( Ngày Nay ) – Ngày nay không ai không cần sử dụng ngôn từ. Ngôn ngữ mà tất cả chúng ta đang sử dụng không đơn thuần là loại sản phẩm của hơn một triệu năm tiến hóa mà còn là thứ vũ khí giúp loài người trở thành “ kẻ săn mồi ” bậc nhất thống trị hành tinh. Ngôn ngữ là lợi thế tiêu biểu vượt trội của con người so với những loài khác. Vậy tất cả chúng ta đã chiếm hữu năng lượng này như thế nào ?Daniel L. Everett – tác giả của cuốn sách “ Lược sử Ngôn ngữ : Chuyện kể về phát minh vĩ đại nhất của loài người ” đã đi tìm đáp án cho câu hỏi trên trải qua nghiên cứu và điều tra về lịch sử vẻ vang tiến hóa của ngôn từ, từ những nỗ lực biểu ý bằng lời nói sớm nhất của con người cho đến gần 7.000 ngôn từ hiện hữu trên Trái Đất thời nay. Everett đã lần theo bước chân của hàng chục nghìn thế hệ loài người, lần lượt bóc tách nhiều kim chỉ nan sống sót từ lâu trong những nghành như sinh học, ngôn ngữ học nhằm mục đích chứng tỏ rằng ngôn từ không phải bản năng bẩm sinh của giống loài tất cả chúng ta – một mày mò khiến quốc tế ngôn ngữ học đương đại đảo lộn. Trong “ Lược sử Ngôn ngữ ”, Daniel L. Everett kể lại câu truyện về lịch sử dân tộc tiến hóa độc lạ, trải rộng của ngôn từ với tư cách là một phát minh của con người – từ buổi bình minh tiến hóa cho đến thời nay, khi đã có hơn 7.000 ngôn từ được sử dụng trên quốc tế. Đan xen giữa nhiều thông tin khoa học là những giai thoại mà tác giả tích lũy được trong gần 40 năm điều tra và nghiên cứu thực địa tại khu vực rừng Amazon với nhiều bộ lạc địa phương. Chính những thưởng thức đó góp thêm phần tăng sức thuyết phục cho lập luận của Everett.
Có thể nói, “Lược sử Ngôn ngữ” là nguồn thông tin cho chúng ta lời giải về điều ta biết, điều ta muốn biết và cả điều ta có thể sẽ chẳng bao giờ biết về hành trình từ giao tiếp đơn thuần đến ngôn ngữ. Ví dụ, điều đáng ngạc nhiên đối với chúng ta là người anh hùng trong Lược sử ngôn ngữ không phải là Homo sapiens, mà là Homo erectus, loài người từng sống trước chúng ta hơn 60.000 thế hệ. Homo erectus, theo cách hình dung của Everett về tổ tiên của chúng ta, chính là những “thợ săn vĩ đại nhất”, “nhân vật giao tiếp vĩ đại nhất”, “khách lữ hành gan dạ nhất”, và cũng có thể là “vận động viên chạy cự li dài nhất trên Trái Đất”.
 |
“ Lược sử Ngôn ngữ là một tài liệu tìm hiểu thêm có ích cho những ai chăm sóc đến những nghành như triết học, ngôn ngữ học, tâm lí học, thần kinh học, sinh học, nhân học, văn hóa truyền thống học, lịch sử dân tộc văn minh, khảo cổ học … Lược sử ngôn từ là một cuốn sách không hề không đọc so với những ai yêu quý khoa học thường thức, tò mò muốn biết được câu vấn đáp cho những thắc mắc quan trọng, cơ bản và truyền kiếp nhất về con người, về việc tiến hóa và trở thành con người. Cuốn sách là một bổ trợ uyên bác cho kho tàng kỹ năng và kiến thức của mỗi cá thể tất cả chúng ta, cấp cho tất cả chúng ta một câu vấn đáp mới cho một câu hỏi cũ của loài người. Sách hoàn toàn có thể được xếp vào nhóm sách tinh hoa, thiết yếu cho những thư viện và mọi tủ sách mái ấm gia đình. ” ( Trích Lời trình làng sách – Tiến sĩ Phạm Văn Lam, Viện Ngôn ngữ học ) Từ khởi đầu là một phương ngữ được khoảng chừng 150.000 người sử dụng, ngôn từ Anh đã xoay xở trở thành một ngôn từ quốc tế có đến 1,5 tỉ người dùng ngày này. Hành trình ấy đã diễn ra như thế nào ? Những yếu tố tham gia vào đó là gì ?
