Lựa chọn câu để xem giải thuật nhanh hơn- Những bản điều trần này không riêng gì biểu lộ kiến thức và kỹ năng thâm thúy, uyên bác, mới lạ về tình hình Nước Ta và quốc tế khi ấy mà còn thấm đượm niềm tin yêu nước của tác giả, được viết bằng một văn phòng sáng rõ, ngặt nghèo .- Ông đã viết nhiều bản điều trần gửi lên triều đình nhà Nguyễn đề nghị thực thi những giải pháp đơn cử nhằm mục đích thay đổi và tăng trưởng quốc gia, để có tiềm năng đối phó với họa xâm lăng đến từ phương Tây .
– Ông thông thạo cả Hán học và Tây học nên có tri thức rộng rãi, tầm nhìn xa rộng hơn nhiều trí thức nho sĩ đương thời.
II. Tác phẩm
1. Tìm hiểu chung
a. Xuất xứ
– Bài Xin lập khoa luật trích từ bản điều trần số 27 : Tế cấp bát điều, bàn về sự thiết yếu của lao lý so với xã hội nhằm mục đích mục tiêu thuyết phục triều đình cho mở khoa Luật .
b. Bố cục ( 3 phần)
– Phần 1 ( từ đầu … quốc dân giết ) : Nêu nghĩa vụ và trách nhiệm, vị trí của lao lý so với xã hội
– Phần 2 ( tiếp … chất phác ) : Mối quan hệ của pháp luật với Nho giáo
– Phần 3 ( còn lại ) : Mối quan hệ pháp luật với đạo đức
2. Tìm hiểu chi tiết
a. Vai trò của luật pháp đối với xã hội
– Luật gồm có : “ kỉ cương, uy quyền, chính lệnh của vương quốc, trong đó tam cương ngũ thường cho đến việc hành chính của sáu bộ đều vừa đủ. ” => luật bao trùm cả yếu tố đạo đức và nghĩa vụ và trách nhiệm .
– Tác giả chỉ ra công dụng của luật : Quan dùng luật để trị, dân theo luật mà giữ gìn ”. Ông đặc biệt quan trọng nhấn mạnh vấn đề vai trò của luật so với việc trị dân của vua. Tác giả đã đề cập đến yếu tố dân chủ trong việc thi hành pháp luật .
– Tác giả đã vào đề theo cách trực tiếp. Cách vào đề đó giúp cho người đọc chủ động tiếp nhận những nội dung được trình bảy ở phần sau.
– Trong chính sách phong kiến, vua là trên hết nhưng tác giả đã dùng những lí lẽ thuyết phục nhà vua tuân theo pháp lý, đó là “ Vua cũng không được đoán phạt một người nào theo ý mình mà không có chữ kí của những quan trong bộ ấy. Làm thế là để cho dân chúng thấy rõ đạo công minh. Vả lại vua không dự vào những việc ngũ hình để tỏ đạo nhân ái … ”
– Nguyễn Trường Tộ viết “ Phàm những ai đã nhập ngạch bộ Hình xử đoán … được một bậc ” là đúng. Bởi vì, điều đó sẽ khiến cho những vị quan thực hành thực tế pháp luật hoàn toàn có thể xử án một cách vô tư, bảo vệ sự công minh, công minh của luật, “ để giúp cho những vị này được thong dong trong việc chấp hành lao lý không bị một gò bó nào cả ” .
b. Mối quan hệ giữa luật pháp với Nho gia
– Ông đã chỉ ra rằng, lí thuyết của sách Nho “ chỉ là nói suông trên giấy ”, đó là những lẽ phải nhưng tự nó không có đủ năng lực làm cho mọi người biến hóa tâm tính, tự giác sửa mình .
– Đưa ra những điểm yếu kém của việc trị dân bằng lí thuyết nhà Nho, tác giả không chỉ hướng đến mục tiêu phê phán sách Nho mà để khẳng định luật thiết yếu so với sự không thay đổi của xã hội. Nho gia giáo dục con người bằng đạo đức, bằng những tấm gương đạo đức của quá khứ nên nặng tính lí thuyết suông .
– Cuối mỗi điều phê phán Nho giáo, Nguyễn Trường Tộ kết lại bằng lời của Khổng Tử khiến cho lí lẽ của ông càng thuyết phục người nghe, nhất là nhà Nho vốn rất bảo thủ. Luật có vai trò biến lí thuyết của sách Nho thành hiện thực .
c. Mối quan hệ giữa luật pháp với đạo đức
– Ông dùng lập luận để bác bỏ quan điểm “ luật lệ chỉ tốt cho việc quản lý chứ không có đạo đức phức tạp ” .
– Ông chứng minh và khẳng định “ trái luật là tội, giữ đúng luật là đức ” .
– Để chứng minh và khẳng định tác giả đã dùng những câu nghi vấn tu từ. Bằng lập luận rõ ràng, lí lẽ thấu đáo, Nguyễn Trường Tộ đã chỉ ra một cách thuyết phục sự thiết yếu của việc dùng luật để trị dân => Từ đó chứng minh và khẳng định : Lập khoa luật để dạy dân hiểu luật là việc làm cấp thiết .
d. Giá trị nội dung
Với cái nhìn tiến bộ và đầy tinh thần trách nhiệm, Nguyễn Trường Tộ đã chỉ rõ vai trò của luật pháp đối với sự ổn định của xã hội. Tư tuởng ấy của ông dù được nói đến cách đây hàng trăm năm nhưng đến nay vẫn còn nguyên giá trị.
e. Giá trị nghệ thuật
– Lập luận ngặt nghèo, dẫn chứng xác nhận, lời lẽ mềm dẻo, có sức thuyết phục .
Loigiaihay.com
