“ Tình yêu so với môn hóa chính là chất xúc tác dẫn dắt chúng em đến phát minh này ” – Đỗ Trung Hiếu, học sinh lớp 11A5, Trường trung học phổ thông Lê Thánh Tông ( TP Hạ Long ) san sẻ. Hiếu và Đào Minh Đạt, học sinh lớp 11A3 là đồng tác giả của Dự án chiết, tách tanin từ lá chè xanh để ứng dụng tạo bộ test thử formol trong bún, phở, món ăn hải sản, được trao giải Nhất tại Cuộc thi khoa học kỹ thuật cấp tỉnh dành cho học sinh trung học năm học 2019 – 2020 .
Đỗ Trung Hiếu cho biết : Qua những cơ quan thông tin đại chúng, em được biết mỗi năm Nước Ta có thêm 150.000 người mắc bệnh ung thư, trong đó có khoảng chừng 50.000 người mắc bệnh do ẩm thực ăn uống thực phẩm bị ô nhiễm và tất yếu không hề loại trừ formol trong thực phẩm. Những năm gần đây, tỷ suất người mắc và tử trận vì bệnh ung thư ngày càng tăng cao, hầu hết là do ăn những thực phẩm có chứa formol. Thực trạng trên khiến chúng em luôn do dự và đặt ra câu hỏi làm cách nào để nhận ra được thực phẩm có bị nhiễm formol hay không ? Nếu như có một bộ test thử formol nhỏ gọn, thuận tiện, dễ triển khai, thì những mái ấm gia đình, bà nội trợ hoàn toàn có thể thuận tiện hơn trong việc xác lập và vô hiệu những thực phẩm có hại cho sức khỏe thể chất trong bữa ăn hàng ngày .
Từ mong muốn đó, Hiếu và Đạt đã quyết định thực hiện Dự án chiết, tách tanin từ lá chè xanh để ứng dụng tạo bộ test thử formol trong bún, phở và hải sản. Qua những tiết học hóa, sinh trên lớp, cùng nghiên cứu tài liệu, 2 bạn trẻ đã phát hiện ra chất tanin có trong một số loài thực vật như sim, ổi, chè, đước, tràm… có thể giúp nhận biết được chất formol, khi tiến hành chiết xuất từ các loại cây, kết quả thu được cho thấy hàm lượng tanin trong lá chè xanh cao hơn hẳn, nguyên liệu lại dễ tìm kiếm.
 |
| |
Thành công trong bước đầu này cùng với sự hướng dẫn, tư vấn của thầy cô, sau nhiều lần thử nghiệm, Hiếu và Đạt đã sản xuất ra bộ test thử formol từ lá chè xanh. Ưu điểm của bộ test này là nhỏ gọn, giá tiền thấp. Theo san sẻ của Hiếu và Đạt, chỉ với 65.000 đồng cho 10 lần thử, tiến trình sử dụng đơn thuần, những mái ấm gia đình đã hoàn toàn có thể biết được thực phẩm nào chứa formol gây hại cho sức khỏe thể chất ; những nhà quản trị cũng hoàn toàn có thể kiểm tra nhanh để giải quyết và xử lý những cơ sở kinh doanh thương mại thực phẩm không bảo vệ bảo đảm an toàn .
Giống như Hiếu và Đạt, từ sự khuyến khích, động viên của thầy cô, nhà trường, trải qua những cuộc thi, trào lưu phát minh sáng tạo, đã khơi nguồn, chắp cánh cho đam mê điều tra và nghiên cứu của nhiều học sinh, sinh viên. Thiết kế cánh tay rô-bốt của Đoàn Thị Quế, lớp TĐH K10, Trường Đại học Công nghiệp Quảng Ninh chính là một trong những ý tưởng sáng tạo đến từ trào lưu khoa học kỹ thuật do nhà trường tổ chức triển khai .
Đoàn Thị Quế cho biết : Từ năm 2018 đến nay, năm nào Trường Đại học Công nghiệp Quảng Ninh cũng có đội tham gia cuộc thi phát minh sáng tạo robocon toàn nước với nhiều mẫu sản phẩm. Chính từ những cuộc thi này, trào lưu điều tra và nghiên cứu khoa học, phát minh sáng tạo trong trường diễn ra sôi sục hơn. Qua học hỏi, tích góp và tìm hiểu thêm từ những cuộc thi trước, em cùng những bạn trong CLB khoa học đã nghiên cứu và điều tra, phong cách thiết kế bản vi mạch điều khiển và tinh chỉnh cánh tay rô-bốt để ship hàng cho những cuộc thi robocon của trường .
 |
| |
Thiết kế này của Quế và những bạn đã được xếp loại giỏi và nhận giấy khen có thành tích xuất sắc trong vòng loại khu vực phía Bắc, Cuộc thi robocon toàn nước năm 2019. “ Những sản xuất bắt đầu ngay từ trên ghế nhà trường sẽ cho chúng em thời cơ để bộc lộ tư duy, năng lượng của mình, đồng thời tích góp kiến thức và kỹ năng, kỹ năng và kiến thức để sẵn sàng chuẩn bị tốt hơn cho quy trình lập nghiệp sau này ”, Đoàn Thị Quế san sẻ thêm .