Với “Cuộc phiêu lưu của ngôn ngữ Anh: Tiểu sử Anh ngữ từ năm 500 đến năm 2000”, Melvyn Bragg sẽ giúp người đọc giải đáp các câu hỏi xoay quanh lịch sử phát triển của ngôn ngữ này cũng như lý giải việc nó đã chinh phục cả thế giới ra sao. Câu chuyện về cuộc phiêu lưu của tiếng Anh – đi qua những vùng đất, những hòn đảo, những lục địa, trải nghiệm những thăng trầm, khốc liệt của cuộc chiến ngôn ngữ song hành với những cuộc chiến tranh, chinh phạt, để đi đến bức tranh như ngày nay sau hơn 1.500 năm tồn tại.
“ Cuốn sách này chu du qua thời hạn và khoảng trống từ Friesland thế kỷ V cho đến Nước Singapore thế kỷ XXI, từ Wessex của Vua Alfred đến Miền Tây Hoang Dã của Buffalo Bill, từ những đồng bằng Ấn Độ tới những tu viện trên Đảo Thánh, từ Cung điện Westminster đến ngôn từ Gullah của tộc người da đen ở miền Nam xa xôi nước Mỹ. Dọc hành trình dài, từ nền móng xây đắp bằng tiếng Latin, tiếng Hy Lạp, tiếng Do Thái và tiếng Phạn, ngôn từ Anh còn được bồi đắp bởi tiếng Pháp, tiếng Ý, tiếng Ả Rập, tiếng Hán và hàng chục ngôn từ khác. Ngoài vốn từ vựng cơ bản của những kẻ xâm lược tiên phong, hàng tháp ngôn từ và tư tưởng mới đã gia nhập ngôn từ Anh. Nó đã giải phóng xúc cảm và tư tưởng trên toàn hành tinh. Nó liên tục tái phát minh những biến thể tiếng Anh mới ở bất kỳ nơi nào nó xuất hiện và chưa hề tỏ tín hiệu tụt giảm. ” ( Trích Giới thiệu sách )
Cuốn sách này nhắm tới quảng đại công chúng chứ không phải là một công trình hàn lâm dành cho những nhà ngôn ngữ học, giảng viên, giáo viên hay người học tiếng Anh. Do vậy, ngôn ngữ mà Melvyn Bragg dùng để kể chuyện, dẫn dắt bạn đọc đồng hành trong chuyến phiêu lưu thật dung dị, hấp dẫn. Những ai yêu thích ngôn ngữ nói chung và ngôn ngữ Anh nói riêng; người muốn tìm hiểu về sự xuất hiện, biến đổi và phát triển của ngôn ngữ Anh trong suốt hơn 1.500 năm qua đều phù hợp với tác phẩm này.
Ngôn ngữ, cùng với văn hóa truyền thống, là những phát minh quan trọng bậc nhất góp thêm phần hình thành nên loài người. Là loại sản phẩm của tập thể, ngôn từ tiến hóa từ chỗ đơn thuần dần trở nên phức tạp, phong phú, được bản địa hóa và được sử dụng trong từng hội đồng người đơn cử, ở mọi nơi trên Trái Đất, định hình nên bức tranh xã hội ngày này.
PV
