Tiếng Trung Quốc (giản thể: 中国话; phồn thể: 中國話; Hán-Việt: Trung Quốc thoại; bính âm: Zhōngguó huà), còn gọi là tiếng Trung, tiếng Hoa, tiếng Hán, Trung văn (中文 Zhōngwén), Hoa ngữ (華語/华语 Huáyǔ), Hoa văn (華文/华文), Hán ngữ (漢語/汉语 Hànyǔ), là một nhóm các ngôn ngữ tạo thành một ngữ tộc trong ngữ hệ Hán-Tạng. Một số nhà ngôn ngữ học gọi tiếng Trung là ngữ tộc Hán (tiếng Anh: Chinese languages hoặc Sinitic languages) nhằm nhấn mạnh tiếng Trung là một nhóm các ngôn ngữ khác nhau chứ không phải là một ngôn ngữ duy nhất. Tiếng Trung là tiếng mẹ đẻ của người Hán, chiếm đa số tại Trung Quốc và là ngôn ngữ chính hoặc phụ của các dân tộc thiểu số tại đây. Gần 1,2 tỉ người (chừng 16% dân số thế giới) có tiếng mẹ đẻ là một biến thể tiếng Hoa nào đó.
Các dạng giờ Trung Hoa không giống nhau nhau tầm thường đc mọi người bản ngữ xem được xem là những phương ngữ của cộng 1 ngôn từ. Tuy nhiên, bởi ko sở hữu tính nối tiếp lẫn nhau ( mutual intelligibility ), nó đc rộng rãi ngôi nhà ngôn ngữ học xem được xem là những ngôn từ riêng không liên quan gì đến nhau vào cộng 1 chúng ta ngôn từ, tương tự cũng như loại team ngôn từ Rôman. [ a ] Ngành điều tra và nghiên cứu về côn trùng mối quan hệ lịch sử vẻ vang thân những thiết bị giờ đồng hồ Trung Hoa nhưng vẫn vẫn còn hơi non nớt. Hiện tại, phần nhiều những phân chia hầu hết xếp từ bỏ 7 tới 13 team khoanh vùng chủ yếu dựa bên trên sự tăng trưởng ngữ âm trường đoản cú giờ đồng hồ Hán trung thế kỉ, vào đấy ngôn từ đc nhắc phổ biến số 1 mang lại tới ni được xem là giờ Quan Thoại ( có khoảng chừng 800 triệu dân chúng đề cập, tương tự 66 % ), tiếp theo sau được xem là nhánh Mân ( 75 triệu, tỉ dụ giờ Mân Nam ), nhánh Ngô ( 74 triệu, thí dụ h Thượng Hải ), & nhánh Quảng Đông ( 68 triệu, tỉ dụ giờ đồng hồ Quảng Châu Trung Quốc ). Các nhánh nào là không hề am hiểu lẫn nhau, & phổ biến phân đội của nó không hề phát âm đc những giờ Đặc trưng vào cộng 1 nhánh ( thí dụ : Mân Nam ). Tuy nhiên, mang các khoanh vùng nối tiếp địa điểm những ngôn từ từ bỏ những nhánh không giống nhau nhau san sẻ đầy đủ đặc thù nhằm với một số ít sự tinh thông có hạn, gồm có h Tân Tương sở hữu Quan thoại Tây Nam, giờ đồng hồ Tuyên Châu sở hữu Quan thoại Hạ Giang, giờ đồng hồ Tấn sở hữu Quan thoại Tập Đoàn Cafe Trung Nguyên & một số ít phương ngữ của h Khách Gia mang giờ đồng hồ Cám ( mặc dầu không hề thông thuộc giờ Khách Gia chính thống ). Tất cả những phương ngữ giờ Trung Hoa những sở hữu thanh điệu & hầu hết được xem là ngôn từ biệt lập .
