Lời Nói Đầu Cho Ấn Bản Kỷ Niệm 25 Năm
Tôi đoán mọi tác giả đều mơ ước có được sự thành công như của Thiền Và Nghệ Thuật Bảo Dưỡng Xe Máy trong mấy chục năm qua – vô số bài phê bình ca ngợi, nhiều triệu bản được bán trong hơn hai mươi ngôn ngữ, báo chí mô tả nó là “tác phẩm triết học được đọc nhiều nhất từ trước tới nay”. Dĩ nhiên, khi viết cuốn sách hồi đầu thập niên 1970, tôi cũng có những giấc mơ, nhưng không để mình đắm chìm vào chúng hay công khai bày tỏ vì sợ rằng chúng sẽ bị hiểu là hoang tưởng tự đại, là sự thoái triển về tình trạng tâm thần trước kia của tôi. Giờ đây, khi những giấc mơ đã là sự thật, tôi không còn phải lo về điều đó nữa. Nhưng thay vì kể về một thành công ai cũng biết, có lẽ tốt hơn hết là viết về những thất bại của cuốn sách và giúp khắc phục chúng. Có hai sai lầm đáng quan tâm – một không đáng kể và một quan trọng.
Sai lầm không đáng kể là Phaedrus không có nghĩa là “ con sói ” trong tiếng Hy Lạp. Sai lầm này phát sinh từ kinh nghiệm tay nghề trong thực tiễn ở Đại học Chicago năm 1960, và Open ở phần IV. Giáo sư triết học của tôi đã nói rằng Plato thích sử dụng những tên gọi gợi lên thực chất tính cách của nhân vật, và trong đối thoại Phaedrus, tên đó được cho là con sói. Tôi nhớ rằng tên thật của giáo sư là Lamm hay Lamb, và ông nhìn tôi như thể ông nghĩ tên con sói hợp với tôi. Khi đó tôi là một người ngoài cuộc, thích công kích những gì được dạy hơn là học hỏi từ nó. Tâm trí hiểu hành động quá của tôi nắm lấy điều này và xác lập nó như mối quan hệ sau cuối với trường học, và đó là nguyên do nó đi vào cuốn sách. Nhưng nhân vật mà Plato ví với một số lượng không phải là Phaedrus mà là Lycias, có cái tên tựa như như chữ lykos trong tiếng Hy Lạp, nghĩa là “ con sói ”. Độc giả đã nhiều lần chỉ ra cho tôi rằng Phaedrus thực ra nghĩa là “ sáng láng ” hay “ bùng cháy rực rỡ ” Thật may cho tôi. Nó hoàn toàn có thể đã có ý nghĩa khác tệ hơn nhiều .
Sai lầm thứ hai nghiêm trọng hơn vì đã làm phai mờ ý nghĩa nền tảng của cuốn sách. Nhiều người đã chú ý rằng phần kết có vẻ như không làm sáng tỏ mọi chuyện, có điều gì đó còn thiếu. Một số người gọi nó là “ kết thúc kiểu Hollywood ”, làm giảm thiểu sự toàn vẹn nghệ thuật của cuốn sách. Họ đúng, nhưng không phải vì ý đồ của cuốn sách là một kết thúc kiểu Hollywood. Ban đầu cuốn sách nhắm tới một cái kết rất khác, nhưng không đủ rõ. Trong kết thúc dự trù ấy, không phải người kể chuyện thắng lợi một Phaedrus xấu xa, mà một Phaedrus đáng tôn trọng thắng lợi người kể chuyện, kẻ từ đầu tới cuối luôn gièm pha anh ta. Trong ấn bản này, 1 số ít chương sử dụng font chữ khác cho giọng của Phaedrus và cho những giấc mơ .
Để lý giải thêm, tôi xin trở lại một hội thảo chiến lược viết văn phát minh sáng tạo được tổ chức triển khai vào những buổi chiều mùa đông đầu thập niên 1950 ở Đại học Minnesota. Giảng viên là Allen Tate, một nhà thơ và nhà phê bình văn học lỗi lạc. Trong nhiều buổi, chủ đề của chúng tôi là The Turn of the Crew của Henry James, trong đó một cô trông trẻ cố gắng nỗ lực bảo vệ hai đứa trẻ do cô trông nom khỏi một con ma, nhưng sau cuối thất bại. Tôi trọn vẹn tin rằng đây chỉ là một câu truyện ma thông thường, nhưng Tate nói là Henry James còn hơn thế. Cô trông trẻ không phải là nữ anh hùng. Cô là nữ phạm nhân. Kẻ giết hại lũ trẻ không phải là con ma, mà là niềm tin điên cuồng của cô trông trẻ về sự sống sót của một con ma. Thoạt đầu tôi không hề tin điều này, nhưng khi đọc lại câu truyện, tôi thấy rằng Tate đúng. Bạn hoàn toàn có thể diễn giải nó theo một trong hai cách. Sao tối lại quên mất điều đó ?
