Gina Sharpe là người đồng sáng lập và là thành viên của Hội Nhà Giáo thuộc Trung Tâm Thiền Tuệ Nữu Ước. Bà cũng dạy thiền ở những TT khác nữa .
Tha thứ không phải là chuyện dễ làm. Khi ta đã bị làm hại, bị tổn thương, bị phản bội, bỏ rơi hay bóc lột, thì sự tha thứ có vẻ như là việc không hề thực thi. Tuy nhiên, trừ khi ta tìm được cách nào đó để tha thứ cho người, nếu không ta sẽ chôn giữ sân hận và sợ hãi trong tim mãi mãi. Thử tưởng tượng quốc tế này sẽ ra sao nếu sự tha thứ không xuất hiện. Thử tưởng tượng tất cả chúng ta sẽ như thế nào nếu mọi người đều giữ chặt mọi tổn thương, mọi bất mãn, mọi sân hận phát khởi khi ta cảm thấy bị phản bội. Nếu ta cứ giữ mọi thứ đó trong tâm, không chịu buông bỏ chúng, thì đời sống sẽ khốn khổ thế nào. Không biết tha thứ là ta phải mang theo mình những khổ đau của quá khứ. Như Jack Kornfield đã nói, “ Tha thứ là xóa bỏ mọi kỳ vọng làm cho quá khứ tốt hơn ”. Trong ý nghĩa đó thì tha thứ không phải là cho hành vi ác hại nào của ai đó ; mà là cho mối liên hệ của ta so với quá khứ của mình. Khi mở màn khởi lên lòng tha thứ, đó chính là sự khởi đầu tu tập cho bản thân ta .
Ngài Đại Trưởng lão Ghosananda, một tỷ kheo Nguyên thủy, được biết đến với thương hiệu là “ Gandhi của Campuchia ”. Ngài thường hướng dẫn những cuộc thiền hành dhammayietra ( “ Cuộc hành hương của chân lý ” ) vào đầu những năm 1990, sau khi những hiệp ước tự do chấm hết cuộc nội chiến giữa Khờ-me Đỏ và chính quyền sở tại Campuchia mới đã được ký kết. Khi ngài Ghosananda mất năm 2007, ở tuổi 78, một bài điếu văn đăng trên báo The Economist đã tả chi tiết cụ thể về những thưởng thức của Ngài khi đi xuyên suốt Campuchia sau cuộc chiến tranh. Ngài thường thấy cuộc chiến tranh vẫn còn kinh hoàng. Rốc-kết vẫn bay trên đầu người đi hành hương, những cuộc đọ súng vẫn xảy ra quanh họ. Một số người hành hương đã bị giết. Nhiều người vì sợ hãi đã quay trở về, nhưng ngài Ghosananda dứt khoát chọn đi qua những ngã đường còn có xung đột. Đôi khi những người thiền hành bị mắc kẹt vào giữa những dòng người tị nạn dài dằng dặc, chân sưng tấy giống như họ, lê lết theo những chiếc xe bò và xe đạp điện chở đầy gối nệm, nồi niêu và mấy chú gà. “ Chúng ta phải có can đảm và mạnh mẽ rời bỏ ngôi chùa bình an của mình, ” ngài Ghosananda cương quyết nói, “ để đi vào những ngôi chùa đầy rẫy khổ đau của chúng sanh ” .
Dầu Khờ-me Đỏ đã không cho thờ cúng, đã cào bằng những tự viện, quăng những tưọng Phật đã bị hủy hoại xuống sông, những tập quán cũ vẫn còn. Khi những người lính nghe ngài Ghosananda khuyên bảo, “ Sân hận không hề xóa bằng sân hận ; sân hận chỉ hoàn toàn có thể xóa bằng tình thương yêu, ” họ đã buông bỏ vũ khí, quỳ xuống ven đường. Dân làng mang nước ra để Ngài tịnh hóa, và họ ghim những cây nhang đang cháy vào đó như là tín hiệu cuộc chiến tranh đã chấm hết. .. Ngài không hề rời bỏ trần gian. Thay vì chỉ dốc tâm lo cho tự viện của mình, ngài đã dựng lên những căn lều tạm làm chùa trong những trại tị nạn .
Trưởng lão Ghosananda đã kiến thiết xây dựng những ngôi chùa này dù những thế lực tàn dư của Khờ-me Đỏ đã rình rập đe dọa giết Ngài nếu ngài không vâng lời chúng. Khi hàng ngàn người tị nạn kéo đến những chùa này, ngài phát cho họ bản kinh Tâm Từ của Đức Phật in trên những tờ giấy sờn rách nát :
Với tâm rộng mở
Ta ôm ấp tất cả mọi chúng sanh:
Lòng từ chói sáng khắp muôn phương,
Lên thấu trời xanh,
Xuống tận đất cùng.