Phả hệ ngôn từ của giờ đồng hồ China[sửa|sửa mã nguồn]
Tiếng China được xem là 1 ứng dụng của ngữ hệ Hán-Tạng, cộng mang h Miến, giờ Tạng & phổ biến ngôn từ dị kì phân bổ mọi Himalaya & những chốn ở kề bên. Dù côn trùng mối quan hệ thân những ngôn từ vào ngữ hệ nào là sẽ đc yêu cầu tự thế kỷ XIX & ni đc đồng ý thoáng đãng, Việc phục nguyên giờ Hán-Tạng nguyên thủy lúc so sánh có h Ấn-Âu nguyên thủy thì tầm thường hoàn hảo rộng phổ biến. Những khó khăn vất vả vào phục nguyên gồm có sự phong phú nội tại của hệ, sự thiếu hụt biến tố sống rộng rãi ngôn từ, & tác động ảnh hưởng của sự giao tiếp ngôn từ. Hơn nữa, đa dạng ngôn từ nhỏ xíu xuất hiện sống chốn núi nặng nề đi tới, & kém cỏi cũng sống khoanh vùng biên cương mẫn cảm. Thiếu sự phục nguyên chắc như đinh của giờ đồng hồ Hán-Tạng nguyên thủy, kết cấu thượng tằng của ngữ hệ lúc bấy giờ nhưng vẫn vẫn còn bỏ ngỏ. Ngữ hệ Hán-Tạng tầm thường đc nhất thời phân tách có tác dụng nhì ngữ tộc : Hán & Tạng-Miến .
Những di tích chữ Hán cổ nhất có niên đại từ thời nhà Thương (khoảng 1250 TCN). Những đặc điểm ngữ âm của tiếng Hán thượng cổ có thể được tái dựng dựa trên cách gieo vần trong những bài thơ cổ. Thiết Vận, một từ điển vần, cho ta biết những nét khác biệt giữa tiếng Hán miền bắc và nam đương thời. Trong thời kỳ Nam-Bắc triều, tiếng Hán trung cổ trải qua nhiều sự biến đổi âm vị và chia tách thành nhiều phân chi. Triều đình nhà Minh và thời đầu nhà Thanh sau đó đã sử dụng một dạng ngôn ngữ chung gọi là “Quan thoại”. Hán ngữ tiêu chuẩn được tiếp nhận vào thập kỷ 1930, ngày nay được coi là ngôn ngữ chính ở cả Trung Quốc đại lục và Đài Loan.
Các biến thể của giờ đồng hồ China[sửa|sửa mã nguồn]
Các biến thể của tiếng Trung Quốc thường được người bản ngữ coi như những “phương ngôn” của một ngôn ngữ duy nhất, song các nhà ngôn ngữ học đều cho rằng tiếng Trung Quốc với mức độ đa dạng đa dạng ngang với một ngữ tộc.[b]
Sự đa dạng của tiếng Trung Quốc có thể được so sánh với ngữ tộc Rôman, thậm chí còn đa dạng hơn. Có từ 7 đến 13 phân chi tiếng Trung Quốc chính (tùy theo phân loại), trong đó phân chi quan thoại có số lượng người nói đông nhất (khoảng 960 triệu, ví dụ tiếng Quan thoại Tây Nam), theo sau là Ngô (xấp xỉ 80 triệu, ví dụ tiếng Thượng Hải), rồi Mân (trên 70 triệu, ví dụ tiếng Mân Nam) và Quảng Đông (còn gọi là Việt) (trên 60 triệu, ví dụ tiếng Quảng Châu), v.v… Các phân chi trên đều không thông hiểu lẫn nhau, và thậm chí những nhóm phương ngữ trong phân chi Mân cũng không thông hiểu lẫn nhau. Tuy vậy, có trường hợp như tiếng Tương và một số phương ngữ Quan thoại Tây Nam có thể hiểu nhau ở một mức độ nào đó. Mọi phân chi tiếng Trung Quốc đều có thanh điệu và là ngôn ngữ đơn lập phân tích tính. Hán ngữ tiêu chuẩn (phổ thông thoại/quốc ngữ/Hoa ngữ) là dạng chuẩn hóa tiếng Trung Quốc nói, dựa trên cách phát âm của tiếng Bắc Kinh thuộc phân chi Quan thoại. Đây là ngôn ngữ chính thức của Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa và Trung Hoa Dân Quốc (Đài Loan), và là một trong bốn ngôn ngữ chính thức của Singapore. Hán ngữ tiêu chuẩn cũng là một trong sáu ngôn ngữ của Liên Hợp Quốc. Hán ngữ tiêu chuẩn là cầu nối giữa các “phương ngôn” không thể thông hiểu lẫn nhau.
