TPO – Chiếc xe đạp tưởng chừng khá đơn thuần, nhưng không ai nghĩ rằng phát minh này có một lịch sử vẻ vang đầy tranh cãi với nhiều thông tin xô lệch. Mặc dù những câu truyện về ai là người phát minh ra xe đạp thường xích míc với nhau, nhưng có một điều chắc như đinh rằng, những chiếc xe đạp tiên phong không giống với những chiếc bạn thấy ngày này trên đường phố .
 |
Những lần lặp đi lặp lại tiên phong được biết đến của một phương tiện đi lại chuyển dời bằng bánh xe, chạy bằng sức người đã được tạo ra từ rất lâu trước khi xe đạp trở thành một phương tiện đi lại giao thông vận tải trong thực tiễn. Theo Quỹ Xe đạp Quốc tế ( IBF ), vào năm 1418, một kỹ sư người Ý, Giovanni Fontana ( hay de la Fontana ), đã sản xuất một thiết bị chạy bằng sức người gồm có bốn bánh xe và một vòng dây được liên kết bằng những bánh răng. Vào năm 1813, khoảng chừng 400 năm sau khi Fontana sản xuất chiếc xe có bánh của mình, một nhà phát minh và quý tộc người Đức tên là Karl von Drais đã khởi đầu sản xuất phiên bản Laufmaschine ( máy chạy ) của riêng mình, một loại xe bốn bánh chạy bằng sức người. Sau đó, vào năm 1817, Drais ra đời một chiếc xe hai bánh, được biết đến với nhiều tên tuổi trên khắp châu Âu, gồm có Draisienne, ngựa bảnh bao và ngựa sở trường thích nghi, IBF cho biết.
Xe đạp thay ngựa thồ
Drais đã sản xuất cỗ máy của mình để xử lý một yếu tố rất nghiêm trọng : thiếu ngựa thật. Năm 1815, núi Tambora của Indonesia phun trào và đám mây tro bụi phân tán khắp quốc tế đã làm giảm nhiệt độ toàn thế giới. Theo Tạp chí Smithsonian, mùa màng thất bát và nhiều động vật hoang dã, gồm có cả ngựa, chết vì đói .
Thú chơi ngựa của Drais khác xa với những cỗ máy vận tốc khí động học như xe đạp ngày này. Với khối lượng 23 kg, tổ tiên của chiếc xe đạp có hai bánh xe bằng gỗ gắn vào khung gỗ. Các tay lái ngồi trên một chiếc yên bọc da được đóng đinh vào khung và điều khiển và tinh chỉnh chiếc xe với một bộ ghi đông thô sơ bằng gỗ. Không có bánh răng và không có bàn đạp, vì người lái chỉ cần đẩy thiết bị về phía trước bằng chân của họ .
Drais đã mang phát minh của mình đến Pháp và Anh, nơi nó trở nên thông dụng. Một đơn vị sản xuất, huấn luyện viên người Anh tên là Denis Johnson đã tiếp thị phiên bản của riêng mình, được gọi là ” đồ chơi dành cho người đi bộ “, cho những người quý tộc thú vị ở London .
Nam tước Karl von Drais ở Pháp được cho là người đã phát minh ra ” Sở thích ” hay ” Con Ngữa công tử “, tiền thân của xe đạp, vào năm 1817 .
Máy lắc xương
Xe đạp quay trở lại vào đầu những năm 1860 với sự sinh ra của một bộ khung bằng gỗ với hai bánh xe bằng thép, bàn đạp và một mạng lưới hệ thống bánh răng cố định và thắt chặt. Được biết đến với tên gọi khác là ” máy lắc xương “, những người quả cảm sử dụng phương tiện đi lại giao thông vận tải khởi đầu này đã sẵn sàng chuẩn bị cho một chuyến đi nhấp nhô .
Câu hỏi ai là người đã phát minh ra chiếc bàn đạp và mạng lưới hệ thống bánh răng mang tính cách mạng của nó, là một câu hỏi hơi khó tìm ra câu vấn đáp. Một người Đức tên là Karl Kech công bố rằng ông là người tiên phong gắn bàn đạp vào năm 1862. Nhưng văn bằng bản quyền trí tuệ tiên phong cho một thiết bị như vậy được cấp không phải là Kech mà cho Pierre Lallement, một nhà phân phối xe ngựa người Pháp đã được cấp văn bằng bản quyền trí tuệ của Mỹ cho một chiếc xe hai bánh có bàn đạp tay quay vào năm 1866 .
