Một người bạn thực sự rất khó gặp, người bạn thực sự trải qua thử thách của tháng năm lại càng khó gặp hơn. Một người bạn thực sự cũng chính là người mà cổ nhân gọi là tri âm, tri kỷ, tri tâm : “ Trăm năm tri kỷ khó tìm, tri âm khó gặp, bạn hiền khó quen ” .
Đêm đốt đuốc đi tìm người tri kỷ, chẳng thấy gì mà chỉ thấy bon chen
Người xưa nói: “Quen biết khắp thiên hạ, tri âm hỏi mấy người?”, hay: “Rượu quý chỉ uống cùng tri kỷ, thơ hay để tặng bạn thơ ngâm”, thì có thể thấy xưa nay tri kỷ khó tìm. Người xưa sẵn sàng quên mình vì tri kỷ, như Kinh Kha đơn thương độc mã vào cung vua Tần hành thích Tần Vương, cũng chỉ vì một cái tình tri kỷ với Thái tử Yên Đan.
Xưa tri kỷ đã khó tìm khó gặp, thời nay có lẽ rằng còn khó hơn. Nhà thơ Hồng Dương phải thảng thốt : Đêm đốt đuốc đi tìm người tri kỷ Chẳng thấy gì mà chỉ thấy tất bật Thời thế tất bật, người người đều chạy theo danh vọng, vị thế, quyền thế và tiền tài, thói đời giả dối, dòng đời bạc đen. Cụ Nguyễn Bỉnh Khiêm từng than rằng : Được thời, thân thích chen chân đến Thất thế, hương lân ngoảnh mặt đi.
Như thế thì tìm tri kỷ khác nào mò trăng đáy nước, đáy biển tìm kim ? Ngạn ngữ phương Tây có câu : “ Người bạn trong lúc hoạn nạn mới là người bạn tốt ”. Đúng vậy, khi đạo đức xã hội xuống cấp trầm trọng thì người ta chỉ tìm đến phong phú vẻ vang kết bạn, thấy người sang bắt quàng làm họ, còn kẻ nghèo hèn thất thế thì người ta gặp cũng ngoảnh mặt đi. Cụ Nguyễn Bỉnh Khiêm cay đắng thốt lên : Còn bạc, còn tiền còn đệ tử Hết cơm, hết rượu hết ông tôi.
Cho nên có người bạn tốt cũng là khó kiếm, nhưng bạn tốt vẫn chưa phải là tri kỷ, thế mới thấy tri kỷ hiếm nhường nào. Tại sao tri kỷ lại khó tìm khó gặp vậy? Thời nay hỏi hàng ngàn hàng triệu người, có ai là có được người tri kỷ đúng nghĩa? Tri kỷ vô cùng hiếm vì để trở thành người tri kỷ thì phải có hai điều kiện: Là người quân tử, và là người thấu hiểu.
Là người quân tử, chính là người nhân đức, nghĩa khí, vì người khác, coi nhẹ bản thân, coi thường tư lợi, trọng nghĩa khinh tài. Người quân tử chắc như đinh sẽ là người bạn tốt, sẽ không khi nào bỏ rơi bè bạn khi có hoạn nạn. Họ cũng không phân biệt địa vị danh vọng, sang hèn giàu sang, vì họ chỉ coi nhân đức, nghĩa khí, thành tín mới là quan trọng nhất, mới là lẽ sống của cuộc sống.
Trăm năm tri kỷ khó tìm, tri âm khó gặp, bạn hiền khó quen
Một người bạn thực sự rất khó gặp, có khi cả đời cũng không tìm được ai xứng với tên gọi “ bạn thực sự ”. Họ ắt phải là người đồng cảm bạn, hiểu nội tâm, phẩm cách và tính cách của bạn. Vào thời gian then chốt, họ hoàn toàn có thể nói ra những lời tri âm, hoàn toàn có thể làm ra những việc vì quyền lợi của bạn.
Khi người khác không tin tưởng bạn, họ sẽ đặt tay lên ngực nói : “ Tôi hiểu cậu ấy, cậu ấy tuyệt đối không phải loại người như vậy đâu ”. Khi bạn đối lập với khó khăn vất vả, họ sẽ nói : “ Mình tin, nhất định cậu sẽ vượt qua được ”. Có người nói xấu sau sống lưng, họ sẽ ngẩng mặt lên và nói : “ Tôi tin cậu ấy là người thế nào, hết thảy những lời thị phi không hề khiến tôi lung lay niềm tin ấy ”. Người bạn thực sự sẽ lấy tin tưởng và tôn trọng làm nền tảng. Bất kể khi nào họ cũng không nói những lời như : “ Sao giờ đây bạn lại biến hóa ”. Bởi vì tin tưởng luôn là trên hết. Cho dù thực sự thấy bạn biến hóa, thì họ cũng đồng cảm nguyên do vì sao bạn biến hóa. Bởi vì trong lòng luôn có sự tôn trọng nên họ tuyệt đối sẽ không cư xử với bạn như những người còn lại. Họ sẽ không khinh suất chỉ trích, càng không nói sau sống lưng về những thiếu sót của bạn. Một người bạn thực sự thì dù trong nguy nạn cũng sẽ dốc rất là trợ giúp bè bạn. Họ sẽ không khiến bạn phải lo ngại, cũng không muốn để bạn cảm thấy áy náy vì không báo đáp được mình.
Một người bạn thực sự là người có phẩm hạnh hùng vĩ. Họ hoàn toàn có thể lặng lẽ, nhẫn nại, khoan dung, hiểu tâm ý người khác. Những người như thế thường trầm tĩnh, bình thản, nhân hậu, họ không tỏ ra quá nhiệt tình trên mặt phẳng, nhưng tình cảm dành cho bè bạn lại sâu đậm và bền chặt vô cùng. Một người bạn thực sự rất khó gặp, người bạn thực sự trải qua thử thách của tháng năm lại càng khó gặp hơn. Một người bạn thực sự cũng chính là người mà cổ nhân gọi là tri âm, tri kỷ, tri tâm : “ Trăm năm tri kỷ khó tìm, tri âm khó gặp, bạn hiền khó quen ”.
