Pháp luật chủ nô
Cùng với sự ra đời của Nhà nước chủ nô là sự hình thành và phát triển của pháp luật chủ nô. Quá trình hình thành và phát triển của pháp luật chủ nô rất chậm chạp và diễn ra trong một thời gian rất dài.
Cũng như Nhà nước chủ nô, pháp luật chủ nô ra đời, phát triển trên cơ sở quan hệ sản xuất chiếm hữu nô lệ và thể hiện bản chất giai cấp sâu sắc. Pháp luật chủ nô là ý chí của giai cấp chủ nó được nâng lên thành luật.
1. Bản chất của pháp luật chủ nô
Cùng với sự sinh ra của Nhà nước chủ nô là sự hình thành và tăng trưởng của pháp luật chủ nô. Quá trình hình thành và tăng trưởng của pháp luật chủ nô rất lờ đờ và diễn ra trong một thời hạn rất dài. Giai đoạn đầu những tập quán không thành văn có lợi cho giai cấp chủ nô được Nhà nước chủ nô duy trì, sửa đổi đôi chút cho tương thích với điều kiện kèm theo mới và thừa nhận chúng thành pháp luật .
Ví dụ 1 : Tập quán ” ăn miệng trả miệng “, giải pháp đuổi khỏi địa phương, chính sách nghĩa vụ và trách nhiệm tập thể … Cùng với sự tăng trưởng của Nhà nước và xã hội, những Nhà nước chủ nô đã phát hành nhiều văn bản quy phạm pháp luật để trực tiếp biểu lộ ý chí và bảo vệ quyền lợi cho giai cấp chủ nô .
Ví dụ 2 : Các luật do Đại hội nhân dân, Nghị viện … phát hành .
Cũng như Nhà nước chủ nô, pháp luật chủ nô sinh ra, tăng trưởng trên cơ sở quan hệ sản xuất chiếm hữu nô lệ và bộc lộ thực chất giai cấp thâm thúy. Pháp luật chủ nô là ý chí của giai cấp chủ nó được nâng lên thành luật. Nó pháp luật và bảo vệ chính sách chiếm hữu nô lệ, thừa nhận chủ nô là công dân có khá đầy đủ mọi quyền hành và quyền lợi còn nô lệ thì không được coi là con người. Nô lệ không có một thứ quyền nào cả ngoài quyền ” phải làm mọi việc mà chủ nô yêu cần và không được phản đối “. Đối với pháp luật, nô lệ bị xem như thể đã chết, họ chỉ được coi là khách thể của chính sách chiếm hữu, giết chết hoặc gây thương tích cho nô lệ chỉ bị coi là đã gây thiệt hại cho chủ sở hữu ( chủ nô ) mà không bị xem là đã phạm tội. Là công cụ chuyên chính của giai cấp chủ nô, cùng với Nhà nước chủ nô, pháp luật chủ nô giam hãm, đày đoạ nô lệ trong sự tối tăm. cực nhọc và thấp thỏm. Dưới góc nhìn xã hội thì pháp luật chủ nô là phương tiện đi lại để duy trì trật tự xã hội, quản trị những mặt khác nhau của đời sống xã hội tạo điều kiện kèm theo cho xã hội chiếm hữu nô lệ sống sót và tăng trưởng vì quyền lợi của những lực lượng khác nhau trong xã hội. Tuy nhiên, tính xã hội của pháp luật chủ nô chưa nhiều và có nhiều hạn chế .
2. Đặc điểm cơ bản của pháp luật chủ nô
- Pháp luật chủ nô củng cố quan hệ sản xuất dựa trên chế độ chiếm hữu của chủ nô đối với tư liệu sản xuất và đối với nô lệ.
+ Hợp pháp hóa chính sách bóc lột tàn tệ của chủ nô so với nô lệ. Pháp luật chủ nô luôn ghi nhận và củng cố quyền tư hữu của chủ nô so với tư liệu sản xuất và nô lệ. Quyền này gồm có sự chiếm hữu, sử dụng, định đoạt so với gia tài cũng như so với nô lệ một cách tuyệt đối và được truyền từ đời này qua đời khác .
