Lý luận nhà nước và pháp luật là gì ? Môn lý luận chung về nhà nước và pháp luật điều tra và nghiên cứu gì ? Đối tượng điều tra và nghiên cứu, giải pháp nghiên cứu và điều tra và nội dung môn lý luận nhà nước và pháp luật ?
Dựa trên cơ sở học thuyết Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng và nhà nước, tri thức chung của trái đất về nhà nước và pháp luật, những nhà khoa học pháp lý Nước Ta đã nghiên cứu và điều tra và đưa ra rất nhiều quan điểm, trình diễn về ngành khoa học Lý luận nhà nước và pháp luật, là cơ sở nền tảng, tiền đề tư tưởng khoa học cho những ngành khoa học pháp lý khác điều tra và nghiên cứu sâu hơn, đơn cử hơn trong từng yếu tố nhà nước và pháp luật. Tương ứng với ngành khoa học Lý luận chung nhà nước và pháp luật, môn học Lý luận chung nhà nước và pháp luật được sinh ra và đưa vào chương trình huấn luyện và đào tạo ở những cơ sở giảng dạy luật.
1. Lý luận nhà nước và pháp luật là gì ?
Xét dưới góc độ khoa học, Lý luận về nhà nước và pháp luật là ngành khoa học thuộc các ngành khoa học xã hội, bao gồm hệ thống các tri thức chung, cơ bản, quan trọng nhất về nhà nước và pháp luật, về những quy luật phát sinh, tồn tại và phát triển đặc thù của nhà nước và pháp luật, về những mối liên hệ cơ bản, những nguyên tắc, phương pháp, hình thức tổ chức quyền lực nhà nước, xây dựng và thực hiện pháp luật,.. được hình thành và phát triển trên cơ sở chủ nghĩa duy vật biện chứng, chủ nghĩa duy vật lịch sử, có tiếp thu và phát triển tinh hoa trí tuệ của loài người về nhà nước và pháp luật, cũng như những thành tựu nghiên cứu mới của khoa học pháp lý đương đại.
Xét dưới góc nhìn là một môn học, Lý luận chung về nhà nước và pháp luật là mạng lưới hệ thống tri thức của ngành khoa học lý luận nhà nước và pháp luật được biên soạn thành nội dung chương trình tương thích để truyền đạt cho đối tượng người tiêu dùng người học nhất định, từ đó làm hình thành nên môn học này. Trong mạng lưới hệ thống những môn học của những cơ sở huấn luyện và đào tạo cử nhân Luật, Lý luận chung về nhà nước và pháp luật là môn học bắt buộc, là môn học pháp lý cơ sở, nền tảng cho những môn học khác.
Lý luận nhà nước và pháp luật tiếng Anh là “General theory of the state and law”.
2 .Đối tượng nghiên cứu và điều tra của Lý luận chung về nhà nước và pháp luật :
Đối tượng nghiên cứu và điều tra của khoa học được hiểu là những yếu tố cơ bản, quan trọng nhất được đặt ra mà khoa học phải xử lý trên cơ sở nghiên cứu và phân tích thực tiễn để tìm ra chân lý khách quan. Để vấn đáp cho câu hỏi : Môn lý luận chung nhà nước và pháp luật điều tra và nghiên cứu gì ? trước hết, ta cần tìm hiểu và khám phá về đối tượng người tiêu dùng điều tra và nghiên cứu của ngành khoa học này. Tuy nhiên, một yếu tố trong thực tiễn cho thấy, nhà nước và pháp luật là hai đối tượng người dùng điều tra và nghiên cứu không chỉ so với lý luận chung nhà nước và pháp luật, mà còn là đối tượng người dùng điều tra và nghiên cứu của một số ít ngành khoa học xã hội như triết học, kinh tế tài chính chính trị học, chủ nghĩa xã hội khoa học, chính trị học và những khoa học pháp lý khác. Mỗi ngành khoa học xã hội nói trên đều có những khoanh vùng phạm vi nghiên cứu và điều tra riêng : Nếu như triết học là khoa học điều tra và nghiên cứu những quy luật chung nhất của quốc tế và sự nhận thức quốc tế, ở đó triết học Mác-Lênin điều tra và nghiên cứu nhà nước và pháp luật chùng với những hiện tượng kỳ lạ xã hội khác một cách chung nhất, khái quát nhất chứ không đi sâu điều tra và nghiên cứu từng yếu tố đơn cử của nhà nước và pháp luật ; thì nhà nước và pháp luật cũng là đối tượng người dùng