GDVN- Sách giáo khoa Ngữ văn 7 bố trí một số ảnh, tiểu sử tác giả rất dễ gây hiểu lầm vì nếu nhìn qua cứ ngỡ những bức hình tác giả là của bài phía dưới.
Năm học 2022 – 2023 là năm tiên phong ngành Giáo dục đào tạo triển khai giảng dạy chương trình 2018 ở lớp 7 với 3 bộ sách giáo khoa khác nhau .
Sau nửa học kỳ tiên phong, chúng tôi nhận thấy 1 số ít điều do dự so với sách Ngữ văn 7 ( bộ Chân trời sáng tạo ) do tác giả Nguyễn Thị Hồng Nam và Nguyễn Thành Thi làm đồng Chủ biên .
Những văn bản văn học được các tác giả đưa vào sách giáo khoa ít mà chưa thực sự hay nên “chất văn” trong sách giáo khoa Ngữ văn chưa nhiều. Một số phần, sách giáo khoa Ngữ văn 7 in cỡ chữ quá nhỏ, quá dày khiến học sinh và giáo viên rất khó đọc.
Một số bài học kinh nghiệm khi sử dụng hình ảnh tác giả chưa thực sự khoa học và có cả những chủ đề phần đọc một đường, phần viết hướng dẫn một nẻo nên không tạo được tính link cho chủ đề. Chúng tôi xin mạn phép điểm qua 1 số ít do dự ở sách giáo khoa Ngữ văn 7, tập I .
“Chất văn” trong sách giáo khoa Ngữ văn 7
Sách Ngữ văn 7, tập I ( bộ sách Chân trời sáng tạo ) của Nhà xuất bản Giáo dục đào tạo Nước Ta được phong cách thiết kế thành 5 bài học kinh nghiệm ( chủ đề ) khác nhau .
Mỗi bài học kinh nghiệm đều hướng tới những hoạt động giải trí đọc, viết, nói và nghe. Phần đọc được sắp xếp 4 văn bản tương tự với nhu yếu cần đạt đã được hướng dẫn ở chương trình tổng thể và toàn diện và chương trình môn học. Đó là : đọc hiểu nội dung ; đọc hiểu hình thức ; liên hệ, so sánh, liên kết ; đọc lan rộng ra. Sau đó, đến phần viết ; phần nói và nghe .
Tập I – sách giáo khoa Ngữ văn 7 có 5 bài học kinh nghiệm. Bài 1 : Tiếng nói của vạn vật ( thơ bốn chữ, năm chữ ) ; bài 2 : Bài học đời sống ( truyện ngụ ngôn ) ; bài 3 : Những góc nhìn văn chương ( nghị luận văn học ) ; bài 4 : Quà Tặng Kèm đời sống ( tản văn, tùy bút ) ; bài 5 : Từng bước triển khai xong bản thân ( văn bản thông tin ) .
Nhìn chung, đa số những văn bản ở tập I – sách giáo khoa Ngữ văn 7 là những văn bản mới, tính thừa kế sách Ngữ văn 7 của chương trình 2006 rất ít .
Những văn bản thừa kế từ chương trình 2006, chúng tôi chỉ thấy ở phần thơ có bài Sang thu của nhà thơ Hữu Thỉnh đang được dạy ở lớp 9 và 1 số ít truyện ngụ ngôn ở lớp 6. Những văn bản văn học ở tập I, sách giáo khoa Ngữ văn 7 chương trình 2006 gần như vắng bóng trong chương trình Ngữ văn 7 – chương trình 2018 .
Về cơ bản, những chủ đề trong sách giáo khoa Ngữ văn 7 bám sát chương trình tổng thể và toàn diện, chương trình môn học nhưng theo quan điểm của người viết, việc lựa chọn những văn bản văn học đưa vào những chủ đề rất ít những văn bản thực sự hay, tiêu biểu vượt trội như trước kia .
Mục tiêu chương trình, tiềm năng từng bài học kinh nghiệm và khi giáo viên tập huấn với những tác giả sách giáo khoa lớp 7 là không nghiên cứu và phân tích sâu về nội dung, thẩm mỹ và nghệ thuật như chương trình 2006 mà đa phần rèn cho học viên những kĩ năng : “ đọc, viết, nói và nghe ” .
Thế nhưng, sách giáo khoa lại đưa vào phần viết một số ít bài văn mẫu của những chuyên lại hướng tới việc nghiên cứu và phân tích, bình giảng khá kĩ về nội dung, thẩm mỹ và nghệ thuật. Chẳng hạn, bài “ Hình ảnh hoa sen trong bài ca dao trong đầm gì đẹp bằng sen ” của tác giả Hoàng Tiến Tựu là một ví dụ .
Nhiều giáo viên đang dạy Văn 7 cho rằng sách giáo khoa mới có phần khô khan, xơ cứng, đặc trưng của môn học bị mai một. Bởi, mặc dầu ai cũng biết thực trạng đuối nước của học viên vẫn thường xảy ra ở nhiều nơi nhưng môn Ngữ văn mà đưa bài “ Phòng tránh đuối nước ” vào để dạy và học thì e là khiên cưỡng, chưa thực sự hài hòa và hợp lý với đặc thù của môn Văn .