Từ những cuộc thi, phần thưởng cấp trường, cấp tỉnh, niềm đam mê khoa học của những bạn trẻ liên tục được nuôi dưỡng, vun đắp, để vươn tới những phát minh tầm cỡ hơn, được ghi nhận và chứng minh và khẳng định trên đấu trường quốc tế. Tiêu biểu như với phát minh về môi trường tự nhiên mới để nuôi tảo xoắn spirulina và mẫu sản phẩm tách chiết C-phycocyanin, 2 học sinh Lương Nguyên Cát, Nguyễn Khánh Toàn, học sinh Trường trung học phổ thông Chuyên Hạ Long ( TP Hạ Long ) đã xuất sắc vượt qua hơn 500 mẫu sản phẩm của 31 vương quốc khác để đoạt Huy chương Bạc tại Cuộc thi Phát minh sáng chế quốc tế INOVA lần thứ 44 .
 |
| |
Hay như trước đó, năm 2018, 2 học sinh Lê Tuấn và Mạnh Tuấn Hưng, học sinh Trường trung học phổ thông Chuyên Hạ Long khóa năm nay – 2019 cũng đã đoạt Huy chương Bạc ở Triển lãm Sáng chế quốc tế tại Cao Hùng, Đài Loan ( Trung Quốc ), do Thương Hội Phát minh sáng chế quốc tế tổ chức triển khai .
Đặc biệt, nhiều đề tài, giải pháp, ý tưởng sáng tạo đã được vận dụng, vận dụng vào thực tiễn, cũng như góp phần lớn vào sự tăng trưởng chung của tỉnh. Điển hình như những tập phim hoạt hình về Yên Tử của học sinh Trường trung học phổ thông Uông Bí ( TP Uông Bí ) đã góp thêm phần giáo dục truyền thống cuội nguồn lịch sử dân tộc và tuyên truyền, tiếp thị tiềm năng du lịch của tỉnh ; ứng dụng di động về học lịch sử vẻ vang và tra cứu thông tin du lịch mưu trí của Lô Vũ Bình Minh, học sinh Trường trung học phổ thông Hoàng Quốc Việt ( TX Đông Triều ) giúp ích cho học sinh và khách du lịch. Hay như thiết bị tương hỗ người khiếm thị của học sinh Trường trung học cơ sở Trọng Điểm ( TP Hạ Long ) ; thiết bị cảnh báo nhắc nhở quên trẻ nhỏ trên xe xe hơi qua tin nhắn của học sinh Trường trung học phổ thông Bãi Cháy ( TP Hạ Long ) đã góp thêm phần xử lý những khó khăn vất vả, chưa ổn trong xã hội …
 |
| |
Khơi nguồn, chắp cánh cho những đam mê phát minh sáng tạo của học sinh, sinh viên, những năm qua, ngành Giáo dục đào tạo, Liên hiệp những hội KHKT tỉnh, Tỉnh Đoàn đã luôn sát cánh, dẫn dắt và tạo thời cơ cho những em tự tin bộc lộ trí tuệ, triển khai xong giấc mơ trở thành “ nhà khoa học ” .
Hằng năm, Sở GD&ĐT đã phát động và tổ chức Cuộc thi KHKT dành cho học sinh trung học từ cấp trường đến cấp tỉnh. Qua đó, nhận được sự hưởng ứng tham gia sôi nổi của đông đảo học sinh đam mê khoa học và sự chung tay hỗ trợ nhiệt tình từ các bậc phụ huynh, cộng đồng doanh nghiệp, trường đại học, cao đẳng trên địa bàn tỉnh.
 |
| |
Trong 5 năm qua ( năm ngoái – 2020 ), toàn tỉnh đã có 340 dự án Bất Động Sản đoạt giải cấp tỉnh, 26 dự án Bất Động Sản đoạt giải cấp vương quốc. Cuộc thi cấp tỉnh được tổ chức triển khai ngày càng tăng về số lượng cũng như chất lượng của những loại sản phẩm, dự án Bất Động Sản tham gia. Số lượng tác giả tham gia, số nghành nghề dịch vụ có dự án Bất Động Sản dự thi đều tăng hằng năm. Nhiều đề tài, dự án Bất Động Sản tham gia Cuộc thi khoa học kỹ thuật dành cho học sinh trung học cấp vương quốc đoạt giải cao đã tạo động lực khuyến khích những em liên tục nghiên cứu và điều tra, phát minh sáng tạo .
