Nguyễn Thành Công
Nhìn thâm thúy sẽ thấy ĐẠO triển khai xong nhân cách đạo đức từ gốc, từ thực chất và triệt để trong cuộc tranh đấu tự giác với tham sân si bảo vệ cái thiện, chống cái ác .Thiện và ác là nội dung cốt lõi của đạo đức tự cổ chí kim, bất luận Đông Tây. Cuộc tranh đấu giữa thiện với ác, bảo vệ sự lương thiện trong từng con ngươi, từng hội đồng không ngơi nghỉ, có khi mang tính sinh tử như cạnh tranh đối đầu giữa công an và tội phạm nguy hại.
Quan niệm của thế gian về thiện ác có khác quan niệm của Phật giáo.
Thế gian xác lập thiện hay ác, mức độ thiện ác, dựa trên hành vi mang tính vật chất được xây dựng trong thực tiễn, chứng tỏ được. Ví như những tội hình sự được giới tư pháp miêu tả đơn cử thích hợp khung hình phạt được kiến thiết xây dựng chuẩn mực. Cướp có vũ trang hay không, có tổ chức triển khai hay không, có phải tái phạm hay không …. Thời gian, khu vực, khối lượng số lượng tiền của vật chất bị cướp, diễn biến cụ thể … hết thảy được biểu lộ tại hồ sơ tìm hiểu, tố tụng. 
Nhìn sâu sắc sẽ thấy ĐẠO hoàn thiện nhân cách đạo đức từ gốc, từ bản chất và triệt để trong cuộc tranh đấu tự giác với tham sân si bảo vệ cái thiện, chống cái ác.
Thiện ác và giải thoát Quan niệm của Phật giáo vi tế hơn từ đặc thù giáo lý thiết kế xây dựng trên nền tảng chữ TÂM. Không cần đến thực thi hành vi ác trong trong thực tiễn như đã viết ở bên trên, chỉ cần khởi nghĩ ác đã xây dựng tội và cần sám hối. Khởi lòng tham của người dù chưa trộm cướp cũng đã có tội. Đấy là tội ở ý : ý bất thiện .
Bạn không ra tay hại một ai đấy, trước luật là vô can, nhưng bạn vui trong lòng khi thấy biết ai đấy bị tổn hại, đã phạm tội, tạo nghiệp xấu. Thiện ác theo quan niệm Phật giáo xét trên toàn diện và tổng thể biện chứng thân khẩu ý rất phức tạp, rốt ráo. Tâm lý học, tội phạm học cũng biết rõ quy trình hình thành tội phạm từ ý thức, động cơ sâu xa có khi lâu bền hơn khi đủ điều kiện kèm theo thực hiện hành vi phạm tội. Nhưng lao lý trần gian không chế tài cái ác sống sót ở tâm ý.
Quá trình tu học hướng thiện của ĐẠO mang tính tự giác, nếu bạn không giác không ngộ sẽ thấy khắc nghiệt khi phải sám hối vì một khởi nghĩ xấu ác trong đầu, trong khi với tu sĩ phật tử đấy là sự thường, phải vậy, tu tâm dưỡng tánh mà.
Nhìn thâm thúy sẽ thấy ĐẠO hoàn thành xong nhân cách đạo đức từ gốc, từ thực chất và triệt để trong cuộc tranh đấu tự giác với tham sân si bảo vệ cái thiện, chống cái ác. Về thiện, trần gian nghĩ về lòng tốt, sự trợ giúp tha nhân như diễn đạt ở những bản tin báo chí truyền thông : từ thiện bao nhiêu gạo, mì, tiền, quần áo … ĐẠO có khác, một khi bạn không hề san sẻ về vật chất, sự nhất tâm cầu nguyện, tâm lý tốt về tha nhân cũng đã là thiện : thiện tâm. Và đấy chỉ ví dụ nhỏ về độc lạ đạo đời. Nhìn từ góc nhìn đạo đức học có phải điều đó đúng chỗ dùng chữ TUYỆT VỜI không ? Và đấy mới chỉ một chấm phá về ĐẠO mà thôi.
