Đã từ lâu pháp luật về hợp đồng chiếm một vị trí rất quan trọng trong mạng lưới hệ thống pháp luật Nước Ta, do tại, hầu hết những thanh toán giao dịch trong xã hội, dù có mục tiêu kinh doanh thương mại hay nhằm mục đích cung ứng những nhu yếu hoạt động và sinh hoạt thường thì, đều tương quan đến hợp đồng. Chính vì lẽ đó mà những chế định về hợp đồng và những yếu tố tương quan đến hợp đồng trong Bộ luật Dân sự năm 2005 chiếm một vị trí nòng cốt với hơn 300 điều trên tổng số 777 điều. Mục đích của pháp luật về hợp đồng là nhằm mục đích bảo vệ quyền tự do ý chí của những bên. Quyền tự do ý chí này chỉ bị hạn chế bởi 1 số ít ngoại lệ nhằm mục đích bảo vệ trật tự công hoặc nhằm mục đích bảo vệ quyền lợi và nghĩa vụ hợp pháp của bên thứ ba .
>>> Tư vấn pháp luật miễn phí
Pháp luật về hợp đồng của Việt Nam hiện nay được quy định trong nhiều văn bản pháp luật khác nhau như Bộ luật Dân sự, Luật Thương mại, Luật Kinh doanh bảo hiểm…, tuy nhiên, Bộ luật Dân sự được coi là luật gốc quy định các vấn đề chung về hợp đồng, là nền tảng cho pháp luật về hợp đồng, điều chỉnh các quan hệ hợp đồng được xác lập trên nguyên tắc bình đẳng, tự nguyện, tự thoả thuận và tự chịu trách nhiệm. Các quy định về hợp đồng trong Bộ luật Dân sự được áp dụng chung cho tất cả các loại hợp đồng, không phân biệt hợp đồng dân sự hay hợp đồng kinh tế, hợp đồng có mục đích kinh doanh hay hợp đồng nhằm đáp ứng các nhu cầu sinh hoạt hàng ngày. Trên cơ sở các quy định chung về hợp đồng của Bộ luật Dân sự, tuỳ vào tính chất đặc thù của các mối quan hệ hoặc các giao dịch, các luật chuyên ngành có thể có những quy định riêng về hợp đồng để điều chỉnh các mối quan hệ trong lĩnh vực đó, ví dụ như các quy định về hợp đồng mua bán hàng hoá trong Luật Thương mại, hợp đồng bảo hiểm trong Luật Kinh doanh bảo hiểm… Các quy định về hợp đồng trong Bộ luật Dân sự được coi là các quy định chung còn các quy định về hợp đồng trong các luật chuyên ngành được coi là các quy định chuyên ngành và các quy định này được ưu tiên áp dụng.
Pháp luật hợp đồng của Nước Ta lúc bấy giờ, tuy có một số ít hạn chế nhất định đang được những nhà làm luật liên tục sửa đổi, bổ trợ để bắt kịp với thực tiễn xã hội nhưng nhìn chung được xem là khá tân tiến và tương thích với khuynh hướng tăng trưởng kinh tế tài chính – xã hội trong thời kỳ lúc bấy giờ. Sau nhiều lần sửa đổi, bổ trợ những chế định về hợp đồng đã phần nào không cho, thể chế hoá những chủ trương, chủ trương về tăng trưởng kinh tế tài chính – xã hội của nhà nước, cụ thể hoá những quyền về kinh tế tài chính, dân sự của công dân được ghi nhận trong Hiến pháp 1992 và phân phối được những nhu yếu trong quy trình hội nhập kinh tế tài chính quốc tế. Các lao lý về giao kết, triển khai hợp đồng đã biểu lộ quan điểm tăng cường quyền tự do hợp đồng trải qua việc những bên được toàn quyền quyết định hành động về đối tác chiến lược tham gia ký kết hợp đồng, hình thức hợp đồng, nội dung của hợp đồng và nghĩa vụ và trách nhiệm của những bên khi có vi phạm .Bộ luật Dân sự lao lý những yếu tố chung về hợp đồng như khái niệm hợp đồng, giao kết hợp đồng, triển khai hợp đồng, chấm hết hợp đồng … còn những luật chuyên ngành thì chỉ lao lý những yếu tố mang tính đặc trưng của hợp đồng trong những nghành nghề dịch vụ khác nhau. Trong khoanh vùng phạm vi bài viết này, tác giả chỉ đề cập đến những yếu tố quan trọng về pháp luật hợp đồng tương quan đến doanh nghiệp :Thứ nhất, về khái niệm hợp đồngHợp đồng dân sự là sự thoả thuận giữa những bên về việc xác lập, biến hóa hoặc chấm hết quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm dân sự [ 1 ]. Như vậy hợp đồng được hiểu là sự biểu lộ ý chí của những bên bằng việc thoả thuận với nhau về quyền và nghĩa vụ và trách nhiệm của những bên, xác lập khi nào và trong điều kiện kèm theo nào thì những quyền và nghĩa vụ và trách nhiệm này được xác lập, được đổi khác và chấm hết. Các chủ thể tham gia