Vạn Ninh là một huyện ven biển tương đối phát triển nằm ở phía bắc của tỉnh Khánh Hòa, Việt Nam.
Huyện Vạn Ninh nằm ở phía bắc của tỉnh Khánh Hoà, cách thành phố Nha Trang khoảng chừng 60 km về phía bắc, phía nam dãy Đèo Cả – Vọng Phu, có vị trí địa lý :
Huyện Vạn Ninh có diện tích quy hoạnh tự nhiên là 550 km², với khoảng chừng 75 % là rừng. Tổng dân số là 134.820 người. Dân cư sống đa phần bằng nông nghiệp, ngư nghiệp lâm nghiệp và dịch vụ
Huyện có một số khoáng sản như cao lanh (ở Xuân Tự), cát trắng (ở Đầm Môn), sa khoáng imenit (ở Vĩnh Yên – Hòn Gốm), đá granit (ở Tân Dân), vàng (ở Xuân Sơn).
Đường sắt Bắc – Nam chạy qua những ga Đại Lãnh, Tu Bông và ga Giã trên địa phận huyện. Đây cũng là địa phương có dự án Bất Động Sản Đường cao tốc Tỉnh Bình Định – Nha Trang đi qua đang được thiết kế xây dựng .
Mũi Đôi tại bán đảo Hòn Gốm, vịnh Vân Phong, xã Vạn Thạnh, huyện Vạn Ninh, tỉnh Khánh Hòa là điểm cực Đông trên đất liền của Nước Ta. Nơi này đã được Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch công nhận là di tích lịch sử vương quốc. [ 2 ]Tọa độ : .
Huyện Vạn Ninh trước kia là huyện Quảng Phước thuộc phủ Thái Khang, được xây dựng năm Thịnh Đức thứ nhất ( 1653 ), đến năm 1690, phủ Thái Khang đổi thành phủ Bình Khang gồm 2 huyện Quảng Phước và Tân Định. Năm Gia Long thứ hai ( 1803 ) phủ Bình Khang đổi thành phủ Bình Hòa. Năm Minh Mạng thứ mười hai ( 1831 ), phủ Bình Hòa lại đổi thành phủ Ninh Hòa, gồm những tổng : Phước Tường Ngoại, Phước Tường Nội, Phước Thiện, Phước Thành Phố Hà Nội, Phước Hà Ngoại, Phước Khiêm .Sau khi Pháp xâm lược Nước Ta, Pháp đã mở đường 21, thông suốt Buôn Ma Thuột với huyện Tân Định và cảng Hòn Khói, nền kinh tế tài chính Tân Định trở nên phồn thịnh. Pháp lại đổi tên huyện Tân Định thành phủ Ninh Hòa, cắt 3 tổng của huyện Quảng Phước là Phước Khiêm, Phước Thành Phố Hà Nội, Phước Hà Ngoại nhập vào phủ Ninh Hòa ( thị xã Ninh Hòa thời nay ). Huyện Quảng Phước cũ đổi thành huyện Vạn Ninh thời nay .Từ năm 1945 trở về trước, huyện Vạn Ninh có 3 tổng : Phước Tường Nội, Phước Tường Ngoại, Phước Thiện .Đầu năm 1946, chính quyền sở tại Việt Nam Dân chủ Cộng hòa chủ trương xây dựng đơn vị chức năng hành chính cấp xã, huyện Vạn Ninh thành lập được 8 xã. Phước Thiện có 3 xã : Phước Đông, Phước Trung, Phước Tây ; Phước Tường Nội có 3 xã : Đồng Xuân, Đồng Tiến, Đồng Hòa ; Phước Tường Ngoại có 2 xã : Liên Hưng, Liên Hiệp .Đến năm 1956, chính quyền sở tại Nước Ta Cộng hòa cắt tổng Phước Thiện nhập vào huyện Ninh Hòa .Năm 1976, Vạn Ninh và Ninh Hòa hợp nhất thành huyện Khánh Ninh thuộc tỉnh Phú Khánh .Ngày 23 tháng 10 năm 1978, nhà nước ra Quyết định số 268 – CP xây dựng thị xã Vạn Giã thuộc huyện Khánh Ninh. [ 3 ]Năm 1979, Khánh Ninh lại được tách ra làm 2 huyện Ninh Hòa và Vạn Ninh cho đến ngày này .Huyện Vạn Ninh gồm thị xã Vạn Giã và 9 xã : Vạn Bình, Vạn Hưng, Vạn Khánh, Vạn Long, Vạn Lương, Vạn Phú, Vạn Phước, Vạn Thắng, Vạn Thạnh. [ 4 ]