Năm 1864, trước khi bảo vệ bằng bản quyền sáng tạo cho chiếc xe của mình, Lallement đã tọa lạc công khai minh bạch phát minh sáng tạo của mình, điều này hoàn toàn có thể lý giải cách Aime và Rene Olivier – hai con trai của một nhà công nghiệp phong phú ở Paris – biết đến phát minh của ông và quyết định hành động tạo ra một chiếc xe tốc độ của riêng họ. Cùng với một người bạn cùng lớp, Georges de la Bouglise, những người trẻ tuổi đã mời Pierre Michaux, một thợ rèn và thợ sản xuất xe ngựa, để tạo ra những bộ phận họ cần cho phát minh của mình .
Michaux và bạn bè nhà Olivier khởi đầu tiếp thị mẫu sản phẩm có bàn đạp vào năm 1867, và thiết bị này đã thành công xuất sắc rực rỡ tỏa nắng. Vì những sự không tương đồng về phong cách thiết kế và những vấn đề tài chính, công ty mà Michaux và Oliviers cùng nhau xây dựng ở đầu cuối đã giải thể, nhưng Compagnie Parisienne thuộc chiếm hữu của Olivier vẫn sống sót .
Đến năm 1870, những người đi xe đạp đã chán ngấy với phong cách thiết kế xe lắc xương do Michaux phổ cập và những đơn vị sản xuất đã đáp lại bằng những phong cách thiết kế mới. Cũng vào năm 1870, ngành luyện kim đã tăng trưởng đến mức hoàn toàn có thể tạo ra khung xe đạp bằng sắt kẽm kim loại, bền hơn và nhẹ hơn gỗ, theo IBF .
Một phong cách thiết kế thông dụng là bánh xe hơi cao, còn được gọi là xì hơi do size của bánh xe. Thiết kế này thướt tha hơn loại sản phẩm trước đó với lốp cao su đặc đặc và nan hoa dài. Bánh trước ngày càng lớn hơn khi những đơn vị sản xuất nhận ra rằng, bánh xe càng lớn thì càng hoàn toàn có thể vận động và di chuyển xa hơn với một vòng xoay của bàn đạp .
Thật không may, phong cách thiết kế bánh trước lớn vô địch bởi những người trẻ tuổi thích cảm xúc mạnh – nhiều người trong số họ đã tham gia những cuộc đua tại những câu lạc bộ xe đạp mới xây dựng trên khắp châu Âu – không tương thích với hầu hết những tay lái. Nếu người lái cần dừng lại bất ngờ đột ngột, động lượng truyền hàng loạt lực qua bánh trước và hạ cánh người lái trên đầu .
Xe đạp gọn nhẹ dần
Một nhà phát minh người Anh tên là John Kemp Starley đưa ra sáng tạo độc đáo thắng lợi về ” xe đạp bảo đảm an toàn ” vào những năm 1870. Starley mở màn tiếp thị thành công xe đạp của mình vào năm 1871, khi ông trình làng xe đạp ” Ariel ” ở Anh, khởi đầu cho vai trò đi đầu trong nghành nghề dịch vụ thay đổi xe đạp của vương quốc đó trong nhiều thập kỷ sau đó .
Starley có lẽ được biết đến nhiều nhất nhờ phát minh ra bánh xe 5 chấu tiếp tuyến vào năm 1874. Bánh trước hấp thụ lực căng này là một cải tiến đáng kể so với các bánh xe được tìm thấy trên những chiếc xe đạp trước đó và giúp việc đạp xe trở thành một hoạt động thoải mái, thú vị lần đầu tiên. Bánh xe của Starley cũng tạo ra một chiếc xe đạp nhẹ hơn nhiều, một cải tiến thiết thực khác so với các lần trước.
Sau đó, vào năm 1885, Starley trình làng ” Rover ” với những bánh xe có size gần bằng nhau, mạng lưới hệ thống lái trục TT và những bánh răng vi sai hoạt động giải trí bằng bộ truyền động xích, ” Rover ” của Starley cực kỳ không thay đổi và là lần tái diễn tiên phong mang tính thực tiễn cao của xe đạp .