hợp đồng hoàn toàn có thể là cá thể hoặc pháp nhân hoặc những loại chủ thể khác. Khách thể của hợp đồng chính là đối tượng người dùng của hợp đồng, hoàn toàn có thể là gia tài, hàng hoá hoặc dịch vụ. Nguyên tắc quan trọng và được pháp luật bảo vệ là nguyên tắc tự do thoả thuận, bình đẳng và thiện chí trong việc giao kết, thực thi hợp đồng, không phân biệt mục tiêu của hợp đồng là kinh doanh thu doanh thu hay nhằm mục đích Giao hàng cho tiêu dùng .Thứ hai, về hình thức hợp đồngVề nguyên tắc, những bên có quyền tự do quyết định hành động hình thức của hợp đồng. Hình thức hợp đồng hoàn toàn có thể được bộc lộ bằng lời nói, bằng văn bản hoặc bằng hành vi đơn cử, trừ một số ít trường hợp pháp luật nhu yếu hợp đồng phải được bộc lộ bằng hình thức nhất định nhằm mục đích bảo vệ trật tự công, ví dụ như hợp đồng chuyển nhượng ủy quyền quyền sử dụng đất phải được bộc lộ bằng văn bản .Để tương thích với xu thế tăng trưởng can đảm và mạnh mẽ của công nghệ thông tin và việc ứng dụng công nghệ thông tin vào mọi nghành của đời sống xã hội, pháp luật cũng ghi nhận hình thức của hợp đồng hoàn toàn có thể được biểu lộ trải qua phương tiện đi lại điện tử dưới hình thức thông điệp tài liệu và hình thức này được coi là hợp đồng bằng văn bản [ 2 ]. Trong trường hợp pháp luật nhu yếu hợp đồng phải được biểu lộ bằng văn bản có công chứng hoặc xác nhận, phải ĐK hoặc xin phép thì phải tuân theo những lao lý đó. Trừ trường hợp pháp luật có lao lý khác thì nhìn chung, hợp đồng không bị coi là vô hiệu nếu có vi phạm về hình thức .Thứ ba, về ký kết hợp đồng và việc uỷ quyền ký kết hợp đồngBLDS xác lập thời gian có hiệu lực thực thi hiện hành của hợp đồng trên cơ sở công nhận hiệu lực thực thi hiện hành của cam kết, thoả thuận của những bên, không phụ thuộc vào vào hình thức của hợp đồng. Do đó, về mặt nguyên tắc, hợp đồng được giao kết vào thời gian bên đề xuất nhận được vấn đáp đồng ý giao kết của bên được ý kiến đề nghị. Hợp đồng cũng xem như được giao kết khi hết thời hạn vấn đáp mà bên nhận ý kiến đề nghị vẫn im re, nếu những bên có thoả thuận tĩnh mịch là sự vấn đáp gật đầu giao kết. Trên cơ sở hình thức của hợp đồng, pháp luật cũng pháp luật đơn cử so với từng trường hợp, ví dụ, so với hợp đồng được giao kết bằng lời nói thì thời gian giao kết hợp đồng là thời gian những bên đã thoả thuận về nội dung của hợp đồng ; so với hợp đồng được giao kết bằng văn bản thì thời gian giao kết hợp đồng là thời gian bên sau cùng ký vào văn bản [ 3 ] .Về mặt nguyên tắc, thời gian có hiệu lực hiện hành của hợp đồng được tính từ thời gian giao kết, tuy nhiên vẫn có những ngoại lệ đó là khi những bên có thoả thuận khác, ví dụ hợp đồng được những bên ký vào ngày 01/01/2009 nhưng những bên thoả thuận là hợp đồng được coi là ký kết vào ngày 01/02/2009 hoặc khi pháp luật có pháp luật khác, ví dụ theo pháp luật về đất đai thì thời gian có hiệu lực hiện hành của hợp đồng thế chấp ngân hàng là thời gian ĐK .Vấn đề uỷ quyền ký kết hợp đồng không được BLDS pháp luật đơn cử, tuy nhiên, vì hợp đồng là một dạng của thanh toán giao dịch dân sự do đó hoàn toàn có thể vận dụng những lao lý về việc uỷ quyền xác lập, triển khai thanh toán giao dịch dân sự [ 4 ]. Theo đó cá thể, người đại diện thay mặt theo pháp luật của pháp nhân hoàn toàn có thể uỷ quyền cho người khác xác lập, thực thi hợp đồng theo chế định người đại diện thay mặt .Thứ tư, về điều kiện kèm theo có hiệu lực hiện hành của hợp đồngTheo pháp luật của Điều 405 BLDS thì hợp đồng được giao kết hợp pháp có hiệu lực hiện hành kể từ thời gian giao kết trừ trường có thoả thuận khác hoặc pháp luật có pháp luật khác. Tuy nhiên, BLDS lại không lao lý thế nào là “ được giao kết hợp pháp ”, do đó phải vận dụng Điều 122 BLDS về điều kiện kèm theo có hiệu lực thực thi hiện hành của thanh toán giao dịch dân sự vì hợp đồng là một trong những hình thức thanh toán giao dịch dân sự .Giao dịch dân sự được coi là