Jerry Norman ước lượng rằng với dãy trăm biến thể h Trung ko nối liền lẫn nhau. Một số biến thể hoàn toàn có thể đc coi cũng như các hàng phương ngữ, tức các địa điểm sắp nhau thì hoàn toàn có thể đọc lời nói của nhau, mà càng xa nhau thì độc lạ càng mập. Nói chung, miền phái mạnh Trung Hoa nhiều đồi núi thì độ phong phú về ” tục ngữ ” rộng hẳn chốn bình nguyên Hoa Bắc. Có các Quanh Vùng sống Nam Trung Hoa cơ mà mọi người đề cập phương ngữ của 1 khu phố béo cũng chỉ đọc ” sơ sơ ” lời nói của chốn cạnh bên. lấy ví dụ như, Quảng Châu Trung Quốc phương pháp Ngô Châu 120 dặm ( 190 km ) đường sông, nhưng mà dạng giờ đồng hồ Quảng Đông sống Quảng Châu Trung Quốc lại tương tự mang của Ngô Châu rộng tương tự của Đài Sơn, mặc dù Đài Sơn chỉ phương pháp Quảng Châu Trung Quốc 60 dặm ( 95 km ). Có các địa điểm sống Phúc Kiến nhưng lời nói của 1 thị trấn ( giỏi thậm chí còn 1 xã ) không hề tinh thông có của thị xã ( xuất xắc làng mạc ) kế phía .Cho tới tận nửa cuối thế kỷ XX, loài người nhập cảnh nơi bắt đầu Hoa sống Khu vực Đông Nam Á & Bắc Mỹ đa phần tới từ bỏ chốn duyên hải đông nam, địa điểm những tục ngữ Mân, Khách Gia & Quảng Châu Trung Quốc hiện hữu. Đa số quả đât Bắc Mỹ cội Hoa mang gốc gác sống Đài Sơn & với ông bà tổ tiên đề cập phương ngữ nào là .Các tục ngữ xoàng xĩnh đc xếp trong bảy team :
Phân loại của Lý Vinh, dùng trong Trung Quốc Ngữ Ngôn Địa Đồ Tập (1987), có thêm ba phân chi nữa:
- Tấn, từng được gộp vào Quan thoại.
- Huy Châu, từng được gộp vào Ngô.
- Bình, từng được gộp vào Quảng Đông.
Phân bố của các phân chi tiếng Trung theo Trung Quốc Ngữ Ngôn Địa Đồ Tập
Số nhân loại bản ngữ của mỗi phân chi ( chỉ tính trên CHND Trung Quốc & Đài Loan ) năm 2004 :
- Quan thoại: 798,6 triệu (66.2%)
- Tấn: 63 triệu (5.2%)
- Ngô: 73,8 triệu (6.1%)
- Huy Châu: 3,3 triệu (0.3%)
-
Cám: 48 triệu (4.0%)
- Tương: 36,4 triệu (3.0%)
- Mân: 75 triệu (6.2%)
- Khách Gia: 42,2 triệu (3.5%)
- Quảng Đông: 58,8 triệu (4.9%)
- Bình: 7,8 triệu (0.6%)
Một số biến thể giờ Trung Hoa không đc phân chia, tỉ dụ phương ngữ Đam Châu ( sống Đam Châu, Hải Nam ), h Ngõa Hương ( tây Hồ Nam ) & giờ đồng hồ Thiều Châu ( bắc Quảng Đông ) .
Tiếng China được xem là ngôn từ biệt lập, đến cả ngôn từ nghiên cứu và phân tích, có nghĩa là ko làm cho đổi khác về từ bỏ vựng sở hữu cách, trường đoản cú hình hài, tính trường đoản cú, lượng. Chỉ đi theo trật tự trước sau của từ bỏ & dùng tự ảo ( hư tự ) nhằm diễn tả đc nghĩa. Cấu trúc nà tương tự có giờ Việt & những ngôn từ sống Khu vực Đông Nam Á .Các tục ngữ với ngữ pháp độc lạ nhau, cho nên vì thế lúc sài bạch thoại văn hoàn toàn có thể tạo ra rối rắm chữ viết, những chữ viết lách đấy Điện thoại tư vấn được xem là chữ tục ngữ. Cho nên rước ngữ pháp của Hán ngữ chuẩn mức làm cho ngữ pháp Bạch thoại. Ngữ pháp cổ xưa văn chương, cộng điện thoại tư vấn được xem là Văn ngôn .
Hệ chữ bao gồm sài nhằm viết lách giờ Trung được xem là chữ Hán, sở hữu nhị phương pháp viết lách được xem là viết lách dọc truyền thống lịch sử & viết lách ngang tân tiến :
- Cách truyền thống: được viết theo hàng dọc, đọc từ trên xuống dưới theo cột, từ cột phải sang cột trái.
- Cách hiện đại: được viết theo hàng ngang, đọc từ trái sang phải theo hàng, từ hàng trên xuống hàng dưới.
