I. Những điểm tương đương giữa hành nghề luật tại Pháp và MỹMặc dù thuộc hai dòng họ pháp lý khác nhau, với Pháp thuộc dòng họ pháp lý Civil law, Mỹ thuộc dòng họ pháp lý Common law. Song, việc hành nghề luật ở hai vương quốc này vẫn có những điểm tương đương nhất định. Cụ thể : Về mạng lưới hệ thống nghề luật, Pháp và Mỹ đều là hai vương quốc có mạng lưới hệ thống pháp lý triển khai xong và tăng trưởng trên quốc tế. Chính thế cho nên, cả hai vương quốc này đều có mạng lưới hệ thống nghề luật phong phú, nhiều ngành nghề nhằm mục đích phân phối nhu yếu của mạng lưới hệ thống pháp lý như nghề luật sư, thẩm phán, công chứng viên, … Về nghề luật sư, ở Mỹ và Pháp đều chỉ có một nghề luật sư duy nhất, chứ không chia làm luật sư tranh tụng và luật sư tư vấn. Ở Mỹ, người ta không phân loại giữa luật sư tranh tụng và luật sư tư vấn do đặc trưng của nền tố tụng Mỹ là vị trí quan trọng của luật sư trong những phiên tòa xét xử 1. Chính vì thế, người ta chỉ chăm sóc tìm được một luật sư giỏi để thắng kiện, chứ không chăm sóc đó là luật sư tranh tụng, hay luật sư tư vấn. Còn ở Pháp, trước đây đã từng phân loại nghề luật sư thành luật sư tranh tụng và luật sư tư vấn. Tuy nhiên, do Open biên giới giữa những nước châu Âu, thiết yếu phải Open so với hoạt động giải trí hành nghề luật nên từ năm 1992, Pháp đã chính thức hợp nhất hai nghề này thành một nghề duy nhất ( Profession Unique ) trải qua luật số 90 – 1259 ngày 31/12/1990 2. Về việc gia nhập đoàn luật sư, đây được coi là điều kiện kèm theo bắt buộc so với luật giá ở cả hai nước Pháp và Mỹ khi muốn hành nghề luật sư. Ở Pháp, để được hành nghề luật sư thì một luật sư phải tham gia vào hội luật sư địa phương ( barreau ). Còn ở Mỹ, khoảng chừng 50% số bang ở nước này buộc người hành nghề luật sư phải là thành viên đoàn luật sư của bang mình 3. Còn khi Open ở Tòa án Liên bang, luật sư phải là thành viên của đoàn luật sư liên bang. II. Những điểm độc lạ giữa hành nghề luật tại Pháp và MỹTuy có những nét tương đương kể trên, nhưng trong thực tiễn, do sự độc lạ những đặc thù cơ bản của mạng lưới hệ thống pháp lý như nguồn luật, giảng dạy luật, … nên việc hành nghề luật tại Pháp và Mỹ vẫn rất độc lạ. Cụ thể : 1 Jaffret Spinosi, Các nghề tư pháp trong những mạng lưới hệ thống pháp lý đương đại, tr. 23 Nhà pháp lý Việt – Pháp, Từ điển thuật ngữ pháp lý Pháp – Việt, tr. Đại học Luật Thành Phố Hà Nội, Giáo trình Luật so sánh, tr .
Về điều kiện hành nghề luật
Khi tốt nghiệp đại học, sinh viên luật tại Pháp được trang bị những kiến thứ cơ
bản và quan trọng về luật pháp, tuy nhiên những kiến thức này là chưa đủ để có thể
hành nghề luật 4. Chính vì vậy, sau khi tốt nghiệp, cử nhân luật phải tiếp tục tham gia
các khóa đào tạo chuyên biệt dành cho các ngành nghề cụ thể. Đối với nghề thẩm
phán, cử nhân phải thi vào học tại Trường đào tạo thẩm phán tại Bordeaux trong thời
gian 30 tháng. Đối với nghề luật sư cũng vậy, cử nhân luật phải thi vào học tại Trung
tâm quốc gia đào tạo về nghiệp vụ. Kết thúc khóa học một năm, các học viên phải
vượt qua một kỳ thi để được cấp bằng chứng nhận về khả năng hành nghề. Sau đó,
học viên tiếp tục phải thực hành 2 năm với một luật sư thực hành, nếu đạt được Giấy
chứng nhận hết tập sự, học viên đó sẽ trở thành luật sư chính thức.