Câu chuyện này là một sự nhắc nhở thâm thúy về những gì việc tha thứ hoàn toàn có thể làm được. Gia đình của Trưởng lão Ghosananda đã bị Khờ-me-Đỏ tàn phá, và suốt thời hạn họ quản lý, những vị sư Phật giáo bị coi là những ký sinh trùng của xã hội. Họ bị lột áo tu, buộc làm lao công hay bị giết hại : trong số 60,000 vị sư, sau cuộc chiến tranh ở Campuchia chỉ còn lại 3,000 vị. Nhưng không kể những gì ngài đã phải hứng chịu dưới thời Khờ-me Đỏ, trưởng lão Ghosananda vẫn dành sự tha thứ trong tâm cho họ .
Sự tha thứ giải thoát ta khỏi quyền lực tối cao của sợ hãi, giúp ta nhìn mọi việc với trí tuệ, với lòng từ. Trước hết, ta cần hiểu tâm khoan dung, tha thứ : sau đó ta học cách thực hành thực tế và cách làm thế nào để tha thứ cho bản thân và cho người. Đức Phật đã dạy rằng, “ Nếu tâm chúng sanh không hề giải thoát khỏi tham, sân, si, sợ hãi, thì ta đã không dạy điều đó và không bảo chúng thực hành thực tế ”. Uy lực của lòng khoan dung, tha thứ giải thoát ta khỏi sức mạnh của sợ hãi. Sự thực hành tâm từ của ta hoàn toàn có thể được trợ lực bằng cách thực hành thực tế khoan dung, tha thứ, vì nó giúp ta nhìn tha nhân với lòng tử tế, với trí tuệ, tâm bình an. Bất cứ khi nào ta cũng hoàn toàn có thể tập buông bỏ sân hận, sợ hãi và an trú trong yên bình, khoan dung – điều đó không khi nào, chẳng khi nào trễ muộn. Nhưng để hoàn toàn có thể vun trồng một trái tim thực sự biết yêu thương, biết tử tế, tất cả chúng ta cần huân tập những cách thực hành thực tế để hoàn toàn có thể làm tăng sức mạnh cho sự tha thứ, khoan dung và bi mẫn vốn sẵn có trong ta. Khả năng tha thứ giúp ta có năng lực đương đầu với khổ – khổ đau của bản thân cũng như của tha nhân – với tâm từ .
Lòng khoan dung, tha thứ không lướt qua những gì đã xảy ra một cách hời hợt. Việc thực hành thực tế không phải là cố tạo ra một nụ cười trên khuôn mặt, rồi nói, “ Không sao. Tôi không chăm sóc ”. Đó không phải là một nỗ lực giả tạo để đè nén nỗi đau hay phớt lờ nó. Nếu bạn đã phải trải qua một sự bất công cùng cực, để hoàn toàn có thể đi đến chỗ tha thứ được, nhiều lúc ta phải trải qua một quy trình gồm có sự đau đớn, khó chịu, buồn tủi, và mất mát. Sự tha thứ là một quy trình thâm thúy, cần phải được lặp đi, lặp lại nhiều lần trong tâm ta. Nó gồm có cái đau, gồm có sự uất nghẹn. Dần dần với thời hạn, nó sẽ đưa đến sự tự do của việc thực sự tha thứ. Nếu ta chân thành nhìn lại cuộc sống mình, ta hoàn toàn có thể thấy những nỗi sầu muộn, khổ đau đã đưa đến những sai phạm của bản thân. Chúng ta không chỉ là nạn nhân ; đôi lúc tất cả chúng ta cũng là người tạo tác. Ta cũng cần được tha thứ. Bằng cách đó, sau cuối ta hoàn toàn có thể đem lòng tha thứ cho bản thân và chôn niềm đau vào trái tim bi mẫn. Không có sự tha thứ, khoan dung đó, ta sẽ sống trong cô lập, trong lưu đày .