Ví dụ : Luật La Mã pháp luật cho chủ nô có toàn quyền so với gia tài, nghĩa là hoàn toàn có thể sử dụng, hoàn toàn có thể bán cho người khác hoặc huỷ diệt. Luật của một số ít nước chủ nô được cho phép chủ nô có quyền dùng những hình phạt nặng nề nhất kể cả tử hình so với nô lệ, thậm chí còn chủ nô hoàn toàn có thể tự tuyên án và thi hành bản án tử hình đó so với nô lệ. Những nô lệ già, ốm yếu khi không còn năng lực lao động hoàn toàn có thể bị chủ nô đuổi ra khỏi nhà hoặc bị bỏ đói cho chết dần. Quyền tư hữu được pháp luật chủ nô bảo vệ rất ngặt nghèo .
+ Pháp luật 1 số ít nước được cho phép giam giữ, tra tấn con nợ tại nhà Nếu con nợ gán vợ, những con của mình cho chủ nợ thì sau 3 năm họ hoàn toàn có thể được giải phóng thành người tự do. Nếu con nợ không được bạn hữu, người thân trong gia đình bỏ tiền ra chuộc về thì hoàn toàn có thể bị bán làm nô lệ hoặc hoàn toàn có thể bị giết, thậm chí còn hoàn toàn có thể bị chặt thành nhiều phần phụ thuộc vào số chủ nợ …
Có thể nói pháp luật chủ nô coi gia tài giá trị hơn tính mạng con người con người. Mọi hành vi xâm hại tới gia tài của chủ nô đều bị coi là tội phạm và bị trừng phạt rất nặng .
Ví dụ : Theo luật Đôracông thì đánh cắp rau, quả trong vườn cũng bị tử hình còn luật La Mã thì được cho phép giết tại chỗ những kẻ trộm đêm hôm hoặc trộm có vũ khí …
- Pháp luật chủ nô ghi nhận và củng cố tình trạng không bình đẳng trong xã hội
+ Trong xã hội chiếm hữu nô lệ, chỉ chủ nô mới được coi là công dân và pháp luật chia công dân ( giai cấp chủ nô ) ra thành nhiều loại nhiều thứ bậc khác nhau phụ thuộc vào vào số gia tài mà họ có. Cùng với việc phân loại công dân, pháp luật còn ghi nhận cho mỗi loại công dân những quyền hạn và nghĩa vụ và trách nhiệm khác nhau. Pháp luật của nhiều Nhà nước chủ nô lao lý vua có quyền vô hạn .
Ví dụ : Luật La Mã quy. định : ” Hoàng đê ‘ không phải phục tùng pháp luật nào cả. Ý chí của nhà vua là pháp luật so với nhân dân. ” Những người thuộc những quý phái cao trong xã hội thường có nhiều quyền hơn, được giữ những vị trí cao hơn trong cỗ máy nhà nước. Những người tầm trung hoặc công dân loại 4 không được tham gia vào những cơ quan nhà nước, không có vừa đủ những quyền như chủ nô khác và nếu vi phạm 1 số ít pháp luật của pháp luật thì họ hoàn toàn có thể bị buộc trở thành nô lệ. Pháp luật chủ nô còn được cho phép chủ nô hoàn toàn có thể chuộc tội bằng tiền còn người tự do, người tầm trung thì không có quyền đó .
+ Tập quán ăn miếng trả miếng chỉ vận dụng khi kẻ vi phạm và người bị hại có vị thế xã hội ngang nhau, còn nếu giới quý tộc xâm hại tới những người có vị thế xã hội thấp hơn thì chỉ phải nộp phạt .
Ví dụ : Theo luật Manh thì cùng phạm một tội nhưng nếu là chủ nô thì mức phạt là không bổ nhiệm còn so với những người khác thì hoàn toàn có thể bị giết chết ( cho voi dẫm chết hoặc bị thiêu chết ) .
Những người thuộc đẳng cấp và sang trọng thấp mà giáo huấn so với những người thuộc đẳng cấp và sang trọng cao hơn thì bị đổ mỡ nóng vào miệng hoặc vào tai .
Trong xã hội chiếm hữu nô lệ thì nô lệ chiếm số đông nhất nhưng họ không được coi là công dân ; thậm chí còn không được coi là con người nên họ không có một quyền hạn nào. Tình trạng không bình đẳng trong xã hội chiếm hữu nô lệ không chỉ được ghi nhận trong pháp luật mà còn được bảo vệ rất ngặt nghèo. Thông qua pháp luật, Nhà nước chủ nô nhu yếu vua có nghĩa vụ và trách nhiệm vận dụng mọi giải pháp cưỡng chế để “ những kẻ hạ, đẳng không chiếm được vị trí của những người thượng đẳng ” .
