Khi khám phá về bất kỳ chủ đề nào, tất cả chúng ta đều chăm sóc đến thực chất thật sự của chủ đề đó. Để hoàn toàn có thể sống trong một xã hội có trật tự, tất cả chúng ta không hề phủ nhận vai trò của pháp luật. Do đó, khi hiểu rõ thực chất của pháp luật sẽ giúp ta chấp hành pháp luật tốt hơn. Vậy, pháp luật là gì ? Nguồn gốc, thực chất và những đặc trưng của của pháp luật là gì ? Chúng ta cùng tìm hiểu và khám phá qua bài viết sau cùng Luận Văn 99 nhé .
Pháp luật là gì ?
Nguồn gốc của pháp luật
Cùng với sự xuất hiện của nhà nước, pháp luật lúc này cũng bắt đầu được thiết lập và được nhà nước sử dụng như một công cụ để quản lý xã hội, bảo vệ địa vị và quyền lợi của giai cấp thống trị. Nói cách khác, nguồn gốc của pháp luật gắn liền với mầm mống đầu tiên của nhà nước.
Trong xã hội nguyên thủy, khi chưa có sự xuất hiện của nhà nước, lúc bấy giờ quan hệ của các thành viên trong xã hội chỉ được điều chỉnh thông qua các phong tục, tập quán, tín điều tôn giáo, đó là những quy tắc mang tính giản đơn. Việc thực hiện những khuôn mẫu ấy được thực hiện một cách tự giác, tự nguyện, không có sự cưỡng chế bằng bộ máy bạo lực chuyên nghiệp nào. Những hành vi vi phạm có thể bị cưỡng chế, nhưng không phải một bộ máy chuyên nghiệp mà là sự cưỡng chế của tập thể xã hội, của cộng đồng để duy trì và bảo vệ trật tự chung trong xã hội. Đến khi xã hội có sự phân hóa giai tầng và xuất hiện nhà nước. Ở giai đoạn này, các phong tục, tập quán, tín điều tôn giáo không còn phù hợp cho việc bảo vệ địa vị, quyền lợi của giai cấp thống trị nữa. Lúc này, giai cấp thống trị chỉ giữ lại một số quy tắc, phong tục, tập quán, tín điều tôn giáo phù hợp và có lợi cho giai cấp mình. Tuy nhiên, do sự phát triển của các loại quan hệ xã hội, nhiều quan hệ xã hội mới phát sinh cần được điều chỉnh, nhà nước đã thiết lập thêm nhiều quy tắc mới. Hệ thống các quy tắc mới này được gọi là pháp luật. Từ bước hình thành ban đầu như vậy, hệ thống pháp luật của các nhà nước dần hình thành và phát triển theo thời gian, tùy thuộc vào hoàn cảnh lịch sử cụ thể của mỗi quốc gia, dân tộc và mỗi vùng địa lý khác nhau.
Nói tóm lại, nguồn gốc của pháp luật xuất phát từ hai lý do sau:
- Thứ nhất, khi nhà nước Open, giai cấp thống trị sẽ giữ lại những tập quán vẫn còn tương thích, còn cung ứng được quyền lợi của giai cấp này .
- Thứ hai, so với những quan hệ xã hội phức tạp yên cầu phải có những quy phạm pháp luật mới cần kiểm soát và điều chỉnh cho tương thích
Chính vì vậy mới nói rằng sự hình thành của pháp luật gắn liền với sự phát triển của các kiểu nhà nước.
Xem thêm :
➣ Nhà nước là gì? Bản chất của Nhà nước là gì?
Khái niệm pháp luật là gì ?
Từ việc nghiên cứu và phân tích nguồn gốc pháp luật đã nêu ở phần trên, ta hoàn toàn có thể đưa ra khái niệm tổng quát về pháp luật như sau :“ Pháp luật là mạng lưới hệ thống những quy tắc xử sự chung do nhà nước phát hành ( hoặc thừa nhận ) và bảo vệ triển khai, bộc lộ ý chí của giai cấp thống trị, dùng để kiểm soát và điều chỉnh những quan hệ xã hội. ”Từ khái niệm trên, ta hoàn toàn có thể rút ra 03 đặc thù cơ bản của pháp luật là :
- Thứ nhất, pháp luật là một mạng lưới hệ thống những quy tắc ứng xử chung. Các quy tắc này ấn định cách xử sự cho những chủ thể trong những trường hợp, thực trạng nhất định đã được nhà nước ghi nhận. Ví dụ : Pháp luật Nước Ta là mạng lưới hệ thống những quy tắc ứng xử chung cho công dân và cả những người quốc tế hiện đang sinh sống, thao tác tại Nước Ta .