có hiệu lực hiện hành khi có đủ những điều kiện kèm theo sau :+ Người tham gia thanh toán giao dịch có năng lượng hành vi dân sự ;+ Mục đích và nội dung của thanh toán giao dịch không vi phạm điều cấm của pháp luật, không trái đạo đức xã hội ;+ Người tham gia thanh toán giao dịch trọn vẹn tự nguyệnNgoài những điều kiện kèm theo trên đây, nếu pháp luật pháp luật thanh toán giao dịch phải được biểu lộ bằng một hình thức đơn cử, ví dụ phải bộc lộ bằng văn bản, thì hình thức của thanh toán giao dịch là điều kiện kèm theo có hiệu lực thực thi hiện hành của thanh toán giao dịch .Như vậy, khi hợp đồng có đủ 3 điều kiện kèm theo trên thì sẽ có hiệu lực hiện hành trừ một số ít trường hợp mà pháp luật nhu yếu hợp đồng phải tuân theo một hình thức nhất định .Thứ năm, về điều kiện kèm theo vô hiệu của hợp đồngTheo lao lý của Điều 410 BLDS thì yếu tố hợp đồng vô hiệu sẽ được vận dụng theo những lao lý từ Điều 127 đến Điều 138 BLDS gồm có những trường hợp sau :+ Giao dịch bị vô hiệu khi không có một trong những điều kiện kèm theo được lao lý tại Điều 122 của BLDS gồm có : người tham gia thanh toán giao dịch có năng lượng hành vi dân sự ; mục tiêu và nội dung của thanh toán giao dịch không vi phạm điều cấm của pháp luật, không trái đạo đức xã hội ; người tham gia thanh toán giao dịch trọn vẹn tự nguyện. Ngoài ra, nếu pháp luật nhu yếu thanh toán giao dịch phải được bộc lộ bằng một hình thức đơn cử nào đó thì hình thức của thanh toán giao dịch cũng là điều kiện kèm theo có hiệu lực thực thi hiện hành của thanh toán giao dịch .+ Giao dịch dân sự vô hiệu do vi phạm điều cấm của pháp luật, trái đạo đức xã hội [ 5 ]. Điều này có nghĩa rằng nếu thanh toán giao dịch dân sự có mục tiêu và nội dung vi phạm điều cấm của pháp luật, trái đạo đức xã hội thì bị vô hiệu. Vi phạm điều cấm của pháp luật có nghĩa là vi phạm những pháp luật của pháp luật không được cho phép chủ thể thực thi những hành vi nhất định, ví dụ như hành vi kinh doanh chất ma tuý. Đạo đức xã hội là những chuẩn mực ứng xử chung giữa người với người trong đời sống xã hội được hội đồng thừa nhận và tôn trọng .+ Giao dịch dân sự vô hiệu do giả tạo [ 6 ]Nếu một thanh toán giao dịch dân sự được xác lập một cách giả tạo nhằm mục đích che giấu một thanh toán giao dịch khác thì giao dịch giả tạo đó bị vô hiệu, tuy nhiên thanh toán giao dịch bị che giấu vẫn có hiệu lực thực thi hiện hành trừ khi nó cũng bị vô hiệu theo những pháp luật khác của BLDS. Ví dụ, A bán gia tài cho B nhưng lại làm hợp đồng giả tạo là hợp đồng khuyến mãi ngay cho để không phải đóng thuế cho nhà nước, khi đó hợp đồng Tặng Kèm cho bị coi là vô hiệu còn hợp đồng bán gia tài vẫn có hiệu lực hiện hành. Luật cũng lao lý trường hợp thanh toán giao dịch được xác lập một cách giả tạo nhằm mục đích trốn tránh nghĩa vụ và trách nhiệm với người thứ ba thì thanh toán giao dịch đó cũng bị vô hiệu .+ Giao dịch dân sự vô hiệu do người chưa thành niên, người mất năng lượng hành vi dân sự, người bị hạn chế năng lượng hành vi dân sự xác lập, thực thi [ 7 ]Người chưa thành niên, người mất năng lượng hành vi dân sự hoặc người bị hạn chế năng lượng hành vi dân sự mà xác lập, thực thi thanh toán giao dịch dân sự thì theo nhu yếu của người đại diện thay mặt của người đó, toà án hoàn toàn có thể công bố thanh toán giao dịch đó là vô hiệu nếu theo pháp luật của pháp luật thanh toán giao dịch này phải do người đại diện thay mặt của họ xác lập, thực thi, ví dụ một người bị tinh thần, không có năng lực nhận thức được hành vi của mình đã kí hợp đồng để bán nhà cho một người khác, thanh toán giao dịch này bị coi là vô hiệu vì trong trường hợp này người bị tinh thần không hề tự mình thanh toán giao dịch được mà cần phải có người đại diện thay mặt của họ .