Theo lý giải của Tate, James có năng lực đạt được hiệu suất cao ấy là vì đặt người kể chuyện ở ngôi thứ nhất. Tate nói ngôi thứ nhất là hình thức khó nhất vì tác giả bị đóng đinh trong vai người kể chuyện, không hề thoát ra. Ông không hề nói “ trong khi ấy ” hay “ trở lại với ” như một cách chuyển sang chủ đề khác vì đã bị khoá chặt. Nhưng fan hâm mộ cũng vậy ! Và đó là sức mạnh của người kể chuyện ngôi thứ nhất. Độc giả không xem cô trông trẻ là kẻ có tội, vì những gì cô trông trẻ thấy là tổng thể những gì fan hâm mộ thấy. Bây giờ trở lại với Thiền và nghệ thuật bảo dưỡng xe máy và quan tâm những điểm tương đương. Có một người kể chuyện, và bạn không khi nào rời xa tâm lý anh ta. Anh ta nói tới một con ma xấu xa tên là Phaedrus, nhưng bạn chỉ biết con ma là xấu xa vì người kể chuyện bảo như vậy .
Trong câu truyện, Phaedrus Open trong giấc mơ của người kể chuyện theo cách khiến bạn thấy rằng không chỉ người kể chuyện đuổi theo Phaedrus để tàn phá nó, mà Phaedrus cũng đang đuổi theo người kể chuyện vì cùng mục tiêu. Ai sẽ thắng ? Ở đây có một sự phân loại nhân cách : hai tâm lý xung đột trong cùng một khung hình – một thực trạng dẫn tới ý nghĩa khởi đầu của cụm từ “ tinh thần phân liệt ”. Hai tâm lý này theo đuổi những giá trị khác nhau tương quan đến câu hỏi cái gì là quan trọng trong đời sống. Người kể chuyện đa phần là một người bị chi phối bởi những giá trị xã hội, như lời anh ta nói ở phần đầu, “ Đã nhiều năm, tôi không thật sự có một ý tưởng sáng tạo mới nào ”. Anh ta không khi nào kể chuyện mình, ngoại trừ theo những cách có thống kê giám sát để khiến bạn thích anh ta .
Những ý nghĩ riêng tư, anh ta san sẻ với bạn, nhưng không san sẻ với John, Chris hay hai vợ chồng DeWeese. Nói chung, anh ta không muốn tách rời khỏi bạn – fan hâm mộ – hay môi trường tự nhiên xã hội xung quanh. Anh ta cẩn trọng duy trì một vị trí trong những ranh giới thông thường của xã hội, vì anh ta đã thấy những gì xảy ra với Phaedrus, kẻ không làm như vậy. Anh ta đã học được bài học kinh nghiệm thiết yếu. Không cần điều trị sốc cho anh ta nữa. Chỉ tới một lần, người kể chuyện thú nhận bí hiểm của mình : anh ta là một kẻ dị giáo, được tổng thể mọi người chúc mừng vì đã cứu vớt linh hồn mình, nhưng lại tự biết rằng tổng thể những gì anh ta cứu được chỉ là lớp vỏ ngoài. Chỉ có hai người khác biết hoặc cảm nhận được điều này. Một là Chris. Cậu sắp tan nát vì bồn chồn và đau khổ trong hành trình dài tìm lại người cha mà cậu nhớ, yêu thương và không sao tìm thấy nữa. Người thứ hai là Phaedrus. Phaedrus biết rõ người kể chuyện là thế nào và khinh miệt anh ta vì điều đó .
Theo quan điểm của Phaedrus, người kể chuyện là một kẻ phản bội, một kẻ nhát gan, đã từ bỏ thực sự để có sự thương mến và đồng ý của xã hội gồm những người như bác sĩ tinh thần, mái ấm gia đình, công ty và những người quen biết ngoài đời của anh ta. Phaedrus thấy người kể chuyện không còn năng lực chân thực nữa, chỉ còn là một thành viên được gật đầu của hội đồng, nhượng bộ và chịu đựng trong suốt những năm tháng còn lại. Phaedrus bị chi phối bởi những giá trị lý trí. Anh không thèm bận tâm người khác thích hay không thích mình. Anh dốc lòng theo đuổi một chân lý mà anh cảm thấy có tầm quan trọng lớn lao với quốc tế. Thế giới không biết anh định làm gì và cố hủy hoại anh vì những rắc rối anh gây ra. Anh đã bị tàn phá về mặt xã hội – bị làm câm miệng. Nhưng tàn dư của những gì anh biết vẫn lây lất trong đầu người kể chuyện, và đó là nguồn gốc của xích míc .