-
Thứ hai, pháp luật thể hiện ý chí giai cấp thống trị trong xã hội. Xét về nguồn gốc, dựa trên quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lênin, pháp luật được hình thành từ quá trình nảy sinh và đấu tranh giai cấp và do giai cấp thống trị ban hành (hoặc thừa nhận). Do đó, đương nhiên pháp luật sẽ thể hiện ý chí của giai cấp thống trị trước tiên là điều dễ hiểu. Ví dụ: Ở các nước phong kiến phương Đông như Trung Quốc hay Việt Nam, thánh chỉ là một trong những biểu hiện của luật pháp. Nó thể hiện được sức mạnh ý chí của giai cấp thống trị phong kiến mà đại diện là nhà vua.
- Thứ ba, pháp luật là công cụ để kiểm soát và điều chỉnh những quan hệ xã hội, hay nói một cách dễ hiểu là kiểm soát và điều chỉnh hành vi của con người trong xã hội. Đối tượng kiểm soát và điều chỉnh của pháp luật là hành vi của con người ( chủ thể ) tham gia vào quan hệ xã hội trải qua những quy tắc xử sự chung để hướng dẫn cho những chủ thể biết cách ứng xử trong những thực trạng, trường hợp xác lập. Ví dụ : Luật giao thông vận tải đường đi bộ của Nước Ta lao lý người điều khiển và tinh chỉnh, người ngồi trên xe mô tô hai bánh, mô tô ba bánh, xe gắn máy phải đội nón bảo hiểm có cài quai đúng quy cách .
Khái niệm pháp luật là gì?
| dịch vụ viết thuê tiểu luậnBạn đang thực thi đề tài tiểu luận pháp luật đại cương hay những bài luận khác tương quan đến pháp luật ? Bạn muốn tìm tài liệu tìm hiểu thêm hay cần sự tương hỗ trong quy trình triển khai viết tiểu luận ? Tham khảo ngaycủa chúng tôi ! |
Bản chất của pháp luật là gì ?
Khái niệm thực chất của pháp luật
Theo PGS.TS. Nguyễn Văn Động, thực chất của pháp luật là những thuộc tính vững chắc tạo nên nội dung, cốt lõi bên trong của pháp luật, quyết định hành động đến sự sống sót và tăng trưởng của pháp luật .
Pháp luật ra đời trên cơ sở ý chí của giai cấp thống trị, cầm quyền của cộng đồng xã hội được nâng lên thành các quy tắc xử sự chung do Nhà nước ban hành. Pháp luật chính là công cụ quản lý xã hội của Nhà nước theo lợi ích của giai cấp cầm quyền. Mục đích của pháp luật là nhằm điều chỉnh hành vi của các chủ thể trong xã hội, điều chỉnh các quan hệ xã hội.
Để giảm bớt sự đối kháng giai cấp, nhằm mục đích triển khai được tiềm năng quản trị xã hội của nhà nước và sâu xa hơn là nhằm mục đích ship hàng quyền lợi của giai cấp thống trị, pháp luật cũng bộc lộ sự thỏa hiệp giai cấp bằng việc thừa nhận, bảo vệ ở mức độ nhất định quyền lợi của những thành viên trong xã hội .
Các phương diện của thực chất pháp luật là gì ?
Bản chất của pháp luật được biểu lộ ở : Tính giai cấp và tính xã hội .
Tính giai cấp
Pháp luật bộc lộ tính giai cấp vì pháp luật là công cụ quản trị của nhà nước. Trong đó, nhà nước là loại sản phẩm của xã hội có giai cấp .Tính giai cấp bộc lộ qua quy trình tạo lập nên nhà nước. Trên cơ sở sự hình thành của nhà nước, pháp luật được hình thành. Do vậy, pháp luật cũng biểu lộ tính giai cấp .Nhu cầu hình thành pháp luật là nhằm mục đích thiết lập trật tự xã hội theo mục tiêu của giai cấp cầm quyền, thống trị. Do đó pháp luật phản ánh ý chí của giai cấp cầm quyền, thống trị .