+ Giao dịch dân sự vô hiệu do bị nhầm lẫn [ 8 ]Khi một bên có lỗi vô ý làm cho bên kia nhầm lẫn về nội dung của thanh toán giao dịch dân sự mà xác lập thanh toán giao dịch thì bên bị nhầm lẫn có quyền nhu yếu bên kia biến hóa nội dung của thanh toán giao dịch đó, nếu bên kia không gật đầu thì bên bị nhầm lẫn có quyền nhu yếu toà án công bố thanh toán giao dịch vô hiệu. Ví dụ, A bán cho B một chiếc xe máy nhưng A quên không thông tin cho B biết rằng mạng lưới hệ thống đèn của chiếc xe đó đã bị cháy. B nhu yếu A giảm bớt giá bán chiếc xe đó hoặc thay thế sửa chữa mạng lưới hệ thống đèn mới nhưng A không đồng ý. B có quyền nhu yếu toà án công bố thanh toán giao dịch mua và bán đó vô hiệu .Trường hợp một bên do lỗi cố ý làm cho bên kia nhầm lẫn về nội dung của thanh toán giao dịch thì sẽ vận dụng những lao lý tại Điều 132 BLDS về thanh toán giao dịch dân sự vô hiệu do bị lừa dối, đe doạ. Trong ví dụ trên đây, nếu A cố ý che giấu, không thông tin cho B biết về mạng lưới hệ thống đèn bị hỏng và nói với B rằng mạng lưới hệ thống đèn vẫn tốt thì trường hợp này bị coi là thanh toán giao dịch bị lừa dối .+ Giao dịch dân sự vô hiệu do bị lừa dối, đe doạ [ 9 ]Theo lao lý của BLDS thì lừa dối trong thanh toán giao dịch là hành vi cố ý của một bên hoặc của người thứ ba nhằm mục đích làm cho bên kia hiểu xô lệch về chủ thể, đặc thù của đối tượng người tiêu dùng hoặc nội dung của thanh toán giao dịch nên đã xác lập thanh toán giao dịch đó. Đe doạ trong thanh toán giao dịch là hành vi cố ý của một bên hoặc người thứ ba làm cho bên kia buộc phải triển khai thanh toán giao dịch nhằm mục đích tránh thịêt hại về tính mạng con người, sức khoẻ, danh dự, uy tín, nhân phẩm, gia tài của mình hoặc của cha, mẹ, vợ, chồng, con mình. Khi một bên tham gia thanh toán giao dịch dân sự do bị lừa dối hoặc bị đe doạ thì có quyền nhu yếu toà án công bố thanh toán giao dịch dân sự đó là vô hiệu .+ Giao dịch dân sự vô hiệu do người xác lập không nhận thức và làm chủ được hành vi của mình [ 10 ]Người có năng lượng hành vi dân sự nhưng đã xác lập thanh toán giao dịch vào đúng thời gian không nhận thức và làm chủ được hành vi của mình thì có quyền nhu yếu toà án công bố thanh toán giao dịch dân sự đó là vô hiệu, ví dụ, một người có năng lượng hành vi dân sự thông thường nhưng đã ký hợp đồng mua và bán gia tài trong lúc say rượu, không nhận thức được hành vi của họ thì trong trường hợp này hợp đồng bị coi là vô hiệu nếu người đó nhu yếu toà án tuyên hợp đồng đó là vô hiệu .+ Giao dịch dân sự vô hiệu do không tuân thủ lao lý về hình thức [ 11 ]Trong trường hợp pháp luật lao lý hình thức của thanh toán giao dịch là điều kiện kèm theo có hiệu lực hiện hành của thanh toán giao dịch mà những bên không tuân theo thì khi có nhu yếu, toà án, cơ quan nhà nước có thẩm quyền khác quyết định hành động buộc những bên thực thi pháp luật về hình thức của thanh toán giao dịch trong một thời hạn, quá thời hạn đó mà những bên không thực thi thì thanh toán giao dịch đó bị vô hiệu. Ví dụ, A và B thoả thuận mua và bán nhà nhưng không ký hợp đồng bằng văn bản ( theo lao lý của pháp luật thì hợp đồng mua và bán nhà phải được giao kết bằng văn bản ), khi có tranh chấp xảy ra, toà nhu yếu những bên phải hoàn tất thủ tục theo pháp luật của pháp luật trong một thời hạn nhất định nhưng không bên nào thực thi. Theo nhu yếu của một hoặc những bên, toà án hoàn toàn có thể tuyên hợp đồng này là vô hiệu .Ngoài những pháp luật trên, BLDS còn có pháp luật về hợp đồng dân sự vô hiệu do có đối tượng người dùng không hề triển khai được [ 12 ], đó là trong trường hợp ngay từ thời gian ký kết, hợp đồng có đối tượng người tiêu dùng không hề triển khai được vì lí do khách quan thì hợp đồng này bị vô hiệu .Trong trường hợp khi giao kết hợp đồng mà một bên biết hoặc phải ghi nhận về việc hợp đồng có đối tượng người dùng không hề triển khai được nhưng không thông tin cho bên kia biết nên bên kia đã giao kết hợp đồng thì phải bồi thường thiệt hại cho bên kia, trừ trường hợp bên kia biết hoặc phải ghi nhận về việc hợp đồng có đối tượng người dùng không hề thực