Mỗi chữ Hán đại diện cho một hình vị và thường có cách phát âm biến đổi theo phương ngôn. Ví dụ, chữ 一 (“nhất”) được đọc là yī trong Hán ngữ tiêu chuẩn, yat1 trong tiếng Quảng Châu và it trong tiếng Mân Tuyền Chương. Từ vựng của những nhánh chính thường khá khác nhau, và dạng viết phi chuẩn của Bạch thoại(ngôn ngữ thông tục) thường có những “chữ phương ngôn” riêng, ví dụ 冇 và 係 (trong tiếng Quảng Châu và Khách Gia), mà có thể bị xem là lỗi thời hay khác lạ trong Quan thoại Bạch thoại văn (dạng viết chuẩn).
” Việt ngữ ” Bạch thoại văn ( Dạng viết lách giờ đồng hồ Quảng Châu Trung Quốc tục tằn ) hơi phổ cập vào những trang chatroom & nhắn tin tức thì online so với mọi người Hồng Kông & loài người đề cập h Quảng Châu Trung Quốc kể chung .Tại Hồ Nam, nữ giới sống các chốn nhất quyết viết lách bởi Nữ thư, 1 cỗ âm tự động bắt nguồn trường đoản cú chữ Hán. Tiếng Dungan, 1 phương ngữ Quan thoại, thời nay đc viết lách bởi chữ Kirin, & trước kia đc vỉết bởi chữ Ả Rập. Người Dungan đa phần đi theo Hồi giáo & ở trên Kazakhstan, Kyrgyzstan, & Nga .Tiếng Trung bản chất được xem là đơn âm, có nghĩa là 1 chữ 1 âm, 1 âm hoàn toàn có thể phân tách có tác dụng thanh, vần, điệu. Chữ Hán hầu hết ko biểu âm nhằm dịch âm, phải ngày xưa người sài chiêu thức Độc nhược ( 讀若, A sưu tầm sắp đúng chuẩn cũng như A ‘ ). Từ sau lúc đạo Phật truyền trong Trung Hoa, rõ được hấp thu & bệnh h Phạn, rõ được tới Phiên thiết, hoàn toàn có thể sài nhằm làm dấu dịch âm. Từ thời cận kim đến thời nay, sẽ sở hữu Chú âm phù hiệu & Phanh âm mang đến Tiếng Hán chuẩn mức, âm vần trường đoản cú phía trên thực rõ rệt .
Học tập & huấn luyện và đào tạo[sửa|sửa mã nguồn]
Với khoảng cần yếu càng ngày càng cải thiện & tác động ảnh hưởng của nền kinh tế tài chính Trung Hoa bên trên toàn thế giới, bài toán dạy dỗ Hán ngữ chuẩn mức càng ngày càng phổ cập sống những trường lớp sống Đất nước Hoa Kỳ & biến thành 1 vấn đề đc phổ biến người ta rõ được tới vào giới trẻ em quốc tế phương Tây, cũng như sống Anh. [ 20 ]Năm 1991, mang 2000 học sinh sinh viên quốc tế tham gia Kỳ thi năng lượng Hán ngữ của Trung Hoa ( vẫn Điện thoại tư vấn được xem là HSK, tương tự mang Chứng chỉ Cambridge giờ đồng hồ Anh ), vào lúc năm 2005 lượng ứng viên sẽ cải thiện bạo phổi lên 117.660 [ 21 ]. Đến năm 2010, 750.000 con người sẽ nhập cuộc cuộc thi nà .Theo Thương Hội Ngôn ngữ Hiện đại, sở hữu 550 ngôi trường tiểu học, THCS & hạng sang cung ứng những lịch trình giờ Trung sống Đất nước Hoa Kỳ trong năm năm ngoái, cải thiện đính thêm 100 % vào nhị năm. Đồng thời, tỷ suất nhập học những lớp giờ đồng hồ Trung sống cấp cho ĐH sẽ cải thiện 51 % trường đoản cú năm 2002 tới năm năm ngoái. Mặt khác, Hội đồng Giáo dục đào tạo Ngoại ngữ Đất nước Hoa Kỳ cũng mang số lượng đến nhìn thấy rằng 30.000 – 50.000 học sinh sinh viên đang được học tập h Trung trong năm năm ngoái. [ 22 ]Năm năm nay, rộng 50% triệu học viên China đeo đuổi công tác dạy dỗ sau trung học sống quốc tế, vào lúc 400.000 học sinh sinh viên nước ngoài tới China nhằm học tập quá cao rộng. Đại học Thanh Hoa sẽ đón 35.000 học sinh sinh viên tự 116 vương quốc tới học tập vào cộng năm [ 23 ] .Theo sự ngày càng tăng nhu yếu về giờ đồng hồ Trung cũng như ngôn từ vật dụng nhì, đi theo Sở Giáo dục đào tạo Trung Hoa, với 330 tổ chức triển khai dạy dỗ giờ Trung bên trên toàn thế giới. Việc xây dựng những Học viện Khổng Tử, được xem là những tổ chức triển khai nơi công cộng thường trực Sở Giáo dục đào tạo Trung Hoa, nhằm mục đích mục tiêu tiếp thị văn hóa truyền thống & ngôn từ Trung Hoa cũng cũng như tương hỗ dạy dỗ h Trung Hoa sống quốc tế. Có rộng 480 Viện Khổng Tử bên trên toàn quốc tế trong năm năm trước. [ 22 ]
- ^
- David Crystal, The Cambridge Encyclopedia of Language (Cambridge: Cambridge University Press, 1987), p. 312. “The mutual unintelligibility of the varieties is the main ground for referring to them as separate languages.”