Đến sau cuối, sự thống khổ của Chris đã giải phóng Phaedrus. Khi Chris hỏi, “ Có thật ba bị điên không ”, và câu vấn đáp là “ Không ”, người vấn đáp không phải là người kể chuyện mà là Phaedrus. Và khi Chris nói, “ Con biết mà ”, cậu hiểu rằng lần tiên phong trong cả chuyến đi, cậu đang một lần nữa chuyện trò với người cha đã mất từ lâu. Sự stress tan biến. Họ đã thắng lợi. Người kể chuyện đạo đức giả đã biến mất. “ Giờ đây, mọi chuyện sẽ ổn hơn ”, Phaedrus nói. “ Có thể dám chắc như vậy ”. Để hiểu hơn về Phaedrus đích thực, biết rằng đó không phải là một con ma xấu xa mà là một con người ôn hoà nặng về lý trí, tôi xin ra mắt Lila, tác phẩm tiếp nối đuôi nhau và cũng rất ít người hiểu đúng .
Trích “ Phần 1 ” :
Không rời tay khỏi phanh trái của chiếc xe máy, tôi hoàn toàn có thể nhìn đồng hồ đeo tay và thấy lúc này là tám rưỡi sáng. Gió thổi sáu mươi dặm một giờ nhưng ấm và khí ẩm. Nếu tám rưỡi sáng mà đã nóng và oi ả, tôi tự hỏi buổi chiều sẽ như thế nào. Cơn gió mang mùi hăng của những đầm lầy bên đường. Chúng tôi đang ở Central Plains, vùng có hàng ngàn bãi lầy để săn vịt, và đang chạy theo hướng tây-bắc từ Minneapolis tới Dakotas. Con đường bê tông hai làn đã cũ, không có nhiều xe cộ kể từ khi một con đường bốn làn Open song song với nó từ nhiều năm trước. Khi chúng tôi đi ngang một đầm lầy, không khí trở nên mát hơn .
Băng qua rồi, nó bất ngờ đột ngột nóng trở lại. Tôi sung sướng chạy xe trở lại vùng quê này. Chẳng là địa điểm gì đặc biệt quan trọng, chẳng nổi tiếng vì cái gì, nhưng chính do đó nó có sự mê hoặc. Sự căng thẳng mệt mỏi biến mất ở những con đường cũ kỹ như thế này. Xe chúng tôi xóc nảy trên nền bê tông đúc nằm giữa đám cỏ hương bồ và những đồng cỏ trải dài, càng đi càng nhiều cỏ hương bồ và cỏ đầm lầy. Lác đác đó đây là một hồ nước rộng, và nếu nhìn kỹ, bạn hoàn toàn có thể thấy bầy vịt trời ở mép hồ. Và cả lũ rùa. Có một con chim hét cánh đỏ. Tôi vỗ vào đầu gối Chris và chỉ .
“ Gì thế ba ? ” .
“ Chim hét ! ”
Nó nói gì đó tôi không nghe rõ. “ Cái gì ? ”. Nó nắm lấy mũ bảo hiểm của tôi và hét lên, “ Con đã nhìn thấy lũ ấy nhiều rồi, ba ! ”. “ Thế à ! ” tôi hét lại rồi gật đầu. Mười một tuổi, bạn sẽ không mấy ấn tượng với chim hét cánh đỏ. Phải từng trải hơn mới được. Đối với tôi, điều này hoà trộn với những ký ức mà nó chưa có. Những buổi sáng lạnh từ rất lâu rồi, khi cỏ đầm lầy đã chuyển màu nâu và cỏ hương bồ đang vẫy đón gió tây bắc. Mùi của đầm lầy bị khuấy động bởi những đối ủng cao khi chúng tôi vào vị trí, đợi mặt trời lên và mùa săn vịt khởi đầu .
Hoặc những mùa đông khi bãi lầy ngừng hoạt động, tôi hoàn toàn có thể bước trên băng và tuyết, giữa những đám cỏ hương bồ chết, không thấy gì khác ngoài khung trời xám xịt, những thứ chết chóc và cái lạnh. Khi ấy, chim hét đã đi mất. Nhưng giờ đây là tháng Bảy, chúng trở lại và mọi thứ sôi động hơn khi nào hết. Từng ngóc ngách của bãi lầy, đâu đâu cũng có tiếng vo vo, vù vù, chiêm chiếp, tích tích, cả hội đồng hàng triệu sinh vật đang sống đời sống của chúng trong một thảm thực vật liên tục và ôn hoà Khi du hành trên một chiếc xe máy, bạn thấy sự vật theo cách trọn vẹn khác. Đi bằng xe hơi, bạn luôn ở trong một cái hộp, và vì quen với nó rồi nên bạn không nhận ra rằng qua cửa kính xe hơi, những gì bạn nhìn không khác trên màn hình hiển thị tivi là mấy. Bạn là người quan sát thụ động, mọi thứ trôi qua buồn tẻ trong một khuôn hình .
