Xe điện được giới nhà giàu ưu thích, dùng để chạy trong thành phố với ưu điểm như dễ quản lý và vận hành, không phát ra mùi hay tiếng ồn không dễ chịu .
Xe ba bánh điện của Gustave Trouvé trên đường phố Pháp năm 1881. Ảnh : Rare Historical Photos .
Pin sạc, đồ vật thiết yếu giúp tích trữ điện trên xe, sinh ra năm 1859 nhờ nghiên cứu và điều tra của nhà vật lý người Pháp Gaston Planté. Năm 1880, nhà phát minh Gustave Trouvé nâng cấp cải tiến một động cơ điện nhỏ do công ty Siemens tăng trưởng và gắn pin sạc vào xe ba bánh của nhà sáng tạo người Anh James Starley, tạo ra phương tiện đi lại chạy điện tiên phong trên quốc tế. Trouvé không lấy được bằng bản quyền sáng tạo dù chiếc xe chạy thử thành công xuất sắc trên đường Rue Valois, Paris, ngày 19/4/1881 .
Nhà phát minh Thomas Parker chế tạo ôtô điện đầu tiên ở Wolverhampton, Anh, năm 1884. Tuy nhiên, tư liệu duy nhất là một bức ảnh chụp vào năm 1895. Pháp và Anh là những nước đầu tiên ủng hộ sự phát triển của các loại xe điện. Tàu điện cũng được sử dụng để vận chuyển than khỏi hầm mỏ vì động cơ của chúng không tiêu tốn oxy.
Trước khi động cơ đốt trong thống trị, ôtô điện lập nhiều kỷ lục về vận tốc và khoảng cách. Một trong những kỷ lục điển hình nổi bật thuộc về tay lái Camille Jenatzy cùng chiếc xe hình tên lửa Jamais Contente. Ông đã phá vỡ ” rào cản vận tốc ” 100 km mỗi giờ, chạm mốc 105,88 km mỗi giờ ngày 29/4/1899 .
Camille Jenatzy cùng chiếc xe điện có mẫu mã độc lạ. Ảnh : Wikimedia .
Nhà phát minh William Morrison sản xuất mẫu xe điện tiên phong tại Mỹ năm 1890 – 1891. Chiếc xe 6 chỗ hoàn toàn có thể đạt vận tốc 23 km mỗi giờ. Khoảng 5 năm sau, khi nhà phong cách thiết kế ôtô A.L. Ryker trình làng chiếc xe điện ba bánh tiên phong, người tiêu dùng Mỹ mới khởi đầu quan tâm đến phương tiện đi lại điện. Thời điểm đó, người châu Âu đã sử dụng xe ba bánh, xe đạp điện hai bánh và ôtô điện gần 15 năm .Taxi điện Open vào cuối thế kỷ 19. Tại London, kỹ sư Walter Bersey sản xuất một đội taxi như vậy và cho hoạt động giải trí trên đường phố năm 1897. Chúng được đặt biệt danh là ” chim ruồi ” do phát ra tiếng rền đặc trưng. Cùng năm, công ty Samuel’s Electric Carriage and Wagon mở màn đưa vào hoạt động giải trí 12 chiếc taxi điện tại thành phố Thành Phố New York .
Xe điện có nhiều ưu điểm so với các phương tiện khác vào đầu thế kỷ 20. Chúng không rung lắc mạnh hay phát ra mùi và tiếng ồn như xe xăng. Chúng cũng không cần thao tác bằng tay để khởi động. Thời kỳ đó, người dùng xe xăng phải quay một chiếc tay cầm để nổ máy.
Giới nhà giàu yêu thích xe điện. Họ sử dụng chúng làm xe chạy trong thành phố nên hạn chế về quãng đường chuyển dời của xe điện không gây trở ngại lớn. Xe điện thường được trình làng là phương tiện đi lại tương thích cho những nữ tài xế vì dễ quản lý và vận hành .Sự tăng trưởng của xe điện bắt đầu bị cản trở do thiếu hạ tầng cung ứng điện. Tuy nhiên, đến năm 1912, nhiều mái ấm gia đình được liên kết điện khiến số lượng xe bùng nổ. Đầu thế kỷ 20, Mỹ có 40 % ôtô chạy bằng hơi nước, 38 % chạy điện và chỉ 22 % chạy xăng. Tổng cộng 33.842 xe điện được ĐK ở Mỹ, biến nước này trở thành nơi xe điện hoạt động giải trí thông dụng nhất. Doanh số xe điện đạt đỉnh vào đầu những năm 1910 .
Xe điện đỗ trong một garage tại Cleveland, bang Ohio, Mỹ, năm 1910. Ảnh : Rare Historical Photos .
Tuy nhiên, việc hãng Ford sản xuất hàng loạt xe Model T ảnh hưởng tác động lớn đến xe điện. Model T Open năm 1908, giúp xe xăng trở nên rẻ và phổ cập. Năm 1912, xe xăng chỉ có giá 650 USD trong khi xe điện có giá tới 1.750 USD. Cùng năm, nhà phát minh Charles Kettering ra mắt bộ khởi động mới, giúp vô hiệu tay quay trên xe xăng .
Một số yếu tố khác cũng góp phần đưa xe điện vào “dĩ vãng”. Những năm 1920, Mỹ có hệ thống đường kết nối các thành phố tốt hơn, người dân có nhu cầu di chuyển nhiều hơn. Xăng dầu bớt đắt đỏ và sẵn sàng phục vụ nhu cầu của người dân nông thôn, trong khi vào thời điểm đó, rất ít gia đình sống ngoài thành phố có điện. Các trạm xăng dầu cũng bắt đầu mọc lên khắp nơi.
Khoảng vài chục năm tiếp theo, xe điện không có nhiều tân tiến về công nghệ tiên tiến. Trong khi đó, việc nguồn cung xăng dầu rẻ, dồi dào và sự tăng trưởng liên tục của động cơ đốt trong khiến dân cư không còn nhu yếu sử dụng phương tiện đi lại chạy bằng nguồn năng lượng khác .
Thu Thảo (Theo Rare Historical Photos)