Khi bạn thực hành thực tế theo những phương cách tha thứ sau đây, hãy cảm nhận sự buông thư dầu ít hay nhiều trong tâm bạn. Hoặc giả như không có sự thư giãn giải trí nào, cũng cần cảm nhận điều đó. Nếu như bạn chưa chuẩn bị sẵn sàng để tha thứ, cũng không sao. Đôi khi quy trình đi đến tha thứ xuyên suốt cả một đời người, và điều đó cũng không sao. Bạn hoàn toàn có thể làm điều đó khi đúng thời và theo cách của bạn. Ta không nên gò ép xúc cảm của mình, nên nếu điều duy nhất bạn hoàn toàn có thể làm là ý thức được mối đe dọa gì đã xảy ra, đó cũng đủ rồi. Không thể ép buộc tình cảm, nó chỉ xảy ra khi nó xảy ra, vì nó đã xuất hiện trong sâu thẳm tận đáy lòng ta. Vì thế, nếu do bị mối đe dọa mà bạn đóng cửa lòng hay bưng kín những cảm hứng, bạn hoàn toàn có thể ghi nhận điều đó như thể một phần của sự tai hại. Bạn cảm nhận như thế nào, thì nó là như vậy ấy, cũng như ngược lại. Sự tha thứ là thái độ cởi mở, phóng khoáng, bao dung, không phải là thứ tình cảm mà ta tạo lập ra nơi thân tâm .
Chúng ta thực hành thực tế với niềm tin rằng khi ta lặp đi, lặp lại thì thân tâm ta sẽ lãnh hội chúng. Đó là nét đẹp của những cách thực hành thực tế này, ta biết rằng mình không làm chủ những tác dụng của việc thực hành thực tế, nhưng ta làm chủ cách ta thực tập – ta biết mình có thực hành thực tế với lòng kiên trì, tinh cần, quyết tâm, trí tuệ và nỗ lực không. Ta không biết chúng sẽ tác động ảnh hưởng thế nào đến cuộc sống ta. Ta không cố gắng nỗ lực để khiến điều gì xảy ra, vì khi cố gắng nỗ lực làm điều đó, ta sẽ đánh mất nét đẹp và sự hân hoan khi điều gì đó thực sự xảy ra .
CÁCH THỰC HÀNH THA THỨ
Phương cách thực hành thực tế tha thứ này có ba phần : sự tha thứ từ người khác, tha thứ cho bản thân và tha thứ cho người đã làm hại hay tổn thương ta. Các cách thực hành thực tế này không gò bó, nên nếu bạn cảm thấy không cần cầu xin sự tha thứ, thì bạn không tham gia. Nếu bạn cảm thấy không hề tha thứ cho bản thân, bạn hoàn toàn có thể ngồi im re, quan sát xem có cánh cửa nào dù nhỏ hẹp hé mở trong trái tim để cho chút ánh sáng nhỏ nhoi nhất hoàn toàn có thể len vào. Và nếu bạn cảm thấy không thể nào tha thứ cho người vì nghĩ là việc làm của họ không thể nào hoàn toàn có thể được tha thứ, thì bạn cũng cần biết điều đó. Trong quy trình thực hành thực tế, ta quán chiếu xem mình đang ôm ấp nỗi đau xót, chua cay nào, và nó dày vò trái tim ta như thế nào. Nếu như bạn chỉ hoàn toàn có thể tha thứ một phần rất nhỏ, thì cũng không sao. Đây là một quy trình tháo gỡ mà đôi lúc cần cả đời người để thao tác đó .
Có thể bạn không nên khởi đầu bằng những việc trọng đại mà cho đến giờ đây bạn vẫn chưa muốn tha thứ. Có thể bạn nên mở màn bằng những việc nhỏ. Hãy để tâm bạn được làm quen với việc thực hành thực tế tha thứ. Cũng giống như khi tập thể lực, ta không hề mở màn bằng việc nâng cân nặng 250 ký. Ta phải khởi đầu bằng những cục sắt nhỏ, để bắp thịt mở màn thao tác. Rồi từ từ ta nâng ký lên. Cũng thế, khi thực hành thực tế tha thứ, ta khởi đầu bằng những việc nhỏ, rồi từ từ năng lực tha thứ của ta sẽ vững mạnh để ta hoàn toàn có thể đương đầu với khổ đau – khổ đau của bản thân cũng như của người – với tâm từ .
Hãy ngồi thoải mái, mắt khép lại, và thở tự nhiên, không gắng sức. Buông thư thân tâm. Cảm nhận sự kết nối giữa bạn và vũ trụ. Để hơi thở nhẹ nhàng đi khắp châu thân, nhất là vào tim bạn.
Khi đang hít thở, hãy cảm nhận tổng thể mọi rào chắn mà bạn đã dựng lên, những tình cảm mà bạn chất chứa vì chưa thể tha thứ cho mình và cho người. Hãy phân biệt cảm xúc đau đớn vì đã đóng chặt trái tim bạn .