- Pháp luật chủ nô ghi nhận sự thống trì tuyệt đối của gia trưởng đối với vợ và các con trong gia đình
+ Trong mái ấm gia đình chủ nô, người gia trưởng ( chủ nô ) có nhiều quyền hơn so với những thành viên khác. Luật mười hai bảng La Mã pháp luật năng lượng pháp luật của cá thể phụ thuộc vào vào ba yếu tố : Trạng thái tự do, quốc tịch, vị thế trong mái ấm gia đình đà người chủ mái ấm gia đình hay người phụ thuộc vào ). Với những lao lý của pháp luật chủ nô về thực trạng không bình đẳng trong mái ấm gia đình như vậy nên chủ nô thường thực thi quyền thống trị tuyệt đối của mình so với vợ và những con. Ở nhiều nước, vợ, những con của chủ nô tuy không phải là nô lệ nhưng bị coi là chiếm hữu của chủ nô. Con của chủ nô có quyền công dân, có vị thế pháp lý nhất định nhưng chủ nô có toàn quyền quyết định hành động đến số phận, tính mạng con người của họ .
Ví dụ : Ở Nhà nước Spác, trẻ nhỏ sinh ra nếu bị coi là ốm yếu thì sẽ bị chủ nô giết chết. Trong xã hội chiếm hữu nô lệ, hôn nhân gia đình được coi như một dạng hợp đồng mua và bán, trong đó đối tượng người tiêu dùng bị mua và bán là cô dâu. Chính vì thế so với con gái, khi ở nhà thì bố là ông chủ của cô ta còn khi lấy chồng thì chồng là ông chủ của cô ta. Đối với con trai, nếu hỗn láo với bố hoàn toàn có thể bị chặt ngón tay, ngón chân hay bị bắt làm nô lệ hoặc bị giết chết. Tuy nhiên, những người con có chức vụ cao trong cỗ máy nhà nước thì quyền lực tối cao của người cha so với anh ta sẽ bị hạn chế .
+ Trong xã hội chiếm hữu nô lệ, phụ nữ không hề nhân danh mình để kí kết những hợp đồng. Trong mái ấm gia đình, vị thế của người vợ chỉ được xác lập ngang hàng với những con. Vợ có nghĩa vụ và trách nhiệm luôn trung thành với chủ với chồng. Những người vợ ngoại tình nếu bị bắt quả tang sẽ bị giết tại chỗ cùng người tình hoặc bị giam vào nhà tù kín suất đời, ngược lại nếu người chồng không chung thủy thì cũng không có hậu quả pháp lý .
- Pháp luật chủ nô quy định những hình phạt rất dã man, tàn bạo
+ Hình phạt trong pháp luật chủ nô hoàn toàn có thể coi là nghiêm khắc nhất, dã man tàn khốc nhất. Các giải pháp thông dụng được sử dụng là tử hình ( luật Đôracông hình phạt so với tổng thể những tội lớn, nhỏ đều chỉ là tử hình ). Việc tử hình cũng được thực thi dưới những hình thức dã man như : Ném phạm nhân vào vạc dầu, cắt đầu phạm nhân bằng cưa, ném phạm nhân vào lửa, chôn sống … Ngoài hình phạt tử hình, những giải pháp khác như cắt bỏ những bộ phận của khung hình phạm nhân như tay, chân, tai, mũi, lưỡi, ngực … hoặc chọc cho mù mắt, lưu lại vào mặt, cấm kết hôn … cũng được vận dụng so với người phạm tội .
+ Pháp luật chủ nô còn được cho phép tra tấn nhục hình phạm nhân, giết tập thể cả hội đồng mà trong đó có người phạm tội .
-Pháp luật chủ nô có nhiều lao lý tương quan tới nghi lễ tôn giáo, tới đạo đức, luân lý và những quy tắc ứng xử trong mái ấm gia đình cũng như trong xã hội. Ở nhiều nước, đối tượng, phạm vi và những lĩnh vực điều chỉnh của pháp luật chưa được xác định rõ ràng.
Pháp luật vùng sâu vùng xaCó thể bạn chăm sóc :
3. Hình thức của pháp luật chủ nô
Pháp luật chủ nô là kiểu pháp luật tiên phong trong lịch sử dân tộc loài người. Khi mới sinh ra, nó sống sót hầu hết dựa dạng pháp luật không thành văn và chưa hình thành một mạng lưới hệ thống chuẩn mực bền vững và kiên cố. Do vậy, hình thức bộc lộ của chúng cũng rất phong phú .