Ngược lại với Pháp, các cử nhân luật ở Mỹ, trong quá trình đào tạo tại trường
đại học, đã được trang bị tất cả những kỹ năng cần thiết đối với nghề luật thông qua
phương pháp “Socratic” 5. Chính vì vậy, sau khi tốt nghiệp và có bằng cử nhân luật
(J.), luật gia không cần phải học thêm các khóa học về nghiệp vụ như ở Pháp. Tuy
nhiên, để hành nghề luật sư, cử nhân luật vẫn cần trải qua kì thi do đoàn luật sư của
một bang nào đó tổ chức và đánh giá, thường theo sự ủy quyền của Tòa án tối cao
của bang.
Về tư duy hành nghề
Pháp có hệ thống pháp luật thuộc dòng họ Civil law, trong đó, có điểm đặc
trưng là coi trọng nguồn luật là các văn bản pháp luật thành văn. Việc sử dụng pháp
luật thành văn là nguồn luật chính, cơ bản đã hình thành cho các luật gia người Pháp
tư duy pháp lí chủ đạo là tư duy trừu tượng, đi từ cái bao quát đến cái cụ thể. Để giải
quyết một vụ việc, trước hết một luật gia người Pháp sẽ xác định vụ việc thuộc lĩnh
vực gì (hành chính, dân sự, thương mại,…), sau đó tìm các văn bản điều chỉnh quan
hệ phát sinh trong vụ việc, rồi mới đưa ra hướng giải quyết cụ thể.
Còn ở Mỹ, một quốc gia có hệ thống pháp luật thuộc dòng họ Common law,
coi trọng sử dụng nguồn luật là án lệ. Tại quốc gia này, ngay từ trong quá trình đào
tạo bậc cử nhân, các luật gia người Mỹ đã được đào tạo về việc tìm kiếm các án lệ để
45 Mary Ann Glendon, Michael W, Paolo G. Carozza, Comparative legal traditional in a nutshell, p.
Đại học Luật Hà Nội, Giáo trình Luật so sánh, tr.
do đào tạo và giảng dạy quá nhiều hoặc thiếu người hành nghề do giảng dạy quá ít với nhu yếu thị trường. Với việc hành nghề luật tại Mỹ, ưu điểm của Mỹ là không phân công ngành nghề lao động dựa trên quy trình giảng dạy nhiệm vụ trình độ mà dựa vào nhu yếu của thị trường. Các luật gia tại Mỹ, tùy thuộc vào nhu yếu của thị trường, đang khan hiếm nhân lực trong khu vực ngành nghề nào thì sẽ đi theo ngành nghề đó, tránh được thực trạng thiếu hay thừa nhân lực. Đồng thời, với cách phân phối lao động như vậy, những luật gia Mỹ phải cạnh tranh đối đầu rất gắt gao trải qua việc trau dồi kiến thức và kỹ năng trình độ để lôi cuốn người mua, từ đó càng nâng cao chất lượng dịch vụ. Tuy nhiên, điểm yếu kém của cách phân công này là khiến cho giá dịch vụ pháp lý sẽ tăng lên rất cao, sẽ không thỏa mãn nhu cầu được nhu yếu của một bộ phận người dân nghèo .
KẾT LUẬN
Qua những phân tích, so sánh việc hành nghề luật ở Pháp và ở Mỹ trên đây, có
thể nhận thấy rằng việc hành nghề luật ở mỗi nước có những điểm giống, và cũng có
những điểm khác nhau, có những ưu, cũng như là nhược điểm. Vì vậy, trong phạm vi
phù hợp với pháp luật của quốc gia mình, hai quốc gia Pháp và Mỹ có thể học hỏi
kinh nghiệm từ nhau để sửa đổi, cải thiện những quy định liên quan tới hành nghề
luật ở mỗi nước, từ đó, tiến tới hạn chế những nhược điểm hiện có.
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
- Đại học Luật TP.HN, Giáo trình Luật so sánh, Nxb. Công an nhân dân, 2018 ;
-
Jaffret Spinosi, Các nghề tư pháp trong các hệ thống pháp luật đương đại, dịch bởi
Nhà pháp luật Việt – Pháp, 1999;
- Mary Ann Glendon, Michael W, Paolo G. Carozza, Comparative legal traditional in a nutshell, Nxb. West Group, 1999 ;
- Michael Bogdan, Luật so sánh ( bản tiếng Việt ), dịch bởi Lê Hồng Hạnh, Dương Thị Hiền, 1994 ;
- Nhà pháp lý Việt – Pháp, Từ điển thuật ngữ pháp lý Pháp – Việt, Nxb. Từ điển bách khoa, 2009 .
