Hướng dẫn
Cảnh khuya và Rằm tháng giêng đều là những bài thơ hay của tác giả Hồ Chí Minh sáng tác trong thời hạn kháng chiến chống giặc ngoại xâm. Hãy nêu hoàn cảnh sáng tác và những điểm chính về nội dung nghệ thuật và thẩm mỹ của 2 bài thơ này.
I. Bài Cảnh khuya
a. Hoàn cảnh sáng tác
Bài thơ Cảnh khuya được Bác sáng tác vào quá trình đầu của kháng chiến chống Pháp, đơn cử vào năm 1947. Đây là quy trình tiến độ nhân dân hưởng ứng lời lôi kéo toàn nước kháng chiến, rút lui lên những vùng rừng núi, hiểm trở để xây dựng địa thế căn cứ, lực lượng sẵn sàng chuẩn bị cho cuộc kháng chiến lâu bền hơn với thực dân Pháp. Trong một đêm trăng đẹp, Bác ngắm cảnh và viết lên những vầng thơ tuyệt đẹp. Bài thơ lột tả vẻ đẹp của vạn vật thiên nhiên, núi rừng đồng thời gửi gắm bên trong tâm sự của người chỉ huy, lo ngại tương lai và vận mệnh của quốc gia.
b. Nội dung
Bài thơ Cảnh khuya được viết ở chiến khu Việt Bắc, khung cảnh vạn vật thiên nhiên tuyệt đẹp với tiếng suối, trăng, cảnh khuya đẹp như vẽ … hình ảnh thơ sinh động, giàu sức biểu cảm. Tiếng suối được so sánh như tiếng hát trong trẻo, nhẹ nhàng. Trăng in bóng lên cổ thủ lồng nhau vào nhau tạo sự hòa giải, huyền ảo. Hình ảnh vạn vật thiên nhiên qua cảm nhận của Bác rất đẹp và sinh động. Trên nền vạn vật thiên nhiên đó là thi nhân – người chiến sỹ đang thao thức bởi Người lo ngại cho vận mệnh dân tộc bản địa.
c. Nghệ thuật:
– Vận dụng thể thơ thất ngôn tứ tuyệt. – Biện pháp tu từ so sánh, ẩn dụ, điệp từ. – Vẻ đẹp đêm trăng vừa cổ xưa mang nét đẹp tân tiến. – Ngôn từ đơn giản và giản dị, trong sáng toát lên tình yêu vạn vật thiên nhiên, yêu nước và sự sáng sủa, yêu đời của Bác.
II. Bài Rằm tháng giêng
a. Hoàn cảnh sáng tác
Rằm tháng giêng là bài thơ ra đời trong một đêm trăng rằm. Bác cùng với các cán bộ có cuộc họp quan trọng, buổi họp kết thức khi trời đã khuya, Bác cùng các cán bộ trở về bằng thuyền. Lấy cảm hứng từ đêm trăng rằm, Bác viết bài thơ để ghi lại khoảng khắc tuyệt đẹp từ thiên nhiên.
tin tức thêm : Bài thơ được viết ở chiến khu Việt Bắc vào năm 1948, quy trình tiến độ đầu của kháng chiến chống thực dân Pháp.
b. Nội dung
Bối cảnh viết bài thơ Rằm tháng giêng rất vô tình, khi kết thúc một cuộc họp quan trọng, Bác trở về nhà bằng thuyền, đó cũng là thời gian đêm về khuya, Bác đã thực sự rung động trước vẻ đẹp của đêm trăng rằm. Con thuyền không riêng gì chở người mà còn chở đầy ánh trăng lướt đi, đó là hình ảnh vô cùng lãng mạn của nghệ sĩ – chiến sỹ Hồ Chí Minh. Bài thơ cũng toát lên sự thư thả, phong thái của Bác trong thời gian khó khăn vất vả của cuộc kháng chiến.
c. Nghệ thuật:
– Bài thơ gốc viết theo thất ngôn tứ tuyệt, dịch sang thể thơ lục bát. – Mang vẻ đẹp cổ xưa đặc trưng của phương Đông như : trăng, dòng sông, con thuyền. – Ngôn từ có sức biểu cảm cao, hàm súc. – Kết hợp giữa miêu tả và yếu tố biểu cảm giúp bài thơ mang nét đẹ cổ xưa và văn minh.
III. Ý nghĩa của 2 bài thơ
Cảnh khuya
Chiêm ngưỡng và hòa mình vào vẻ đẹp thiên nhiên đất trời nhưng không quên bày tỏ nỗi lòng của người lãnh đạo trước vận mệnh của dân tộc, đất nước.
Rằm tháng giêng Thể hiện tâm hồn nghệ sĩ – chiến sỹ chiêm ngưỡng và thưởng thức vẻ đẹp tuyệt vời từ vạn vật thiên nhiên trong đêm trăng rằm. Bác có sự cảm nhận tinh xảo trước vạn vật thiên nhiên và phong thái thư thả, tự tại trong bất kỳ hoàn cảnh khắc nghiệt của cuộc chiến tranh.
