nào đó, tôi cho rằng những gì ChatGPT đã làm được còn đáng sợ hơn viễn cảnh ” robot nổi dậy ” nhiều lần. Đáng sợ bởi nó đã ở đây với tất cả chúng ta vào ngay lúc này chứ không còn là viễn tưởng nữa. Và hơn hết, nó chắc như đinh sẽ buộc tất cả chúng ta phải đổi khác cách tư duy, hoạt động và sinh hoạt và thao tác. Trong nghành giáo dục, một trong những mối lo lắng số 1 là những công cụ như ChatGPT sẽ khiến việc giao bài tập về nhà hay nhu yếu sinh viên viết tiểu luận trở nên không có ý nghĩa. Từ những câu hỏi có đáp án như ” có bao nhiêu vương quốc ở châu Âu ? ” cho tới những câu hỏi rất mở như ” làm thế nào để có được tự do ? “, công cụ này đều hoàn toàn có thể vấn đáp được một cách khá đầy đủ và mạch lạc đến quá bất ngờ chỉ trong giây lát. Và khi không hề phát hiện được sự độc lạ giữa một bài luận do máy viết và do người viết, chấm điểm để nhìn nhận năng lượng của học viên sẽ trở nên bất khả thi. Việc những ứng dụng AI như ChatGPT hiện chưa tương hỗ tiếng Việt hoàn toàn có thể sẽ đặt ra rào cản đáng kể so với 1 số ít học viên, tuy nhiên khi mà những công cụ dịch thuật đã trở nên tương đối hoàn thành xong, việc vượt qua ” bức tường lửa ” ngôn từ là tương đối đơn thuần. Tôi tin rằng chỉ cần 1 tới 2 năm nữa là việc sử dụng ứng dụng AI để làm thay bài tập đã trở nên đủ thông dụng để tạo ra một cuộc khủng hoảng cục bộ thực thụ cho tổng thể những thầy cô giáo.
Điều chúng ta có thể tự tin khẳng định ngay lúc này là các phần mềm AI sẽ chỉ trở nên thông minh hơn theo thời gian bởi chúng sẽ được “học” từ kho dữ liệu ngày càng lớn và đa dạng. Hơn nữa, các kỹ sư vi tính sẽ không ngừng hoàn thiện các sản phẩm của mình. AI hứa hẹn sẽ tạo ra một cuộc cách mạng không chỉ trong ngành giáo dục mà còn cả ở các lĩnh vực khác như nghệ thuật, truyền thông và sản xuất nữa.
Khi đó tôi e rằng việc sử dụng công nghệ tiên tiến trong đời sống không còn là một lựa chọn nữa mà sẽ là một điều bắt buộc. Chúng ta sẽ phải trở thành những ” nhân mã ” đúng nghĩa. Nói cách khác, con người sẽ phải học cách san sẻ bớt nghĩa vụ và trách nhiệm cũng như việc làm cho trí tuệ nhân tạo, và qua đó vô tình tạo ra một cách định nghĩa mới về hai chữ ” con người “.
Tác giả: Ngô Di Lân nhận học bổng toàn phần và tốt nghiệp cử nhân ngành Khoa học xã hội tại Đại học Maastricht, Hà Lan. Anh cũng là 1 trong 5 ứng viên xuất sắc nhất được Đại học Brandeis (Mỹ) cấp học bổng tiến sĩ toàn phần và hiện là nghiên cứu sinh tiến sĩ ngành Quan hệ quốc tế tại Đại học này.
Chuyên mục TÂM ĐIỂM mong nhận được quan điểm của bạn đọc về nội dung bài viết. Hãy vào phần Bình luận và san sẻ tâm lý của mình. Xin cảm ơn !