- Charles N. Li, Sandra A. Thompson. Mandarin Chinese: A Functional Reference Grammar (1989), p. 2. “The Chinese language family is genetically classified as an independent branch of the Sino-Tibetan language family.”
- Norman (1988), tr. 1. “[…] the modern Chinese dialects are really more like a family of languages […]”
- DeFrancis (1984), tr. 56. “To call Chinese a single language composed of dialects with varying degrees of difference is to mislead by minimizing disparities that according to Chao are as great as those between English and Dutch. To call Chinese a family of languages is to suggest extralinguistic differences that in fact do not exist and to overlook the unique linguistic situation that exists in China.”
Các nhà ngôn ngữ Trung Quốc thường dựa theo cách phân loại của Đại bách khoa toàn thư Trung Quốc: “汉语在语言系属分类中相当于一个语族的地位 。” (“In language classification, Chinese has a status equivalent to a language family.”)hầu hết thí dụ cũng như : Các ngôi nhà ngôn từ China kém dựa đi theo phương pháp phân chia của Phu Mậu Tích vào : ” ” ( ” In language classification, Chinese has a status equivalent Khủng a language family. ” )
- ^
- David Crystal, The Cambridge Encyclopedia of Language (Cambridge: Cambridge University Press, 1987), trang 312. “Sự bất thông hiểu lẫn nhau giữa các dạng [tiếng Trung] là nền tảng chính để xem chúng như những ngôn ngữ riêng biệt.”
- Charles N. Li, Sandra A. Thompson. Mandarin Chinese: A Functional Reference Grammar (1989), trang 2. “Nhóm ngôn ngữ Trung Quốc về mặt phát sinh là một nhánh của ngữ hệ Hán-Tạng.”
- Norman (1988), trang 1. “[…] các phương ngữ tiếng Trung hiện đại thực ra giống như một nhóm ngôn ngữ […]”
- DeFrancis (1984), trang 56. “Khi gọi tiếng Trung là một ngôn ngữ duy nhất tạo nên từ nhiều phương ngữ với nhiều mức khác biệt là [ta đã] bị lạc lối bởi những khác biệt “tối thiểu” mà theo Chao thì phải ngang với giữa tiếng Anh và tiếng Hà Lan. Khi gọi tiếng Trung là một nhóm ngôn ngữ là gợi đến những sự khác biệt ngoại ngôn ngữ học mà thực ra không tồn tại và bỏ qua tình thế ngôn ngữ độc đáo đang tồn tại ở Trung Quốc.”
Ngữ nhà ngôn ngữ Trung Quốc thường mượn lời của Đại bách khoa toàn thư Trung Quốc: “汉语在语言系属分类中相当于一个语族的地位。” (“Trong phân loại ngôn ngữ, tiếng Trung có địa vị tương đương với của một họ ngôn ngữ.”)lấy ví dụ cũng như : Ngữ ngôi nhà ngôn từ China kém mượn lời của Phó Mậu Tích vào : ” 汉语在语言系属分类中相当于一个语族的地位 。 ” ( ” Trong phân chia ngôn từ, h Trung sở hữu vị thế tương tự mang của 1 bọn họ ngôn từ. ” )
Liên kết ko kể[sửa|sửa mã nguồn]