điều tra và nghiên cứu của kinh tế tài chính chính trị học Mác-Lênin những kinh tế tài chính chính trị học Mác-Lênin chỉ nghiên cứu và điều tra vai trò của nhà nước và pháp luật trong việc điều hành quản lý nền kinh tế tài chính và phân phối mẫu sản phẩm lao động xã hội chứ không đi sâu nghiên cứu và điều tra những vai trò khác của nhà nước và pháp luật ; hay việc nghiên cứu và điều tra nhà nước và pháp luật của chủ nghĩa xã hội khoa học chỉ diễn ra trong khoanh vùng phạm vi nghiên cứu và điều tra của cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa và công cuộc kiến thiết xây dựng chủ nghĩa xã hội với những yếu tố đơn cử như : sự sinh ra của nhà nước và pháp luật xã hội chủ nghĩa trong cách mạng xã hội chủ nghĩa, vai trò của nhà nước và pháp luật xã hội chủ nghĩa trong sự nghiệp kiến thiết xây dựng chủ nghĩa xã hội, những chứ năng cơ bản của chủ nghĩa xã hội ; chính trị học Mác-Lênin nghiên cứu và điều tra nhà nước và pháp luật trên cơ sở gắn nhà nước, pháp luật với việc triển khai quyền lực tối cao chính trị trong xã hội. Một số yếu tố quan trọng về nhà nước và pháp luật được đề cập đến như quyền lực tối cao nhà nước, mối quan hệ giữa quyền lực tối cao nhà nước với những dạng quyền lực tối cao chính trị khác, vai trò của nhà nước, pháp luật trong việc thực thi quyền lực tối cao chính trị …
Khoa học pháp lý ở Việt Nam hiện nay được chia thành 4 nhóm chính:
– Một là, những khoa học pháp lý lý luận – lịch sử dân tộc ( gồm : lý luận chung về nhà nước và pháp luật, lịch sử vẻ vang nhà nước và pháp luật Nước Ta, Lịch sử nhà nước và pháp luật quốc tế, lịch sử dân tộc tư tưởng chính trị-pháp lí ) ; – Hai là những khoa học pháp lý chuyên ngành luật ví dụ như Luật Hiến pháp Nước Ta, Luật hành chính, Luật hình sự, … ;
Xem thêm: Tính giai cấp là gì? Vì sao nói pháp luật mang tính giai cấp?
– Ba là các khoa học pháp lý ứng dụng như tội phạm học, giám định pháp y, điều tra tội phạm ;
– Bốn là khoa học luật quốc tế. Tất cả những khoa học pháp lý trên đều điều tra và nghiên cứu những yếu tố nhà nước và pháp luật, những mỗi ngành khoa học sẽ có đối tượng người dùng nghiên cứu và điều tra riêng. Ví dụ : Đối tượng nghiên cứu và điều tra của khoa học Luật hình sự là nghiên cứu và điều tra một cách mạng lưới hệ thống, tổng lực những yếu tố lý luận về tội phạm và hình phạt ; khoa học luật dân sự điều tra và nghiên cứu bản thân những quy phạm pháp luật dân sự, tính xích míc và thống nhất của nó, việc vận dụng luật dân sự trong đời sống xã hội, đưa ra những lý giải có tính khoa học những quy phạm pháp luật dân sự, .. Như vậy, nếu lý luận nhà nước và pháp luật đã là một ngành khoa học nổi bật, cơ bản thì việc nó có đối tượng người tiêu dùng điều tra và nghiên cứu riêng là trọn vẹn hài hòa và hợp lý, đơn cử, đối tượng người tiêu dùng nghiên cứu và điều tra của Lý luận chung về nhà nước và pháp luật là những yếu tố cơ bản sau : – Những yếu tố cơ bản và quan trọng nhất của nhà nước và pháp luật, ví dụ điển hình, nguồn gốc, đặc trưng, thực chất, công dụng, cỗ máy, hình thức, vai trò của nhà nước ; vị trí vai trò, mối quan hệ giữa nhà nước với những tổ chức triển khai khác trong mạng lưới hệ thống chính trị, nhà nước pháp quyền, … nguồn gốc, đặc trưng, thực chất, công dụng, hình thức, vai trò và giá trị xã hội của pháp luật, hình thức pháp luật, chính sách kiểm soát và điều chỉnh pháp luật. – Những quy luật và những yếu tố có tính quy luật gắn với sự phát sinh, sống sót và tăng trưởng của nhà nước và pháp luật. – Các mỗi quan hệ, liên hệ cơ bản, nổi bật, phổ cập của nhà nước và pháp luật như giữa nhà nước với cá thể, nhà nước với pháp luật, nhà nước pháp luật với những hiện tượng kỳ lạ xã hội khác, giữa những bộ phận cấu thành nhà nước, pháp luật … – Những nguyên tắc, quy tắc, chiêu thức, hình thức về tổ chức triển khai quyền lực tối cao nhà nước, thiết lập trật tự pháp luật và pháp chế ; thiết kế xây dựng và triển khai pháp luật những công cụ và giải pháp tăng cường hiệu lực thực thi hiện hành, hiệu suất cao của nhà nước và pháp luật …