SỰ THA THỨ TỪ THA NHÂN
Khi hơi thở len vào tim, hãy cảm nhận bất kỳ sự khô cằn nơi đó, hãy lặp lại thầm những lời sau : “ Tôi đã làm tổn thương, làm phương hại đến người khác bằng nhiều cách khác nhau. Giờ thì tôi đã nhớ lại. Những cách mà tôi đã phản bội, bỏ rơi, gây đau khổ, một cách cố ý hay vô tình, do đau khổ, sợ hãi, sân hận hay vô minh ”. Hãy để mình tự nhớ lại và mường tượng lại những cách mà ta đã làm tổn hại người. Hãy nhìn thấy được những khổ đau mà ta đã gây ra cho người do sợ hãi, vô minh. Cảm nhận được như vậy, sau cuối bạn sẽ buông xuống gánh nặng này và xin được tha thứ. Hãy dành nhiều thời hạn để tưởng tượng lại ký ức trĩu nặng tâm bạn. Khi từng khuôn mặt cá thể hiện lên trong tâm, hãy nhẹ nhàng nói :
“ Tôi xin được tha thứ. Tôi xin được tha thứ ” .
SỰ THA THỨ BẢN THÂN
Để cầu xin sự tha thứ cho bản thân, hãy niệm thầm, “ Khi tôi gây đau khổ cho người, bằng nhiều cách tôi cũng bị tổn thương, bị tai hại. Đã bao lần tôi phản bội, hay bỏ rơi bản thân trong ý nghĩ, lời nói hay hành vi, một cách cố ý hay vô tình ”. Hãy tự nhớ lại những cách mà bạn đã làm tổn hại mình. Và tha thứ cho từng hành vi mối đe dọa. “ Qua những cách mà tôi đã làm tổn hại bản thân bằng hành vi hay ý nghĩ, do sợ hãi, khổ và vô minh, giờ tôi chân thành hối lỗi. Tôi xin tha thứ cho bản thân. Tôi tha thứ cho bản thân. Tôi tha thứ cho bản thân ” .
THA THỨ CHO NGƯỜI ĐÃ TỔN HẠI TA
Để phát tâm tha thứ cho những người đã tổn hại ta, hãy tái diễn như sau : “ Tôi đã bị tha nhân làm tổn hại, bóc lột, bỏ rơi bằng nhiều cách, dù vô tình hay cố ý, bằng lời nói, ý nghĩ hay hành vi ”. Hãy tưởng tượng ra những cách bạn cảm thấy bị tổn hại. Hãy ghi nhận chúng. Từng sự tổn hại. Hãy ghi nhớ những điều này là thực so với bạn, và cảm nhận sự đau buồn bạn đã gánh chịu trong quá khứ. Và giờ bạn cảm nhận rằng mình hoàn toàn có thể buông gánh nặng này xuống bằng cách tha thứ từ từ khi tâm bạn đã chuẩn bị sẵn sàng. Đừng ép buộc nó ; không cần phải buông bỏ mọi muộn phiền trong một lần ngồi thiền. Quan trọng là thực tập từng bước nhỏ điều gì bạn cảm thấy đã chuẩn bị sẵn sàng để tha thứ. Hãy tự nhủ thầm, “ Tôi nhớ những cách tôi đã bị tổn thương, làm hại. Và tôi biết đó là do những nỗi sợ hãi, vô minh, khổ, sân hận cùa tha nhân gây ra. Tôi đã mang vết thương này trong lòng đủ lâu. Vì đã sẵn sàng chuẩn bị, tôi xin tha thứ cho người. Người đã tổn hại tôi, tôi chân thành tha thứ cho người. Tôi tha thứ cho người ” .
Ba phương cách thực hành thực tế tha thứ này hoàn toàn có thể được nhẹ nhàng lặp đi, lặp lại cho đến khi bạn cảm thấy tâm thật thanh thản. Đối với một số ít tổn thương nặng nề, hoàn toàn có thể bạn chưa thấy thanh thản. Ngược lại, bạn còn hoàn toàn có thể thưởng thức lại cảm xúc tổn thương, sân hận mà bạn từng gánh chịu. Trong trường hợp đó, bạn hoàn toàn có thể chỉ nghĩ thoáng qua, rồi tha thứ cho bản thân vì sự chưa sẵn sàng chuẩn bị buông bỏ và bước tới .
(Chuyển ngữ theo The Power Of Forgiveness, Tạp chí Tricycle, Xuân 2013)
Trích: Khéo Dạy Con; Diệu Liên Lý Thu Linh Chuyển Ngữ & Tổng Hợp, 2017
0
shares
