Trao đổi với phóng viên báo chí Báo Thanh Niên, dưới góc nhìn giảng viên kiêm nhà tham vấn và trị liệu tâm lý, PGS-TS Trần Thành Nam, Chủ nhiệm khoa những khoa học giáo dục Trường ĐH Giáo dục-ĐH Quốc gia TP.HN, bày tỏ quan ngại : “ Bên cạnh nguyên do tương quan đến thành kiến, những dịch vụ tư vấn tâm lý hiện chưa chuyên nghiệp và chuẩn hóa cũng là yếu tố gây cản trở ” .
Thậm chí, ngay từ khâu tuyên truyền về phòng tâm lý tại những trường học cũng chưa được triển khai chuyên nghiệp và bài bản khiến học viên mặc cảm, cho rằng mình là người bị phạt hoặc có bệnh tâm thần mới đến đó, ông Nam nói .
Ngoài ra, theo ông Nam, không gian và cách bài trí phòng tư vấn tại các trường còn vi phạm một số nguyên tắc: không đảm bảo tính riêng tư, không thân thiện và tạo cảm giác an toàn, không đầy đủ các công cụ đánh giá như bộ trắc nghiệm và tài liệu quy trình hướng dẫn.
“ Cuối cùng là năng lượng của người tư vấn không xử lý được những yếu tố tâm lý khó khăn vất vả của học viên. Có nhiều người còn tư vấn sai nguyên tắc dẫn đến mất niềm tin về năng lượng của người làm công tác làm việc tư vấn tâm lý nói chung trong xã hội ”, ông Nam nói thêm .
 |
| CLB Nhiếp ảnh-Báo chí Trường trung học phổ thông Mạc Đĩnh Chi |
Khó cho giáo viên kiêm nhiệm
Để công tác làm việc tư vấn tâm lý được tiến hành tốt, ông Nam nhận định và đánh giá : “ Ngoài truyền thông online biến hóa định kiến về việc tìm kiếm những dịch vụ tư vấn ; chuẩn hóa cơ sở vật chất, tiến trình và nguyên tắc đạo đức của hoạt động giải trí tư vấn tâm lý trong nhà trường thì quan trọng nhất là phải nâng cao năng lượng cho đội ngũ tư vấn viên ” .
Được biết, 1 số ít năng lượng cơ bản mà giáo viên cần trang bị trước khi tư vấn tâm lý cho học viên là năng lượng nhận diện những yếu tố tâm lý thông thường và không bình thường ( tâm bệnh học ) ; năng lượng tích lũy thông tin giúp xác lập yếu tố trọng tâm từ việc phỏng vấn lâm sàng, quan sát và sử dụng những công cụ đáng đáng tin cậy để nhìn nhận và chẩn đoán .
Bên cạnh đó, giáo viên cần có kỹ năng và kiến thức tham vấn cơ bản, biết vận dụng những dẫn chứng khoa học vào những yếu tố tâm lý. Ông Nam nhìn nhận, tổng thể những yên cầu này gây áp lực đè nén không nhỏ để giáo viên kiêm nhiệm hoàn toàn có thể tiếp tục update và nâng cao năng lượng sâu xa về tư vấn tâm lý. “ Có lẽ trong tương lai, vị trí này cần có một chuyên trách trong trường học cũng như ngày càng chuyên nghiệp trong xã hội ”, ông Nam khẳng định chắc chắn .
|
| nvcc |
Công cụ “cầm tay chỉ việc” tư vấn tâm lý
Từ nhu yếu cấp thiết kể trên, Bộ GD-ĐT mới gần đây phê duyệt Sổ tay Hướng dẫn tư vấn tâm lý cho học viên đại trà phổ thông. Đây là tài liệu do Bộ GD-ĐT, tổ chức triển khai Quỹ Nhi đồng Liên Hiệp Quốc ( UNICEF ) và nhóm chuyên viên của Trường ĐH Giáo dục-ĐH Quốc gia Thành Phố Hà Nội phối hợp biên soạn .
Là một trong số những tác giả của Sổ tay, PGS-TS Trần Thành Nam cho biết: “Sổ tay được thiết kế thành một tài liệu mang tính ‘cầm tay chỉ việc’, giúp đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục, giáo viên chủ nhiệm, giáo viên kiêm nhiệm công tác tư vấn học đường có thể hiểu và thực hiện một số quy trình, kỹ năng cơ bản trong tư vấn và tham vấn trị liệu những vấn đề thường gặp ở học sinh phổ thông”.
Cấu trúc những chương của Sổ tay đi từ việc hiểu tâm lý của học viên đại trà phổ thông, với những đặc thù của Gen Z và là thế hệ “ công dân số ” ; xác lập khoanh vùng phạm vi trách nhiệm và hình thức những hoạt động giải trí tư vấn tâm lý cho học viên theo từng cấp học ; hiểu và tiến hành theo 6 quá trình tư vấn và vận dụng kiến thức và kỹ năng lắng nghe, giải quyết và xử lý tĩnh mịch, phản hồi, thiết lập tiềm năng và tìm kiếm giải pháp .
Tài liệu cũng cung ứng những công cụ nhận diện nhiều yếu tố như lo âu, trầm cảm, những yếu tố xã hội, yếu tố tư duy, xâm hại sức khỏe thể chất và những tín hiệu rủi ro tiềm ẩn tổn thương tâm lý khác ở học viên .
 |
| nvcc |
Thông qua Sổ tay, ông Nam mong rằng giáo viên học được cách sử dụng những thang nhìn nhận sàng lọc phổ cập để có số liệu định lượng, tương hỗ nhận diện những yếu tố về chú ý quan tâm, trí nhớ, chất lượng giấc ngủ, mức độ nhờ vào game và internet cũng như những hành vi, xúc cảm như lo âu, trầm cảm .
Mới đây, buổi tập huấn với sự tham gia của PGS-TS Trần Thành Nam là trong bước đầu đưa Sổ tay đến gần với giáo viên hơn .
 |
| ĐÀO NGỌC THẠCH |
Thực trạng đáng buồn
Tổ chức Y tế Thế giới ( WHO ) từng cảnh báo nhắc nhở sau khủng hoảng cục bộ Covid-19 là khủng hoảng cục bộ về sức khỏe thể chất tinh thần. Kết quả những cuộc khảo sát của PGS-TS Trần Thành Nam cùng tập sự trong nhiều năm cũng đã cho thấy tỷ suất học viên đại trà phổ thông có những yếu tố tổn thương sức khỏe thể chất tinh thần trung bình khoảng chừng 20 % .
Tuy nhiên, tỷ lệ này tăng lên trước những sự kiện mang tính đe dọa và sang chấn như kỳ thi tốt nghiệp THPT, vào ĐH hay sau đại dịch Covid-19. Trong đó, nhóm học sinh từ 11-17 tuổi được xem là nhóm bị ảnh hưởng nặng nề nhất, với các vấn đề thường gặp là lo âu, trầm cảm, những rối loạn stress cấp.
“ Đặc biệt, khi mạng lưới hệ thống tư vấn tương hỗ tâm lý tại những trường học và mạng lưới hệ thống chăm nom sức khỏe thể chất tinh thần thuộc ngành y bị quá tải và kiệt sức sau tiến trình ‘ căng mình ’ cao độ để ứng phó với đại dịch thì hầu hết học viên bị tổn thương sẽ không hề tìm thấy sự tương hỗ thiết yếu. Điều này làm cho những triệu chứng của tổn thương sức khỏe thể chất tinh thần ngày càng trở nên trầm trọng hơn ”, PGS-TS Trần Thành Nam nhận định và đánh giá .
