Lựa chọn câu để xem giải thuật nhanh hơn- Tác phẩm của ông hiện còn hai bài thơ là : Tỏ lòng ( Thuật hoài ) và Viếng Thượng tướng quốc công Trần Hưng Đạo ( Văn Thượng tướng quốc công Hưng Đạo Đại Vương ) .- Lúc ông qua đời, vua Trần Minh Tông ra lệnh nghỉ chầu năm ngày để tỏ lòng thương nhớ .
– Là võ tướng nhưng ông thích đọc sách, ngâm thơ và từng được ngợi ca là người văn võ toàn tài.
– Ông có nhiều công lớn trong cuộc kháng chiến chống quân Mông – Nguyên, làm đến chức Điện súy, được phong tước Quan nội hầu .- Là con rể ( lấy con gái nuôi ) của Trần Hưng Đạo, được giữ đội quân hữu vệ .
II. Tác phẩm
1. Tìm hiểu chung
a. Hoàn cảnh sáng tác
– Sáng tác trong không khí quyết chiến quyết thắng của nhà Trần trong công cuộc chống quân Mông – Nguyên .
b. Bố cục
Có thể chia theo 2 cách
– Cách 1 : khai – thừa – chuyển – hợp
– Cách 2 ( 2 phần )
+ Hai câu đầu : hình tượng con người và quân đội thời Trần
+ Hai câu sau : Chí làm trai – nỗi lòng của tác giả
c. Ý nghĩa nhan đề
– Thuật hoài : bày tỏ ý chí
2. Tìm hiểu chi tiết
a. Hai câu thơ đầu
– Hai chữ “ múa giáo ” trong phần dịch thơ chưa biểu lộ được âm hưởng hào hùng của hai từ “ hoành sóc ” trong câu thơ nguyên tác “ Hoành sóc giang sơn kháp kỉ thu ” .
– “ Hoành sóc ” là tư thế cầm ngang ngọn giáo của con người trấn giữ quốc gia. Con người Open với tư thế hiên ngang, lẫm liệt, mang tầm vóc của thiên hà .
=> Trong khoảng trống to lớn ( giang sơn ) và thời hạn trải dài có vẻ như vô tận ( kháp kỉ thu ) đã làm cho hình ảnh con người trở nên kì vĩ, hào hùng quái gở .
– “Cầm ngang ngọn giáo” là tư thế con người luôn luôn sẵn sàng chiến đấu, so với phần dịch “múa giáo” thì hình ảnh đó mạnh mẽ, hào hùng hơn nhiều.
– Câu thơ “Tam quân tì hổ khí thôn ngưu” có hai cách hiểu:
+ Thứ nhất, ta hoàn toàn có thể hiểu là “ ba quân khí mạnh nuốt trôi trâu ” .
+ Nhưng cũng hoàn toàn có thể lý giải theo cách khác, với cách hiểu là : Ba quân hùng mạnh khí thế át sao Ngưu .
=> Có thể nói quân đội nhà Trần mạnh cả về trí và lực, không những nó có được khá đầy đủ binh hùng tướng mạnh mà còn có những vị đại tướng quân trí dũng song toàn ( như : Trần Quốc Tuấn, Trần Quang Khải, Phạm Ngũ Lão, Trần Nhật Duật … ). Vì thế thật không quá khoa trương khi nói cái khí thế ấy đúng là đủ sức làm thay đổi trời đất .
b. Hai câu sau
– Thân đàn ông : tác giả
– Công danh trái : món nợ công danh sự nghiệp .
– Công danh :
+ lập công ( để lại sự nghiệp )
+ lập danh ( để lại tiếng thơm )
– Công danh bộc lộ chí làm trai của trang đàn ông thời phong kiến : phải làm ra sự nghiệp lớn, vì dân, vì nước, để lại tiếng thơm cho đời, được mọi người ngợi ca, tôn vinh. Công danh là lí tưởng sống nhưng cúng là món nợ phải trả của nam tử .
-> Đó là lí tưởng sống tích cực, văn minh. Sự nghiệp sự nghiệp của cá thể thống nhất với sự nghiệp chung của quốc gia – sự nghiệp chống giặc ngoại xâm cứu dân, cứu nước, quyền lợi cá thể thống nhất với quyền lợi của hội đồng .
=> Chí làm trai của Phạm Ngũ Lão có tính năng cổ vũ con người từ bỏ lối sống tầm thường, ích kỉ, chuẩn bị sẵn sàng chiến đấu hi sinh cho sự nghiệp cứu nước, cứu dân để “ cùng trời đất muôn đời bất hủ ” .
– Sử dụng điển tích : Vũ Hầu – Khổng Minh Gia Cát Lượng – bậc kì tài, vị đại quân sư nổi tiếng tài đức, bậc trung thần của Lưu Bị thời Tam Quốc .
– Thẹn – hổ thẹn : Phạm Ngũ Lão thẹn chưa có được tài mưu lược lớn như Gia Cát Lượng đời Hán để trừ giặc, cứu nước .
+ Các nhà thơ trung đại mang tâm lí sùng cổ ( lấy giá trị xưa làm chuẩn mực ), thêm nữa từ thực sự về Khổng Minh ” Nỗi tự thẹn của Phạm Ngũ Lão là hiển nhiên. Song lâu nay, những người có nhân cách lớn thường mang trong mình nỗi thẹn với người tài hoa, có cốt cách thanh cao cho thấy sự yên cầu rất cao với bản thân .
+ Hoài bão lớn : mong ước trở thành người có tài cao, chí lớn, đắc lực trong việc giúp vua, giúp nước .
+ Đó là nỗi thẹn tôn lên vẻ đẹp tâm hồn tác giả, bộc lộ cái tâm vì nước, vì dân cao đẹp .
=> Hai câu cuối bộc lộ rõ nhất tư tưởng của nhà thơ. Đó là khát vọng đẹp, là biểu lộ của tư tưởng yêu nước, thương dân .
c. Giá trị nội dung
– Bài thơ là bức chân dung ý thức của tác giả đồng thời cũng là vẻ đẹp của con người thời Trần – có sức mạnh, lí tưởng, nhân cách cao đẹp, mang hào khí Đông A .
d. Giá trị nghệ thuật
– Thủ pháp gợi, thiên về ấn tượng bao quát, hàm súc .
– Bút pháp nghệ thuật và thẩm mỹ hoành tráng có tính sử thi với hình tượng thơ lớn lao, kì vĩ .
Loigiaihay.com