Cỡ chữ nhỏ, hình ảnh và tiểu sử tác giả văn học đặt ở vị trí dễ gây hiểu lầm
Học sinh giờ đây cận thị khá nhiều và tất yếu nó được bắt nguồn từ nhiều nguyên do khác nhau chứ không đơn thuần là do học viên đọc sách .
Thế nhưng, sách giáo khoa môn Ngữ văn của mỗi lớp viết ra sẽ có hàng triệu học sinh đọc, học hàng chục năm trời mới thay chương trình, sách giáo khoa khác.
Vì vậy, khi biên soạn, phong cách thiết kế và phát hành sách giáo khoa thì những người biên soạn, chỉnh sửa và biên tập phải quan tâm đến cách trình diễn, cỡ chữ để học viên không phải căng mắt, sát mắt để đọc những dòng chữ li ti chi chít trong sách giáo khoa .
Sách giáo khoa môn Ngữ văn thường rất nhiều chữ và tất yếu là giáo viên và học viên phải đọc, nhất là những phần chữ nhỏ ở sách giáo khoa Ngữ văn 7 ( bộ sách Chân trời sáng tạo ) thường là những nội dung quan trọng .
Đó là phần hướng dẫn sử dụng sách ; phần viết – hướng dẫn nghiên cứu và phân tích kiểu văn bản phải đọc nhiều lần nên việc chữ quá nhỏ rất dễ lẫn lộn giữa những dòng với nhau. Trong khi, những chú thích trong văn bản lại nhiều nên khó đọc và tất yếu không tốt về mắt cho học trò và cả giáo viên nữa .
Tình trạng này không riêng gì ở sách Ngữ văn 7 mà sách giáo khoa Ngữ văn 6 ( bộ sách Chân trời sáng tạo ) cũng phát hiện những bài học kinh nghiệm có chữ nhỏ li ti như thế này .
Phần minh họa ảnh tác giả ở 1 số ít bài viết cũng khiến chúng tôi do dự vì thường thì ảnh, tiểu sử tác giả thường để ở đầu, hoặc sau khi kết thúc văn bản sẽ giúp cho học viên dễ cảm, dễ nhìn và khi học hơn .
Nhưng, sách sách giáo khoa Ngữ văn 7 ( bộ sách Chân trời sáng tạo ) sắp xếp 1 số ít ảnh, tiểu sử tác giả rất dễ gây hiểu nhầm vì nếu chưa đọc, nhìn qua cứ ngỡ những bức hình tác giả là của bài phía dưới cứ không nghĩ là của bài phía trên .
Vì một số ít ảnh, tiểu sử tác giả sách giáo khoa Ngữ văn 7 ( bộ sách Chân trời sáng tạo ) được sắp xếp ở ở đầu cuối của văn bản ( sau ngữ liệu, sau những câu hỏi ) mà bài học kinh nghiệm phía sau lại liền kề với hình ảnh chân dung và tiểu sử của tác giả bài học kinh nghiệm phía trên .
Chủ đề, văn bản đọc và phần viết chưa có sự liên kết chặt chẽ
Bài 2, sách giáo khoa Ngữ văn 7 ( bộ sách Chân trời sáng tạo ) có chủ đề là “ Bài học đời sống ( truyện ngụ ngôn ) ” và phần đọc được những tác giả sách giáo khoa sắp xếp một số ít văn bản ngụ ngôn như Ếch ngồi đáy giếng ; Hai người bạn sát cánh và con gấu ( Aesop ) ; Chó sói và chiên con ( La Fontaine ) ; Chân, tay, mắt, miệng …
Thế nhưng, đến phần viết ( làm văn ) thì tác giả sách giáo khoa lại sắp xếp bài học kinh nghiệm có tên là “ Viết bài văn kể lại vấn đề có thật tương quan đến nhân vật lịch sử vẻ vang hoặc sự kiện lịch sử dân tộc ”. Phần hướng dẫn nghiên cứu và phân tích kiểu văn bản, tác giả sách giáo khoa lấy bài viết “ Thăm đền thờ Nguyễn Trung Trực ở Kiên Giang ” .
Đến phần nói và nghe, tác giả sách giáo khoa lại nhu yếu “ Kể lại một truyện ngụ ngôn ”. Nhiều giáo viên khi dạy chủ đề này chỉ biết khước từ và không hiểu vì sao lại có chuyện tréo ngoe đến như vậy ? Liệu phần đọc – viết – nói và nghe có tương quan như thế nào mà tác giả sách giáo khoa lại xếp chúng vào một chủ đề chung ?
Bản thân người viết bài này chỉ có trình độ cử nhân Ngữ văn và hiện đang dạy Ngữ văn cấp trung học cơ sở nên chỉ dám bày tỏ những băn khoăn của mình khi tiếp cận với tập I, sách giáo khoa Ngữ văn 7 (bộ sách Chân trời sáng tạo) như vậy.
Chúng tôi rất mong nhận được những san sẻ, trao đổi thêm từ những đồng nghiệp và đặc biệt quan trọng là những tác giả sách giáo khoa Ngữ văn 7 ( bộ sách Chân trời sáng tạo ) để giáo viên dưới cơ sở chúng tôi được tường tận hơn .
(*) Văn phong, nội dung bài viết thể hiện góc nhìn, quan điểm của tác giả.
NGUYỄN ĐĂNG