Nhờ nắm trong tay quyền lực nhà nước, giai cấp cầm quyền, thống trị đã thông qua nhà nước để thể hiện ý chí của giai cấp mình theo cách tập trung, thống nhất thông qua hệ thống các văn bản pháp luật do nhà nước ban hành và các hoạt động áp dụng pháp luật của nhà nước. Pháp luật được thiết lập với mục đích phục vụ và bảo vệ quyền lợi của giai cấp thống trị, bảo vệ và phát triển những giá trị mà giai cấp thống trị theo đuổi.
Mục đích của pháp luật là tạo ra một trật tự xã hội ổn định, phù hợp với lợi ích của giai cấp thống trị. Như vậy, pháp luật thể hiện sự thống trị của giai cấp thống trị đối với các giai cấp khác, tầng lớp khác.
C.Mác và Ph. Anghen khi nghiên cứu và điều tra về giai cấp tư sản đã khẳng định chắc chắn : Pháp luật của giai cấp tư sản là ý chí của giai cấp tư sản được đề lên thành pháp luật, ý chí mà nội dung là do những điều kiện kèm theo hoạt động và sinh hoạt vật chất của giai cấp tư sản quyết định hành động .Ví dụ, pháp luật của nhà nước tư sản luôn hướng tới việc bảo vệ quyền lợi và nghĩa vụ của giai cấp tư sản. Pháp luật của nhà nước phong kiến luôn bảo vệ quyền hạn của vua chúa, của giai cấp địa chủ. Pháp luật xã hội chủ nghĩa mang thực chất của giai cấp công nhân và hướng mọi người sống tự do, bình đẳng, bảo vệ thực sự dân chủ và công minh xã hội …
Tính xã hội
Là loại sản phẩm của nhà nước, bên cạnh việc Giao hàng quyền lợi của giai cấp thống trị, pháp luật còn nhằm mục đích Giao hàng nhu yếu của những thành viên trong xã hội. Thuộc tính xã hội là một thuộc tính khách quan, mang tính tất yếu và thông dụng của pháp luật .Để duy trì sự không thay đổi và tăng trưởng của xã hội, nhà nước cũng cần chăm sóc đến ý chí và quyền lợi của những giai cấp, những những tầng lớp khác nhau trong xã hội và xử lý những yếu tố phát sinh trong xã hội ví dụ như : tội phạm, thất nghiệp, tệ nạn xã hội, thiên nhiên và môi trường …
Pháp luật được hình thành xuất phát từ nhu cầu của cuộc sống chung giữa con người với con người. Pháp luật được thiết lập để xây dựng một cộng đồng xã hội văn minh. Do vậy, pháp luật phải bao quát tất cả nội dung của cuộc sống xã hội. Nó phải tuân thủ và giải quyết nhiều yêu cầu của xã hội con người và các yêu cầu đó về nguyên tắc có ảnh hưởng lẫn nhau, có khi loại trừ nhau. Các quy phạm pháp luật xuất phát từ cơ sở thực tiễn của đời sống xã hội, phản ánh các nhu cầu, lợi ích của giai cấp và các tầng lớp khác nhau trong xã hội, được toàn xã hội chấp nhận và xem là chuẩn mực, quy tắc xử sự chung. Các hành vi xử sự của cá nhân, tổ chức phải phù hợp với những quy định của pháp luật mới làm cho xã hội phát triển trong vòng trật tự, ổn định từ đó bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của người dân. Sự vận hành của các quan hệ xã hội được điều chỉnh bằng pháp luật và phù hợp với quy định của pháp luật tạo nên một trật tự xã hội đặc biệt, đó là trật tự pháp luật, cấu thành của trật tự xã hội.
Giá trị xã hội của pháp luật thể hiện ở chỗ pháp luật là thước đo hành vi của con người, là công cụ để nhận thức xã hội và điều chỉnh các quan hệ xã hội phù hợp với quy luật phát triển khác quan. Thông qua pháp luật, những giá trị của xã hội, những giá trị mà cả cộng đồng xã hội thừa nhận, trân trọng được bảo vệ và phát triển. Ví dụ như quyền bình đẳng giữa nam và nữ, sự trân trọng đối với người phụ nữ, …
Dựa vào pháp luật, hoàn toàn có thể xác lập được sự văn minh, mức độ tăng trưởng của xã hội. Mức độ tăng trưởng của pháp luật chịu ảnh hưởng tác động vào mức độ tăng trưởng của xã hội. Do vậy, giá trị xã hội của những kiểu pháp luật khác nhau rất khác nhau. Giá trị xã hội của pháp luật chủ nô khác với giá trị xã hội của pháp luật tư sản hoặc pháp luật xã hội chủ nghĩa. Mặc dù vậy, ở một mức độ nhất định, pháp luật chủ nô cũng giữ vai trò quan trọng trong quy trình tiến hóa của xã hội. Cùng với sự tăng trưởng lịch sử vẻ vang của pháp luật, giá trị xã hội của pháp luật cũng ngày càng tăng lên, đặc biệt quan trọng so với pháp luật xã hội chủ nghĩa .