Ngày 30 tháng 9 năm 1981, chia xã Vạn Phước thành 2 xã: Vạn Phước và Vạn Thọ.[5]
Ngày 13 tháng 9 năm 1985, chia xã Vạn Thọ thành 2 xã : Vạn Thọ và Đại Lãnh. [ 6 ]Ngày 15 tháng 4 năm 1986, chia xã Vạn Hưng thành 2 xã : Vạn Hưng và Xuân Sơn. [ 7 ]Ngày 30 tháng 6 năm 1989, tỉnh Khánh Hòa được tái lập từ tỉnh Phú Khánh, huyện Vạn Ninh thuộc tỉnh Khánh Hòa. [ 8 ]Tháng 12 năm 1993, Nghị quyết kỳ họp thứ 4 Quốc hội khóa IX kiểm soát và điều chỉnh ranh giới giữa 2 tỉnh Phú Yên và Khánh Hòa, thôn Vũng Rô ( thuộc xã Đại Lãnh ) được tách ra khỏi huyện Vạn Ninh, tỉnh Khánh Hòa để sáp nhập vào xã Hòa Xuân, huyện Tuy Hòa, tỉnh Phú Yên ( nay thuộc xã Hòa Xuân Nam, thị xã Đông Hòa ). [ 9 ]Huyện Vạn Ninh có 1 thị xã và 12 xã như lúc bấy giờ .Ngày 22 tháng 9 năm 2010, Bộ Xây dựng ban hành Quyết định 855 / QĐ-BXD công nhận thị xã Vạn Giã là đô thị loại IV .
Huyện Vạn Ninh có 13 đơn vị chức năng hành chính cấp xã thường trực, gồm có thị xã Vạn Giã ( huyện lỵ ) và 12 xã : Đại Lãnh, Vạn Bình, Vạn Hưng, Vạn Khánh, Vạn Long, Vạn Lương, Vạn Phú, Vạn Phước, Vạn Thắng, Vạn Thạnh, Vạn Thọ, Xuân Sơn .
Huyện Vạn Ninh có những thắng cảnh du lịch như : bãi biển Đại Lãnh và vịnh Vân Phong .Bãi biển Đại Lãnh nằm dưới chân đèo Cả, có một bờ biển thoải dài, cát trắng mịn, nước trong xanh, đã là điểm du lịch từ nhiều năm. Bãi biển này vào năm 1836 đã được vua Minh Mạng chọn làm hình tượng khắc trên một trong 9 đỉnh đồng đặt trước Thế Miếu ở Huế. Mũi Hòn Đôn trên bán đảo Hòn Gốm là điểm cực đông trên đất liền của Nước Ta .Vịnh Vân Phong chỉ mới vừa được phát hiện tiềm năng. Vịnh có phần đất vươn ra biển Đông xa nhất Nước Ta. Với độ sâu trung bình 20-27 mét và lợi thế kín gió, gần đường hàng hải quốc tế, vịnh được quy hoạch thành cảng nước sâu để giao thương mua bán quốc tế, đặc biệt quan trọng như trung chuyển dầu khí của Nước Ta. Đồng thời với ưu điểm về sự trong sáng, yên tĩnh và nét sơ khai, hoang dã, vịnh cũng được tăng trưởng thành một điểm du lịch nghỉ ngơi cho những hành khách quốc tế. Vịnh được Thương Hội Du lịch quốc tế ( WTO ) và Chương trình Phát triển Liên Hiệp Quốc ( UNDP ) nhìn nhận là khu du lịch nhiệt đới gió mùa phức tạp với bãi tắm đẹp .Hiện nơi đây cũng đang chuẩn bị sẵn sàng cho việc kiến thiết xây dựng Đặc khu kinh tế tài chính Bắc Vân Phong .
Nhân Vật Ưu Tú[sửa|sửa mã nguồn]
• Phó tướng Trần Đường (?-?) người tập hợp nhân dân theo lời hiệu triệu của vua Hàm Nghi đánh Pháp trên địa phận tỉnh Khánh Hòa, ông là phó tướng của phong trào Cần Vương ở Khánh Hòa
Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]