Theo NMAH, số lượng xe đạp được sử dụng đã tăng vọt từ khoảng chừng 200.000 chiếc năm 1889 lên 1 triệu chiếc vào năm 1899 .
Lúc đầu, xe đạp là một nụ cười tương đối đắt tiền, nhưng việc sản xuất hàng loạt khiến xe đạp trở thành một khoản góp vốn đầu tư thiết thực cho người lao động, sau đó họ hoàn toàn có thể đi làm và trở lại nhà. Chiếc xe đạp đã trình làng cho hàng nghìn phương tiện đi lại vận động và di chuyển cá thể và độc lập, đồng thời mang lại sự linh động hơn trong việc vui chơi .
Khi phụ nữ khởi đầu đi xe với số lượng lớn, cần phải có những biến hóa đáng kể trong thời trang của phụ nữ, nhất là khi mặc váy đi xe đạp .
Theo NMAH, xe đạp có ảnh hưởng tác động trực tiếp đến sự sinh ra của xe hơi. Các bộ phận của xe đạp sau đó được phối hợp vào những bộ phận của xe hơi, gồm có ổ bi, bộ vi sai, ống thép và lốp khí nén .
Nhiều nhà sản xuất xe hơi tiên phong là nhà phân phối xe đạp tiên phong, gồm có Charles Duryea, Alexander Winton và Albert A. Pope. Ngoài ra, Wilbur và Orville Wright là những đơn vị sản xuất xe đạp trước khi chuyển sự chú ý quan tâm sang khí động học. Glenn Curtiss, một nhà tiên phong hàng không khác, cũng khởi nghiệp là một đơn vị sản xuất xe đạp .
Số lượng những nhà phân phối giảm dần vào đầu những năm 1900, và trong hơn 50 năm, xe đạp phần nhiều chỉ được sử dụng bởi trẻ nhỏ .
Sự chăm sóc của người lớn đã thức tỉnh lại vào cuối những năm 1960 khi nhiều người khởi đầu coi đi xe đạp là một phương tiện đi lại giao thông vận tải và vui chơi không gây ô nhiễm, không ùn tắc. Năm 1970, gần 5 triệu chiếc xe đạp được sản xuất tại Mỹ và ước tính khoảng chừng 75 triệu tay lái đã san sẻ 50 triệu chiếc xe đạp, khiến việc đi xe đạp trở thành hoạt động giải trí vui chơi ngoài trời số 1 tại Mỹ .
Vào năm 1896, Liên đoàn những người lái xe lăn Mỹ đã công nhận Tillie Anderson là người phụ nữ đi xe đạp giỏi nhất quốc tế .
Xe đạp ngày nay
Theo website Bicycle History, có hơn 100 triệu chiếc xe đạp được sản xuất mỗi năm và ước tính có khoảng chừng 1 tỷ chiếc xe đạp hiện đang được sử dụng trên khắp quốc tế .
Ngày nay, một người bước vào shop xe đạp phải đương đầu với rất nhiều lựa chọn. Khung được phong cách thiết kế và làm từ những vật tư khác nhau dựa trên vị trí xe đạp. Chúng hoàn toàn có thể được sản xuất từ thép, nhôm, titan, hoặc sợi carbon, hoặc nhiều lúc từ những vật tư như tre. Bánh xe có nhiều kích cỡ và độ dày khác nhau để lăn trên nhiều mặt phẳng khác nhau : từ những con đường núi không nhẵn, đầy đất và đá đến những con đường thành phố trải nhựa phẳng như mặt gương. Người lái hoàn toàn có thể lựa chọn giữa những loại phanh khác nhau, số bánh, hình dạng ghế, vị trí tay lái và khúc cua, và có hoặc không có mạng lưới hệ thống treo .
Xe đạp hoàn toàn có thể có từ một đến 33 bánh răng. Yên xe hoàn toàn có thể ngắn và hẹp để đua, hoặc rộng và có đệm để lái tự do .
Và một số ít phong cách thiết kế xe đạp tân tiến khác rất nhiều so với những phong cách thiết kế nhiệm kỳ trước đó của chúng đến nỗi chúng hoàn toàn có thể khó nhận ra là xe đạp của những nhà phát minh bắt đầu. Ngày nay, xe đạp hoàn toàn có thể gấp lại để giúp việc chuyển dời hoặc cất giữ thuận tiện hơn .
Hà Thu
Theo Live Science