thi được. Ví dụ, A cam kết sẽ sản xuất để bán cho B một loại thuốc hoàn toàn có thể chữa được bệnh tim mạch, B tin cậy rằng A hoàn toàn có thể bán cho mình loại thuốc đó nên đã giao kết hợp đồng với A nhưng vì lí do khách quan A không hề sản xuất được loại thuốc đó và A cũng biết rằng mình sẽ không hề giao cho B loại thuốc đó nhưng lại không thông tin cho B biết. Trong trường hợp này hợp đồng bị coi là vô hiệu và A phải bồi thường cho B .Quy định trên đây cũng được vận dụng so với trường hợp hợp đồng có một hoặc nhiều phần đối tượng người dùng không hề thực thi được nhưng phần còn lại của hợp đồng vẫn có giá trị pháp lý .Theo lao lý của BLDS hiện hành thì sự vô hiệu của hợp đồng chính làm chấm hết hiệu lực hiện hành của hợp đồng phụ, trừ trường hợp những bên có thoả thuận hợp đồng phụ được sửa chữa thay thế hợp đồng chính. Tuy nhiên, pháp luật này không vận dụng so với những giải pháp bảo vệ triển khai nghĩa vụ và trách nhiệm dân sự. Sự vô hiệu của hợp đồng phụ không làm chấm hết hiệu lực thực thi hiện hành của hợp đồng chính trừ trường hợp những bên thoả thuận hợp đồng phụ là một phần không hề tách rời của hợp đồng chính [ 13 ] .Thứ sáu, về hậu quả pháp lý của hợp đồng vô hiệu và giải quyết và xử lý hợp đồng vô hiệuHậu quả pháp lý của hợp đồng vô hiệu được xử lý theo lao lý của Điều 137 so với hậu quả pháp lý của thanh toán giao dịch dân sự vô hiệu. Theo lao lý này thì hợp đồng vô hiệu không làm phát sinh, đổi khác hoặc chấm hết quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của những bên kể từ thời gian xác lập hợp đồng. Khi hợp đồng vô hiệu những bên phải Phục hồi lại thực trạng khởi đầu, hoàn trả cho nhau những gì đã nhận ; nếu không hoàn trả được bằng hiện vật thì phải hoàn trả bằng tiền, trừ trường hợp gia tài thanh toán giao dịch, hoa lợi, cống phẩm thu được bị tịch thu theo pháp luật của pháp luật. Bên có lỗi mà gây thiệt hại thì phải bồi thường cho bên kia. Ví dụ, A bán cho B một chiếc xe máy, B là người không có năng lượng hành vi dân sự nên hợp đồng bị tuyên là vô hiệu do đó B phải trả lại xe máy cho A, còn A phải trả lại tiền cho B. Tuy nhiên, qua một thời hạn sử dụng B đã làm hỏng một vài bộ phận của chiếc xe máy vì vậy B phải trả lại A chiếc xe máy đó cùng với những bộ phận đã bị hư hại, nếu không hoàn trả được bằng những bộ phận đó thì phải trả một món tiền bù đắp cho phần hư hỏng của chiếc xe .Thứ bảy, về chấm hết hợp đồng [ 14 ] và nghĩa vụ và trách nhiệm của bên vi phạm nghĩa vụ và trách nhiệm trong hợp đồngTheo pháp luật của BLDS thì hợp đồng chấm hết trong những trường hợp sau :+ Hợp đồng đã được triển khai xong : đó là khi những bên đã triển khai xong những nghĩa vụ và trách nhiệm của mình theo hợp đồng, ví dụ A thuê B để xây nhà cho A, hết thời hạn triển khai việc xây nhà mà những bên đã thoả thuận, B giao nhà cho A và A trả tiền cho B, khi đó hợp đồng chấm hết .+ Theo thoả thuận của những bên : ví dụ A thuê B trồng cho A một ruộng lúa trong thời hạn 1 tuần, hết 1 tuần B vẫn chưa trồng xong ruộng lúa nhưng A gật đầu coi như B đã trồng xong và trả tiền cho B. Hợp đồng thuê trồng lúa chấm hết .+ Cá nhân giao kết hợp đồng chết, phán nhân hoặc chủ thể khác chấm hết mà hợp đồng phải do chính cá thể, pháp nhân hoặc chủ thể đó triển khai. Đây là loại hợp đồng mà người có nghĩa vụ và trách nhiệm, do đặc thù đặc trưng, phải tự họ triển khai mà không hề chuyển giao cho người khác. Ví dụ, A thuê ca sỹ B là người rất nổi tiếng, hát cho đám cưới của A nhưng không may vào ngày đám cưới của A, B không may bị tai nạn đáng tiếc chết. Hợp đồng giữa A và B chấm hết vì A chỉ thuê B hát chứ không phải ca sỹ khác .