Đi bằng xe máy, khuôn hình biến mất. Bạn tiếp xúc với tổng thể. Không còn chỉ là quan sát, bạn nằm trong khung cảnh, và cảm xúc hiện hữu thật choáng ngợp. Tiếng rít vèo vèo dưới chân bạn là cái có thật. Nó cũng là thứ bạn hoàn toàn có thể bước lên, nằm ngay đó, bị làm mờ tới cả không hề nhận rõ, nhưng bất kể lúc nào bạn cũng hoàn toàn có thể đặt chân xuống và chạm vào nó, và mọi thứ, hàng loạt thưởng thức không khi nào tách khỏi nhận thức trực tiếp của bạn. Chris và tôi đang tới Montana cùng vài người bạn chạy đằng trước, và có lẽ rằng sẽ đi xa hơn thế. Kế hoạch chắc như đinh là bất định, không phải tới đâu mà là cứ đi. Chúng tôi đang đi nghỉ. Những con đường thứ yếu được ưa thích hơn. Tốt nhất là đường lát đá của hạt, kế đến là đường cái của bang. Xa lộ là tệ nhất .
Chúng tôi muốn có thời hạn vui tươi, nhưng với chúng tôi, giờ đây, thời hạn vui tươi được đo lường và thống kê bằng sự nhấn mạnh vấn đề vào “ vui tươi ” thay vì “ thời hạn ”, và khi bạn có sự chuyển dời trọng tâm, hàng loạt cách tiếp cận đổi khác. Những con đường đồi núi ngoằn ngoèo xa lắc nhưng mê hoặc hơn nhiều khi trên xe máy, bạn gặp những khúc ngoặt và không bị lắc từ bên nọ sang bên kia như trong xe hơi. Đường vắng mê hoặc hơn mà cũng bảo đảm an toàn hơn. Những con đường không có biển quảng cáo và dịch vụ dành cho người đi xe hơi càng tốt, những con đường có những mảnh rừng nhỏ, bãi cỏ, vườn cây ăn quả, đồng cỏ mọc lút tới vai, nơi đám trẻ vẫy tay khi bạn phóng qua, nơi người ta sẽ từ cổng ngó ra, nơi khi bạn dừng lại hỏi đường, câu vấn đáp thường dài hơn thay vì ngắn hơn bạn muốn, nơi người ta sẽ hỏi bạn từ đâu tới và đã chạy xe được bao lâu .
Đó là vài năm trước, khi vợ tôi, tôi và một số ít bạn hữu lần tiên phong đi những con đường này. Thỉnh thoảng chúng tôi rẽ ngang để đổi khác cảm xúc hoặc đi tắt sang một đường cao tốc khác. Mỗi lần như vậy, quang cảnh thật tuyệt vời và chúng tôi rời đi với cảm xúc thư giãn giải trí và thú vị. Hết lần này tới lần khác, chúng tôi nhận ra điều đáng lẽ là hiển nhiên : những con đường này thật sự khác với đường chính. Toàn bộ nhịp sống và tính cách của những người cư trú dọc theo chúng cũng khác. Họ không đi đâu cả. Họ không quá bận đến mức mất đi sự nhã nhặn. Sự hiện hữu ở đây và giờ đây là điều tổng thể đều biết. Chính những người khác, những người chuyển vào thành phố từ nhiều năm trước và đám con cháu lạc lối của họ mới gần như quên mất nó. Phát hiện ấy là một mày mò đích thực .
Tôi đã tự hỏi tại sao phải mất nhiều thời hạn như thế tôi mới đi vào những con đường này. Chúng tôi đã nhìn nhưng không thấy chúng. Hay đúng hơn, chúng tôi được đào tạo và giảng dạy để không thấy chúng. Có lẽ chúng tôi đã được dẫn dắt tới tâm lý rằng hoạt động giải trí thật sự là ở đô thị, hàng loạt những thứ này chỉ là vùng sâu vùng xa buồn tẻ. Đúng là không ngờ. Sự thật đến gõ cửa và bạn nói, “ Đi đi, tôi đang bận tìm thực sự ”, và nó đi mất. Không ngờ .
Mục Lục :
Lời Nói Đầu Cho Ấn Bản Kỷ Niệm 25 Năm
Phần I
Phần II
Phần III
Phần IV
Lời Bạt