Xem thêm: Nguyên tắc phân quyền trong tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước tư sản
3. Nội dung nghiên cứu và điều tra của môn học Lý luận chung về nhà nước và pháp luật :
Lý luận chung về nhà nước và pháp luật được biên soạn thành nội dung chương trình học trong nhiều tài liệu ví dụ như giáo trình lý luận chung về nhà nước và pháp luật của Đại học Luật TP. Hà Nội, giáo trình Lý luận chung về nhà nước và pháp luật của Trường ĐH Kiểm sát, Giáo trình Lý luận chung về nhà nước và pháp luật của Đại học vương quốc TP.HN, .., bên cạnh giáo trình, nội dung môn học còn được tiềm ẩn trong những tài liệu khoa học khác trong nước và ngoài nước như sách chuyên khảo, sách hướng dẫn, bài đăng tạp chí, kỷ yếu hội thảo chiến lược khoa học, .. Nội dung môn học Lý luận chung về nhà nước và pháp luật không gồm có toàn bộ tri thức của khoa học Lý luận chung về nhà nước và pháp luật mà chỉ tiềm ẩn những tri thức cơ bản nhất, đa phần nhất và quan trọng nhất của của khoa học ấy. Vậy, môn lý luận chung về nhà nước và pháp luật nghiên cứu và điều tra gì ? gồm có những yếu tố cơ bản về nhà nước và pháp luật :
(i) Phần Lý luận Nhà nước: phân tích các khái niệm cơ bản bản về nhà nước, các quan điểm khác nhau về nguồn gốc, bản chất nhà nước, vai trò, chức năng bộ máy nhà nước, các mối liên hệ của nhà nước, các kiểu và hình thức Nhà nước v. v. Nội dung môn học có chủ đề Nhà nước pháp quyền và hệ thống chính trị. Lý luận nhà nước bao gồm những vấn đề lý luận cơ bản về nhà nước nói chung và những vấn đề lý luận cơ bản về nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt nam.
( ii ) Lý luận Pháp luật gồm những yếu tố cơ bản sau đây : sự hình thành, tăng trưởng của pháp luật, những phe phái pháp luật ; những khái niệm cơ bản về pháp luật, vai trò, giá trị, những mối liên hệ của pháp luật, hình thức, nguồn pháp luật ; kiểu lịch sử dân tộc của pháp luật, quy phạm và quan hệ pháp luật, ý thức pháp luật ; pháp chế ; triển khai và vận dụng luật ; mạng lưới hệ thống pháp luật ; thiết kế xây dựng pháp luật ; chính sách kiểm soát và điều chỉnh pháp luật, tổng quan về những mạng lưới hệ thống pháp luật cơ bản trên quốc tế.
4. Mục đích và phương pháp học của môn học Lý luận chung về nhà nước và pháp luật:
Môn lý luận chung về nhà nước và pháp luật có mục tiêu trang bị cho người học những kỹ năng và kiến thức cơ bản, hầu hết, quan trọng nhất về nhà nước và pháp luật, giúp người học có được chiêu thức tư duy đúng đắn, khoa học về toàn bộ những yếu tố của nhà nước và pháp luật, trên cơ sở đó, người học hoàn toàn có thể liên tục học tập những môn học khác. Để học tập tốt được môn học này, người học cần dữ thế chủ động, tự giác, tích cực tìm tòi, học tập điều tra và nghiên cứu dưới những hình thức và bằng những giải pháp thích hợp ( nghiên cứu và phân tích và tổng hợp, tiếp cận mạng lưới hệ thống, so sánh, lịch sử vẻ vang và logic, … ), khoa học ; tích hợp ngặt nghèo giữa triết lý và thực hành thực tế, giữa môi trường học tập tại nhà trường và ngoài nhà trường, liên tục nâng cấp cải tiến phương pháp học tập, tích cực học hỏi từ thầy cô, bè bạn. Tuy đặc thù của môn này là lý luận và rất khó nên nhu yếu người học phát rất trang nghiêm thì mới phát huy được hiệu suất cao