Hình thức phổ biến của pháp luật chủ nô là tập quán pháp. Nhà nước chủ nô thừa nhận những tập quán đã và đang tồn tại trong xã hội cộng sản nguyên thủy thành pháp luật và đảm bảo cho chúng được thực hiện bằng sức mạnh của Nhà nước. Những tập quán được Nhà nước chủ nô duy trì và phát triển thường là những quy tắc xử sự có lợi đối với giai cấp chủ nô và xã hội hoặc là chúng được vận dụng, được áp dụng sao cho có lợi nhiều nhất cho giai cấp chủ nô. (xem thêm về văn bản pháp luật
Ngoài tập quán pháp ra, những quyết định hành động của những cơ quan nhà nước chủ nô hoặc của cá thể chủ nô khi xử lý một trường hợp đơn cử nào đó cũng được thừa nhận là khuôn mẫu để xử lý những trường hợp tựa như .
Cùng với sự tăng trưởng của chữ viết trong xã hội chiếm hữu nô lệ là sự hình thành và tăng trưởng pháp luật thành văn. Nhiều Nhà nước chủ nô đã phát hành những văn bản pháp luật ở nhiều dạng khác nhau và được chép trên những loại vật tư khác nhau như gỗ, tre, da súc vật … Thời kỳ đầu, những văn vần pháp luật hầu hết là sao chép lại một cách có mạng lưới hệ thống những tập quán pháp không thành văn. Tuy nhiên, cũng có những Nhà nước chủ nô đã thiết kế xây dựng được những bộ luật tổng hợp khá công phu và tương đối hoàn hảo. Có thể nêu ra một số ít bộ luật nổi tiếng còn được biết đến như :
– Bộ luật Hammurapi của Nhà nước chủ nô Babilon thế kỉ thứ XVIII tr. CN. Bộ luật gồm 282 điều lao lý về những yếu tố như quyền lực tối cao của vua, tổ chức triển khai cỗ máy nhà nước, chủ quyền lãnh thổ, gia tài, thuế, chiếm hữu, hôn nhân gia đình và mái ấm gia đình … Trongbộ luật đã có lời nói đầu và những yếu tố đã được sắp xếp theo một trật tự nhất định .
– Bộ luật Mạnh của Nhà nước chủ nô ấn Độ thế kỷ thứ II tr. CN. Bộ luật gồm 2685 điều chép lại tập quán và những lao lý của những thời đai trước .
– Luật Đôracông của Nhà nước chủ nô Hy Lạp năm 621 tr.CN. Đây là đạo luật nổi tiếng hà khắc mà người đương thời cho là nó được viết bằng máu vì tất cả mọi tội lớn nhỏ trong luật này đều có mức án tử hình. Trong luật Đôracông, nguyên tắc “ăn miếng trả miếng” đã bị loại bỏ. Hành vi giết người không còn coi là gây thiệt hại tài sản mà đã được coi là tội phạm. Trong luật cũng đã có sự phân định khái niệm lỗi cố ý và lỗi vô ý.
Luật mười hai bảng của Nhà nước chủ nô La Mã thế kỷ thứ V tr. CN là bộ luật hoàn thành xong nhất. Chế định sở hữu tư nhân trong luật này rất tăng trưởng. Theo nhận xét của Ăngghen thì ” pháp quyền La Mã là sự bộc lộ pháp lý cổ xưa của những điều kiện kèm theo sinh sống và những sự xung đột của một xã hội, trong đó chiếm hữu tư nhân thuần tuý thống trị đến nỗi mọi luật đạo sau này không hề đưa vào đó bất kể một sự triển khai xong cơ bản nào “. Luật La Mã có những lao lý đúng mực về nhiều khái niệm pháp lý như khái niệm chủ thể pháp luật, khái niệm năng lượng pháp luật, những yếu tố về chiếm hữu, hợp đồng, tội phạm và sự trừng phạt, những pháp luật về thủ tục tố tụng … Luật La Mã được coi là luật đạo tiên phong mang ý nghĩa quốc tế của xã hội sản xuất hàng hoá. Nó được coi là ” khuôn vàng thước ngọc “, được sao chép và được sử dụng ở nhiều nước kể cả những nước phong kiến và tư sản sau này .