Trong thời đại hiện nay, tính xã hội của pháp luật không chỉ bó hẹp trong phạm vi một quốc gia, mà còn mở rộng, có quan hệ đến nhiều quốc gia trong khu vực và lan rộng ra toàn thế giới.
Tóm lại, pháp luật là một hiện tượng kỳ lạ vừa mang tính giai cấp vừa mang tính xã hội thâm thúy. Hai thuộc tính này có mối liên hệ với nhau, tác động ảnh hưởng qua lại lẫn nhau. Do những điều kiện kèm theo khách quan và chủ quan, sự bộc lộ tính giai cấp và tính xã hội của pháp luật là khác nhau trong những kiểu nhà nước .
Ý nghĩa của việc hiểu thực chất của pháp luật
Hiểu được thực chất của pháp luật giúp xác lập được nội dung của pháp luật cũng như tiềm năng của pháp luật :Thứ nhất, thực chất của pháp luật giúp xác lập được nội dung những lao lý của pháp luật. Chúng ta sẽ lý giải được tại sao những quan hệ xã hội này được kiểm soát và điều chỉnh và tại sao được kiểm soát và điều chỉnh như vậy. Ví dụ, hiểu được thực chất của pháp luật tư sản giúp hiểu được việc phát hành những luật đạo về những công ty đa vương quốc, những luật đạo về chống quốc hữu hóa của nhà nước tư sản .
Thứ hai, bản chất của pháp luật giúp xác định được mục tiêu của pháp luật. Mục tiêu của pháp luật là những kết quả mà pháp luật hướng tới thông qua việc ban hành các quy tắc để điều chỉnh hành vi của các chủ thể, cũng như quan hệ giữa các chủ thể trong xã hội. Ví dụ, hiểu được bản chất của pháp luật xã hội chủ nghĩa giúp xác định được mục tiêu của pháp luật xã hội chủ nghĩa là xây dựng một xã hội công bằng cho tất cả mọi người dân, mang lại lợi ích cho tất cả thành viên trong xã hội.
Thứ ba, bản chất của pháp luật giúp chúng ta xác định được pháp luật đó là của ai, do ai và vì ai. Việc xác định được nội dung, mục tiêu của pháp luật sẽ giúp ta xác định được pháp luật này thực chất là mang lại lợi ích cho ai, phục vụ quyền và lợi ích của ai, đặc biệt là trong xã hội có giai cấp. Trong xã hội có giai cấp, pháp luật được coi như một công cụ để bảo vệ và phục vụ quyền lợi của giai cấp thống trị.
Thông qua thực chất của pháp luật, tất cả chúng ta phân biệt được những kiểu pháp luật. Bởi thực chất của pháp luật quyết định hành động kiểu pháp luật. Giống như thực chất của nhà nước quyết định hành động kiểu nhà nước .
Các đặc trưng của pháp luật là gì ?
Nói đến đặc trưng của pháp luật là nói đến những thuộc tính cơ bản của nó. Pháp luật có 06 thuộc tính, đơn cử :
Tính quyền lực tối cao
Khi pháp luật được nhà nước phát hành và bảo vệ triển khai, nó sẽ có sức mạnh của quyền lực tối cao nhà nước. Trong những trường hợp thiết yếu, nhà nước sẽ tổ chức triển khai cưỡng chế bắt buộc những chủ thể thi hành luật. Đặc trưng này chỉ có ở pháp luật .Ví dụ : Song song với việc phát hành pháp luật là việc tổ chức triển khai những cơ quan quyền lực nhà nước mang tính cưỡng chế, thực thi pháp luật như : công an, quân đội, công an, nha tù … những cơ quan này biểu lộ sức mạnh thực thi pháp luật của nhà nước .