+ Hợp đồng bị huỷ bỏ, bị đơn phương chấm hết thực thi [ 15 ] :· Huỷ bỏ hợp đồng :Một bên trong hợp đồng có quyền huỷ bỏ hợp đồng và không phải bồi thường thiệt hại cho bên kia khi bên kia vi phạm hợp đồng và việc vi phạm đó là điều kiện kèm theo huỷ bỏ mà những bên đã thoả thuận hoặc pháp luật có lao lý. Tuy nhiên, bên huỷ bỏ hợp đồng phải thông tin ngay cho bên kia biết về việc huỷ bỏ, nếu không thông tin mà gây thiệt hại thì phải bồi thường .Ví dụ, A ký hợp đồng mua hàng của B và hẹn B trong vòng 1 tuần phải giao hàng, nếu hết 1 tuần mà B không giao hàng thì A sẽ huỷ bỏ hợp đồng. Sau thời hạn 1 tuần B không giao hàng cho A, A thông tin cho B rằng mình huỷ bỏ hợp đồng. Hàng của B sau đó cũng không bán được cho người khác nên B phải chịu thiệt hại vì phải trả tiền lưu kho, lưu bãi. Trong trường hợp này A có quyền huỷ bỏ hợp đồng và không có lỗi, không phải bồi thường cho B vì những bên đã thoả thuận từ trước .Khi hợp đồng bị huỷ bỏ thì hợp đồng không có hiệu lực hiện hành từ thời gian giao kết và những bên phải hoàn trả cho nhau gia tài đã nhận ; nếu không hoàn trả được bằng hiện vật thì phải trả bằng tiền. Bên có lỗi trong việc hợp đồng bị huỷ bỏ phải bồi thường thiệt hại. Trong ví dụ trên đây, nếu A chứng tỏ được mình bị thiệt hại do B không giao hàng đúng hẹn thì B phải bồi thường cho A .· Đơn phương chấm hết triển khai hợp đồng :
Một bên có quyền đơn phương chấm dứt thực hiện hợp đồng nếu các bên có thoả thuận hoặc pháp luật có quy định. Bên đơn phương chấm dứt thực hiện hợp đồng phải thông báo ngay cho bên kia biết về việc chấm dứt hợp đồng, nếu không thông báo mà gây thiệt hại thì phải bồi thường. Khi hợp đồng bị đơn phương chấm dứt thực hiện thì hợp đồng chấm dứt từ thời điểm bên kia nhận được thông báo chấm dứt, các bên không phải tiếp tục thực hiện nghĩa vụ. Bên đã thực hiện nghĩa vụ có quyền yêu cầu bên kia thanh toán. Ví dụ, A ký hợp đồng mua của B 100 tấn thép, B đã giao được 50 tấn và đang chuẩn bị giao tiếp số còn lại nhưng A thông báo chấm dứt hợp đồng, không muốn nhận số thép còn lại. Nếu B đồng ý thì B không phải giao tiếp số thép còn lại và A trả tiền cho B, hợp đồng chấm dứt.
Nếu hợp đồng bị đơn phương chấm hết do lỗi của một bên thì bên có lỗi phải bồi thường thiệt hại cho bên kia .+ Hợp đồng không hề triển khai được do đối tượng người tiêu dùng của hợp đồng không còn và những bên hoàn toàn có thể thoả thuận thay thế sửa chữa đối tượng người tiêu dùng khác hoặc bồi thường thiệt hại. Ví dụ, A ký hợp đồng mua ngôi nhà của B nhưng sau đó ngôi nhà không may bị cháy nên B không hề giao nhà cho A được. B hoàn toàn có thể thoả thuận bán cho A ngôi nhà khác hoặc bồi thường thiệt hại cho A nếu A bị thiệt hại do B không hề thực thi hợp đồng .+ Các trường hợp khác do pháp luật lao lý .Thứ tám, về chế tài so với hành vi vi phạm nghĩa vụ và trách nhiệm hợp đồngNgoài những chế định về bồi thường thiệt hại do vi phạm hợp đồng đã nói ở trên, pháp luật tạo điều kiện kèm theo cho những bên được tự do thoả thuận về nghĩa vụ và trách nhiệm của bên vi phạm nghĩa vụ và trách nhiệm hợp đồng, về mối quan hệ giữa phạt vi phạm và bồi thường thiệt hại. Phạt vi phạm là sự thoả thuận giữa những bên trong hợp đồng theo đó bên vi phạm phải trả một khoản tiền cho bên bị vi phạm, mức phạt này do những bên tự thoả thuận. Các bên hoàn toàn có thể thoả thuận về việc bên vi phạm nghĩa vụ và trách nhiệm chỉ phải nộp tiền phạt vi phạm mà không phải bồi thường thiệt hại hoặc vừa phải nộp phạt vi phạm vừa phải bồi thường thiệt hại. Nếu những bên không có thoả thuận trước về mức bồi thường thiệt hại thì phải bồi thường hàng loạt thiệt hại. Về nguyên tắc, bên vi phạm chỉ phải nộp tiền phạt vi phạm nếu những bên không có thoả thuận về việc bồi thường thiệt hại [ 16 ]. Về yếu tố này, Luật Thương mại 2005 lại có pháp luật khác so với BLDS. Theo Khoản 2 Điều 307 Luật Thương mại thì “ trường hợp những bên có thoả thuận phạt vi phạm thì bên bị vi phạm có quyền vận dụng cả chế tài phạt vi phạm và buộc bồi thường thiệt hại, trừ trường hợp Luật này có pháp luật khác ”. Trừ 1 số ít trường hợp miễn trách nhiệm lao lý tại Điều 294 của Luật Thương mại [ 17 ], thì nghĩa vụ và trách nhiệm bồi thường thiệt hại luôn