Vợ tôi thay vì nghĩ đến những tổ chức triển khai từ thiện lại muốn quyên góp tiền cho ca sĩ Thuỷ Tiên để cứu trợ đồng bào miền Trung .” Em quyên góp ba triệu cho Thuỷ Tiên nhé ? “, vợ tôi hỏi. ” Sao em không quyên tiền cho Mặt trận Tổ quốc hay Hội Chữ thập đỏ mà lại chọn cô ấy ? “, tôi hỏi lại, ” Nhỡ Thuỷ Tiên biển thủ tiền của em thì sao ? “. ” Vì em tin cô ấy “, vợ tôi thẳng thừng .Bạn tôi cũng mới viết trên trang của cô, thông tin hai ngày tới cô có một chuyến xe vào miền Trung mang theo nhu yếu phẩm, ai muốn quyên góp thì liên lạc với bạn. Đó là bạn trẻ nhận được sự tin tưởng cao của những người xung quanh về tính chính trực và những hành vi vì hội đồng. Cô đã xin nghỉ việc ở công ty hai tuần, bỏ đứa con bốn tuổi lại TP. Hà Nội cho chồng chăm nom để đi đến vùng lũ lụt, phân phát hàng cứu trợ cho bà con .
Sẽ rất bất ngờ với nhiều người khi biết rằng nghĩa cử đẹp này của bạn tôi hay Thủy Tiên và nhiều người khác đang làm là một hành động vi phạm pháp luật.
Điều 5, Nghị định 64/2008 của nhà nước lao lý : ngoài Mặt trận Tổ quốc, Hội chữ thập đỏ, cơ quan báo chí truyền thông, quỹ xã hội, quỹ từ thiện thì không một tổ chức triển khai, đơn vị chức năng, cá thể nào được quyền tổ chức triển khai đảm nhiệm tiền, hàng cứu trợ. Như vậy, việc bạn tôi nhận quyên góp của người thân trong gia đình, bạn hữu để cứu trợ bà con vùng lũ là hành vi bị cấm .” Thế giờ đây phải làm thế nào ? “, cô hỏi. Tôi đành đọc lại luật và nói với bạn rằng, nếu muốn, bạn hoàn toàn có thể xây dựng quỹ từ thiện. Điều kiện là phải có tối thiểu ba sáng lập viên, có tối thiểu 2,5 tỷ đồng và làm hồ sơ xin phép mất tối thiểu 40 ngày. Bạn tôi giãy nảy : ” Xin phép xong thì đồng bào chết đói rồi ” .Không chỉ bạn tôi, một số ít người nổi tiếng như ca sĩ Thuỷ Tiên, MC Phan Anh hay rất nhiều những hội nhóm thiện nguyện khác đã và đang quyên góp được số tiền, hàng lớn để cứu trợ bão lũ. Nhìn họ thao tác ấy, tất cả chúng ta khó mà hoài nghi bởi nhiều yếu tố, như xúc cảm dễ hiểu của vợ tôi. Nếu không có họ, hàng trăm tỷ đồng cứu trợ hoàn toàn có thể sẽ không đến được tận nơi đồng bào trong cơn hoạn nạn. Nhưng, một cái giấy phép con đang cản trở những hành vi này .Bạn tôi vẫn quyết định hành động nhận tiền, hàng cứu trợ và lên đường. Bạn đồng ý rủi ro đáng tiếc bị cơ quan chức năng ” sờ gáy ” vì tin rằng phiền phức đó nếu hoàn toàn có thể gặp sẽ nhỏ bé hơn rất nhiều so với những gì đồng bào đang phải gánh chịu. Nhưng không phải ai cũng có dũng khí ấy. Một doanh nghiệp than phiền với tôi, họ cũng bị vướng lao lý này. Công ty nhận tiền từ thiện của nhân viên cấp dưới và chỉ huy, nhưng không dám nhận qua thông tin tài khoản công ty vì doanh nghiệp làm gì có công dụng đảm nhiệm tiền cứu trợ. Nếu sau này bị thanh tra, họ hoàn toàn có thể gặp rắc rối. Họ đành phải lách bằng cách nhận tiền qua công đoàn, dù vẫn có rủi ro đáng tiếc, nhưng công đoàn ít bị kiểm tra hơn. Một lao lý khiến người tốt lại bỗng dưng phải ” luồn lách ‘ .