Tính quy phạm
Pháp luật là một hệ thống các quy tắc xử sự chung do nhà nước ban hành hoặc thừa nhận, đó là các khuôn mẫu, chuẩn mực cho hành vi của con người. Tính quy phạm của pháp luật nói lên giới hạn cần thiết mà nhà nước quy định để mọi người có thể (hoặc bắt buộc) xử sự trong khuôn khổ cho phép, nếu vượt quá khuôn khổ cho phép đó được xem là trái luật. Các khuôn khổ này được nhà nước quy định ở nhiều khía cạnh khác nhau như cho phép, cấm đoán, bắt buộc… Vì vậy, nếu pháp luật không có tính quy phạm thì không thể quy kết một hành vi cụ thể nào đó là được phép hay vi phạm, trái luật cả.
Tính ý chí
Pháp luật luôn là hiện tượng kỳ lạ ý chí. Về thực chất, ý chí trong pháp luật là ý chí của giai cấp thống trị. Ý chí này bộc lộ ở mục tiêu kiến thiết xây dựng pháp luật, nội dung của pháp luật, giải pháp bảo vệ thực thi pháp luật cũng như dự kiến hiệu ứng của pháp luật khi tiến hành trong trong thực tiễn .Trên thực tiễn, chỉ có lực lượng nào nắm được quyền lực tối cao nhà nước thì lực lượng đó mới có năng lực biểu lộ và hợp pháp hóa ý chí của mình thành lao lý .
Tính xác lập ngặt nghèo về mặt hình thức
Là một dạng của quy phạm xã hội, quy phạm pháp luật luôn có hình thức rõ ràng và ngặt nghèo hơn những loại quy phạm xã hội khác. Nhờ có tính xác lập ngặt nghèo về hình thức mà pháp luật kiểm soát và điều chỉnh những quan hệ xã hội một cách hiệu suất cao hơn hẳn so với những quan hệ xã hội thường thì. Tính xác lập ngặt nghèo về mặt hình thức của pháp luật được bộc lộ trải qua những góc nhìn :
- Hình thức rõ ràng, đơn cử, không trừu tượng
- Nội dung được triển khai bằng ngôn từ hài hòa và hợp lý, đúng chuẩn, khoa học tránh trường hợp hiểu nhầm tạo kẽ hở cho những hành vi xấu
Tính khách quan
Vì thực chất pháp luật có tính xã hội nên khi nhà nước phát hành pháp luật dù ít hay nhiều pháp luật vẫn phải bộc lộ ý chí, quyền lợi của những những tầng lớp giai cấp khác trong xã hội. Pháp luật chính là sự phản ánh thực tiễn khách quan, nhưng sự phản ánh này lại trải qua ý chí chủ quan của nhà làm luật. Do đó, nhà làm luật thường lựa chọn góc nhìn phản ánh sao cho có lợi nhất cho giai cấp mình, do đó pháp luật vừa mang tính khách quan đồng thời cũng mang tính chủ quan .
Tính quy phạm thông dụng
Tính quy phạm phổ cập là thuộc tính đề cập đến tính khuôn mẫu, mực thước, quy mô xử sự có tính phổ cập chung. Trong xã hội không riêng gì pháp luật có thuộc tính quy phạm. Đạo đức, tập quán, tín điều tôn giáo, những điều lệ của những tổ chức triển khai chính trị – xã hội và đoàn thể quần chúng đều có tính quy phạm. Cũng như pháp luật, tổng thể những quy phạm trên đều là khuôn mẫu, quy tắc ứng xử của con người. Nhưng khác với đạo đức, tập quán, tín điều tôn giáo, những điều lệ, tính quy phạm của pháp luật mang tính phổ cập. Đây được xem là một tín hiệu quan trọng để phân biệt pháp luật với những loại quy phạm nêu trên .
Thuộc tính quy phạm phổ biến của pháp luật thể hiện ở chỗ:
Ví dụ : Luật pháp Nước Ta được vận dụng cho công dân Nước Ta và cả những người quốc tế đang sinh sống, học tập và thao tác tại Nước Ta. Nó được vận dụng thoáng đãng, nhiều lần trong khắp chủ quyền lãnh thổ Nước Ta .
Trên đây, Luận Văn 99 đã cùng bạn đọc tìm hiểu nguồn gốc, khái niệm pháp luật là gì cũng như bản chất và các đặc trưng cơ bản của nhà nước. Hy vọng những thông tin này sẽ có ích cho các bạn trong quá trình học tập và thực hiện tiểu luận pháp luật đại cương. Đừng quên chia sẻ đến nhiều người hơn nếu như bạn cũng cảm thấy bài viết này hữu ích nhé!