được đặt ra khi có đủ những yếu tố như : có hành vi vi phạm hợp đồng ; có thiệt hại trong thực tiễn ; hành vi vi phạm hợp đồng là nguyên do trực tiếp gây ra thiệt hại [ 18 ] .Thứ chín, về thời hiệu khởi kiện tranh chấp hợp đồng dân sự [ 19 ]Thời hiệu khởi kiện để nhu yếu toà án xử lý tranh chấp hợp đồng là hai năm kể từ ngày quyền và quyền lợi hợp pháp của cá thể, pháp nhân và những chủ thể khác bị xâm phạm. Ví dụ, A và B ký hợp đồng mua và bán hàng hoá vào ngày 01/01/2007, sau đó có tranh chấp xảy ra, quyền lợi và nghĩa vụ của A bị vi phạm vào ngày 01/03/2007. A chỉ hoàn toàn có thể khởi kiện nhu yếu toà án xử lý trong khoảng chừng thời hạn kể từ khi quyền lợi và nghĩa vụ bị xâm phạm là từ ngày 01/03/2007 đến hết ngày 01/03/2009 ( là 2 năm kể từ ngày quyền lợi và nghĩa vụ của A bị vi phạm ) .Thứ mười, về những giải pháp bảo vệ thực thi hợp đồngCác giải pháp bảo vệ triển khai hợp đồng được pháp luật từ Điều 318 đến Điều 373 BLDS 2005 gồm có : cầm đồ gia tài, thế chấp ngân hàng gia tài ( gồm có cả cầm đồ, thế chấp ngân hàng bằng gia tài của người thứ ba ), đặt cọc, ký cược, ký quỹ, bảo lãnh và tín chấp. Theo những pháp luật của pháp luật hiện hành thì những bên trong hợp đồng có quyền tự chủ, tự do cam kết và tự do thoả thuận đồng thời những bên cũng phải tự chịu nghĩa vụ và trách nhiệm so với những cam kết, thoả thuận của mình. Điều này được biểu lộ rõ nhất trong những pháp luật về giao kết, thực thi hợp đồng cầm đồ, thế chấp ngân hàng và bảo lãnh. Các bên hoàn toàn có thể linh động hơn và tự chủ hơn trong việc giải quyết và xử lý những trường hợp phát sinh, đơn cử như sau :+ Về khoanh vùng phạm vi bảo vệ triển khai nghĩa vụ và trách nhiệm [ 20 ] : những bên được toàn quyền thoả thuận về khoanh vùng phạm vi bảo vệ triển khai nghĩa vụ và trách nhiệm dân sự. Nghĩa vụ hoàn toàn có thể được bảo vệ một phần hoặc hàng loạt theo thoả thuận hoặc theo pháp luật của pháp luật. Nếu những bên không có thoả thuận và pháp luật không có lao lý thì nghĩa vụ và trách nhiệm coi như được bảo vệ hàng loạt, kể cả nghĩa vụ và trách nhiệm trả lãi và bồi thường thiệt hại. Đồng thời, những bên cũng có quyền thoả thuận về những giải pháp bảo vệ triển khai nghĩa vụ và trách nhiệm để bảo vệ triển khai những loại nghĩa vụ và trách nhiệm, không riêng gì nghĩa vụ và trách nhiệm hiện tại mà còn nghĩa vụ và trách nhiệm trong tương lai hoặc nghĩa vụ và trách nhiệm có điều kiện kèm theo .+ Về gia tài bảo vệ thực thi nghĩa vụ và trách nhiệm [ 21 ] :BLDS bộc lộ quan điểm là về nguyên tắc mọi gia tài đều hoàn toàn có thể được dùng để bảo vệ thực thi nghĩa vụ và trách nhiệm trừ 1 số ít trường hợp mà pháp luật cấm. Trước hết, vật bảo vệ thực thi nghĩa vụ và trách nhiệm phải là gia tài thuộc quyền sở hữu của bên bảo vệ và được phép thanh toán giao dịch. Vật ở đây hoàn toàn có thể là vật hiện có hoặc vật được hình thành trong tương lai. Nếu là vật hình thành trong tương lai thì vật đó phải là động sản, bất động sản thuộc chiếm hữu của bên bảo vệ sau thời gian nghĩa vụ và trách nhiệm được xác lập hoặc thanh toán giao dịch bảo vệ được giao kết. Ngoài những gia tài thường thì như đất đai, nhà cửa, phương tiện đi lại giao thông vận tải … thì những gia tài khác như tiền, trái phiếu, CP, kỳ phiếu và sách vở có giá khác cũng được dùng làm gia tài bảo vệ triển khai nghĩa vụ và trách nhiệm .Ngoài những gia tài nói trên thì những quyền gia tài thuộc chiếm hữu của bên bảo vệ cũng hoàn toàn có thể trở thành gia tài bảo vệ [ 22 ], gồm có : quyền gia tài phát sinh từ quyền tác giả, quyền sở hữu công nghiệp, quyền so với giống cây xanh, quyền đòi nợ, quyền được nhận số tiền bảo hiểm so với vật bảo vệ, quyền gia tài so với phần vốn góp trong doanh nghiệp, quyền gia tài phát sinh từ hợp đồng và những quyền gia tài khác thuộc chiếm hữu của bên bảo vệ. Quyền sử dụng đất và quyền khai thác tài nguyên vạn vật thiên nhiên cũng được dùng để bảo vệ triển khai nghĩa vụ và trách nhiệm hợp đồng .