Với Cuộc thi Sáng tạo thanh thiếu niên, nhi đồng do Liên hiệp những hội KHKT và những sở, ngành của tỉnh phát động, tổ chức triển khai hằng năm, qua 4 lần tổ chức triển khai, đã có gần 500 quy mô, loại sản phẩm là những phát minh, sáng chế của học sinh trong tỉnh gửi tham gia. Trong đó có 148 quy mô, loại sản phẩm đoạt giải. Từ những quy mô, mẫu sản phẩm này, những em cũng được lựa chọn, hướng dẫn để tham gia cuộc thi toàn nước và đoạt được những phần thưởng đáng khuyến khích. Tiêu biểu như đề tài “ Smarthome cho những mái ấm gia đình nông thôn Nước Ta ” của Nguyễn Văn Hiếu và Lê Văn Đỉnh, học sinh Trường trung học phổ thông Đầm Hà ( huyện Đầm Hà ) đã đoạt giải Nhất Cuộc thi Sáng tạo thanh thiếu niên, nhi đồng toàn nước năm năm nay và được gửi tham gia Triển lãm quốc tế dành cho những nhà phát minh sáng tạo trẻ IEYI năm 2017 tại Nhật Bản. Đề tài đã vinh dự nhận được 2 phần thưởng là : Giải khu công trình xuất sắc nhất của Thương Hội Sáng kiến sáng chế Macao và Giải đặc biệt quan trọng của Thương Hội Sáng chế Đài Loan ( Trung Quốc ) .
 |
| |
Hay như quy mô “ Robot tự hành phát hiện, xác định, dò mìn ( RBC ) ” của Nguyễn Đức Thành và Lê Phong Vũ, học sinh Trường trung học phổ thông Uông Bí ( TP Uông Bí ) đoạt giải Ba tại Cuộc thi khoa học kỹ thuật cấp vương quốc dành cho học sinh trung học năm học 2017 – 2018 và được tuyên dương “ Tuổi trẻ phát minh sáng tạo ” toàn nước năm 2018 .
 |
| |
Bên cạnh việc tổ chức triển khai, phối hợp tổ chức triển khai những cuộc thi nghiên cứu và điều tra khoa học cho thế hệ trẻ, những năm gần đây, Sở GD&ĐT còn đưa giáo dục STEM vào trường học theo ý thức dạy học liên môn, mỗi môn học ( toán, vật lí, hóa học, sinh học, tin học, công nghệ tiên tiến ) thực thi tối thiểu 2 chủ đề / năm học, 1 chủ đề / học kỳ. Đồng thời, tổ chức triển khai những hoạt động giải trí tập thể, giáo dục ngoài giờ lên lớp, ngoại khóa chuyển mạnh sang hướng thưởng thức phát minh sáng tạo gắn với hướng nghiệp dạy nghề, giáo dục đạo đức học sinh, giáo dục STEM.
Từ quy mô này, nhiều chủ đề hay đã được đưa vào trường học, giúp những em thỏa sức phát minh sáng tạo, nghiên cứu và điều tra khoa học như : Làm thuyền điều khiển và tinh chỉnh từ xa ; đèn pin dành cho người khiếm thị ; bảo tồn hoa phong lan phi điệp tím Vân Đồn theo giải pháp sinh sản sinh dưỡng ; sản xuất nước rửa bát bảo đảm an toàn từ nguyên vật liệu tự nhiên ; sản xuất than chì từ rơm rạ …
 |
| |
Ngoài ra, hằng năm Sở GD&ĐT đều tổ chức triển khai những hội thảo chiến lược khoa học có sự tham gia của những nhà quản trị, chuyên viên, nhà khoa học ở những trường ĐH, học viện chuyên nghành trong tỉnh và cả nước để tư vấn điều tra và nghiên cứu khoa học kỹ thuật, giáo dục STEM trong những trường trung học .
Cũng qua các hội thảo này, nhiều nội dung ký kết phối hợp về hỗ trợ học sinh nghiên cứu khoa học, tham gia trải nghiệm sáng tạo, giáo dục STEM được thực hiện. Cụ thể, các trường THPT Chuyên Hạ Long, THPT Hòn Gai đã ký kết tham gia với Đại học VinUni trong chương trình đưa giáo dục STEM đến các trường phổ thông. Trường THPT Chuyên Hạ Long phối hợp với Đại sứ quán Hoa Kỳ trong chương trình Bánh xe công nghệ, hỗ trợ trang thiết bị phục vụ sinh hoạt của câu lạc bộ khoa học. Trường THPT Hòn Gai tham gia chương trình đào tạo bồi dưỡng giáo viên giáo dục STEM theo chương trình của Hội đồng Anh từ năm 2016. Công ty NSJ phối hợp với Sở GD&ĐT tài trợ 2 phòng học trải nghiệm cho Trường THCS Trọng Điểm Hạ Long và THPT Hải Đảo…
Các hoạt động giải trí tiếp sức, tương hỗ từ phía nhà trường và những sở, ngành trong tỉnh đã tạo nền tảng vững chãi cho học sinh, sinh viên bộc lộ đam mê ; đồng thời, là ngọn hải đăng soi sáng, truyền nguồn năng lượng tích cực, dẫn dắt những em tiếp bước trên con đường nghiên cứu và điều tra khoa học, phát minh sáng tạo ra những gia tài trí tuệ có ích cho hội đồng, xã hội .
Thực hiện: Lan Anh – Nguyên Ngọc