“Vì sao làm từ thiện mà cũng cần có giấy phép?”, bạn tôi hỏi. Có thể, cơ quan nhà nước thực sự lo ngại nguy cơ một số người sẽ lợi dụng việc vận động quyên góp tiền, hàng cứu trợ để chiếm đoạt thành của riêng. Nhưng tôi không nghĩ là ai đó có ý định chiếm đoạt tiền quyên góp mà lại còn mất công đi xin phép nhà nước. Giấy phép con là công cụ được rất nhiều cơ quan quản lý ưa chuộng, nhưng thực tế thường gây ra cản trở nhiều hơn là giúp giải quyết vấn đề. Thực tế, chúng ta đang có nhiều giấy phép con trong các hoạt động dân sự, từ sửa, xây nhà, xin phép bay flycam, giấy phép công diễn trước công chúng… cho tới loạt giấy phép con trong hoạt động kinh doanh được nói đến nhiều năm qua.
Ngay từ đầu nhiệm kỳ này, nhà nước đã nhận thấy sự kìm kẹp của những giấy phép con trong kinh doanh thương mại gây khó dễ những doanh nghiệp như thế nào. Chính cho nên vì thế, nhà nước đã chỉ huy rất kinh khủng một chiến dịch thanh tra rà soát, cắt giảm 50 % những điều kiện kèm theo góp vốn đầu tư kinh doanh thương mại, những giấy phép con. Hành động này đã giúp rất nhiều nguồn lực tư nhân được giải phóng, đổ vào làm ăn kinh doanh thương mại, góp thêm phần giúp Nước Ta đạt được tăng trưởng cao, gây ấn tượng trong nhiệm kỳ qua .Nhưng có vẻ như chỉ có giấy phép con trong kinh doanh thương mại được thanh tra rà soát và bãi bỏ, còn giấy phép con trong việc làm từ thiện thì chưa có ai thanh tra rà soát. Vì thế nên một pháp luật từ năm 2008 đến nay vẫn còn sống sót và ngáng đường những người ship hàng hội đồng .Chúng ta đã có Hiến pháp mới 2013 nói rằng quyền con người, quyền công dân chỉ bị hạn chế theo pháp luật của luật, chứ không phải nghị định. Chúng ta đã có Bộ Luật Dân sự năm ngoái cũng pháp luật những quyền dân sự, gồm có cả quyền Tặng cho gia tài, uỷ quyền quản lý tài sản, chỉ bị hạn chế bởi luật. Nhưng một lao lý cấm tại Nghị định từ năm 2008 về từ thiện vẫn chưa được kiểm soát và điều chỉnh cho tương thích với đời sống .Quá trình cắt giảm giấy phép con trong kinh doanh thương mại, rất nhiều yếu tố đã được chuyển sang chính sách báo cáo giải trình thông tin và hậu kiểm. Tức là, thay vì cấp phép khởi đầu, cơ quan nhà nước nhu yếu doanh nghiệp báo cáo giải trình thông tin và sẽ tiến hành xử phạt những doanh nghiệp vi phạm nếu phát hiện ra sau đó .
Đối với hoạt động quyên góp từ thiện, nhà nước hoàn toàn có thể áp dụng một cơ chế tương tự. Tức là, thay vì bắt các cá nhân, tổ chức phải xin phép mới được làm, cơ quan nhà nước có thể yêu cầu các cá nhân tiếp nhận quyên góp phải công khai việc sử dụng số tiền này và xử lý những kẻ lừa đảo, lợi dụng hoạt động này để chiếm đoạt thành của riêng. Bộ Luật Hình sự quy định hành vi lừa đảo, chiếm đoạt từ hai triệu đồng trở lên đã có thể bị xử lý hình sự với hình phạt “tù”.
Một chính sách như vậy vừa thuận tiện cho những người thực tâm muốn làm từ thiện – mà tôi tin số họ không ít trong hội đồng, vừa bảo vệ tính răn đe để khiến những cá thể, tổ chức triển khai không dám tận dụng lòng tốt để thu lợi riêng .Quốc hội vừa khởi động Kỳ họp mới, thay vì con mắt nhìn đâu cũng thấy tội phạm, tôi mong những nhà làm luật sẽ sớm đặt nhiều niềm tin hơn vào những chính sách tự quản lý và vận hành của xã hội, vào những người dân lương thiện, chính trực và nhân ái của mình .
Nguyễn Minh Đức