+ Về yếu tố một gia tài dược dùng để bảo vệ triển khai nhiều nghĩa vụ và trách nhiệm [ 23 ] :Một gia tài hoàn toàn có thể được dùng để bảo vệ thực thi nhiều nghĩa vụ và trách nhiệm nếu giá trị của gia tài đó tại thời gian xác lập thanh toán giao dịch bảo vệ lớn hơn tổng giá trị những nghĩa vụ và trách nhiệm được bảo vệ, trừ trường hợp những bên có thoả thuận khác hoặc pháp luật có pháp luật khác. Trong trường hợp này bên bảo vệ phải thông tin cho bên nhận bảo vệ sau biết về việc gia tài bảo vệ đang được dùng để bảo vệ thực thi nghĩa vụ và trách nhiệm khác. Trong trường hợp phải xử lý tài sản để triển khai một nghĩa vụ và trách nhiệm đến hạn thì những nghĩa vụ và trách nhiệm khác tuy chưa đến hạn cũng được coi là đến hạn và toàn bộ những bên cùng nhận bảo vệ đều được tham gia xử lý tài sản. Bên nhận bảo vệ đã thông tin về việc xử lý tài sản có nghĩa vụ và trách nhiệm xử lý tài sản nếu những bên cùng nhận bảo vệ không có thoả thuận khác. Trường hợp những bên muốn liên tục triển khai những nghĩa vụ và trách nhiệm chưa đến hạn thì hoàn toàn có thể thoả thuận về việc bên bảo vệ dùng gia tài khác để bảo vệ việc thực thi những nghĩa vụ và trách nhiệm chưa đến hạn .Trong số những giải pháp thực thi nghĩa vụ và trách nhiệm dân sự thì những giải pháp cầm đồ và thế chấp ngân hàng thường được những bên vận dụng nhiều nhất. Do đó, BLDS đã pháp luật rất đơn cử về yếu tố này. BLDS bộc lộ quan điểm bên cầm đồ, thế chấp ngân hàng tuy bị hạn chế 1 số ít quyền nhưng họ cũng có những quyền tự chủ nhất định, nhất là trong hoạt động giải trí sản xuất, kinh doanh thương mại. Ví dụ, bên thế chấp ngân hàng có quyền được khai thác tác dụng, hưởng hoa lợi, cống phẩm từ gia tài trừ trường hợp hoa lợi, cống phẩm cũng thuộc gia tài thế chấp ngân hàng theo thoả thuận của những bên ; được góp vốn đầu tư để làm tăng giá trị của gia tài thế chấp ngân hàng ; được bán, sửa chữa thay thế gia tài thế chấp ngân hàng, nếu gia tài đó là hàng hoá luân chuyển trong quy trình sản xuất, kinh doanh thương mại. Trong trường hợp bán gia tài thế chấp ngân hàng là hàng hoá luân chuyển trong quy trình sản xuất, kinh doanh thương mại thì quyền nhu yếu bên mua giao dịch thanh toán tiền và số tiền thu được hoặc gia tài hình thành từ số tiền thu được trở thành gia tài thế chấp ngân hàng thay thế sửa chữa cho số gia tài đã bán ; được bán, trao đổi, khuyến mãi cho gia tài thế chấp ngân hàng không phải là hàng hoá luân chuyển trong quy trình sản xuất, kinh doanh thương mại nếu được bên nhận thế chấp ngân hàng đồng ý chấp thuận ; được cho thuê, cho mượn gia tài thế chấp ngân hàng nhưng phải thông tin cho bên thuê, bên mượn biết về việc gia tài cho thuê, cho mượn đang được dùng để thế chấp ngân hàng và phải thông tin cho bên nhận thế chấp ngân hàng biết .Chú thích :[ 1 ] Điều 388 Bộ luật Dân sự 2005[ 2 ] Khoản 1 Điều 124 Bộ luật Dân sự 2005[ 3 ] Điều 404 Bộ luật Dân sự 2005[ 4 ] Các điều từ 143 đến 148 BLDS 2005[ 5 ] Điều 128 BLDS 2005[ 6 ] Điều 129 BLDS 2005[ 7 ] Điều 130 BLDS 2005[ 8 ] Điều 131 BLDS 2005[ 9 ] Điều 132 BLDS 2005[ 10 ] Điều 133 BLDS 2005[ 11 ] Điều 134 BLDS 2005[ 12 ] Điều 411 BLDS 2005[ 13 ] Khoản 2 và 3 Điều 410 BLDS 2005[ 14 ] Điều 424 BLDS 2005[ 15 ] Điều 425 và 426 BLDS 2005[ 16 ] Điều 422 BLDS 2005[ 17 ] Bên vi phạm hợp đồng được miễn trách nhiệm trong những trường hợp sau đây :a ) Xảy ra trường hợp miễn trách nhiệm mà những bên đã thoả thuận ;b ) Xảy ra sự kiện bất khả kháng ;c ) Hành vi vi phạm của một bên trọn vẹn do lỗi của bên kia ;d ) Hành vi vi phạm của một bên do thực thi quyết định hành động của cơ quan quản trị nhà nước có thẩm quyền mà những bên không hề biết được vào thời gian giao kết hợp đồng .[ 18 ] Điều 303 Luật Thương mại 2005[ 19 ] Điều 427 BLDS 2005[ 20 ] Điều 319 BLDS 2005[ 21 ] Điều 320 BLDS 2005[ 22 ] Điều 322 BLDS 2005[ 23 ] Điều 324 BLDS 2005Nguồn : Cổng thông tin điện tử bộ tư pháp .5.0
