Nỗi thương mình – Nội dung tác phẩm, Hoàn cảnh sáng tác, Dàn ý phân tích tác phẩm
1.Vị trí đoạn trích
Đoạn trích từ câu 1229 đến câu 1248, tả cảnh tình trớ trêu mà Kiều đã gặp phải và nỗi niềm thương xót thân phận của Thúy Kiều
2.Bố cục (3 phần)
– Phần 1 ( 4 câu đầu ) : Tình cảnh trớ trêu của Thúy Kiều- Phần 2 ( 8 câu tiếp ) : Niềm thương xót cho thân phận của Kiều- Phần 3 ( còn lại ) : Cảnh đẹp, nụ cười, lòng người buồn bã
3.Giá trị nội dung
Đoạn trích biểu lộ nỗi thương thân, trách phận, và sự tự ý thức cao độ của Thúy Kiều nhất là ý thức về nhân cách. Đồng thời, bằng lòng thương cảm và kĩ năng của mình, Nguyễn Du đã đem đến một sắc thái mới về sự tự ú thức của con người cá thể trong văn học trung đại
4.Giá trị nghệ thuật
– Khai thác triệt để những hình thức đối xứng- Sử dụng hình ảnh ước lệ, điệp từ- Nghệ thuật tả cảnh ngụ tình- Ngòi bút miêu tả tâm lí độc lạ, tinh tế
I.Mở bài
– Giới thiệu khái quát về tác giả Nguyễn Du và tác phẩm Truyện Kiều- Giới thiệu khái quát về đoạn trích
II.Thân bài
1.Tình cảnh trớ trêu của Thúy Kiều ở lầu xanh (4 câu đầu)
– Bút pháp ước lệ, tượng trưng : bướm, ong, cuộc vui, trận cười→ Cảnh hoạt động và sinh hoạt xô bồ, sinh động ở chốn lầu xanh- Sử dụng điển cố, điển tích : lá gió, cành chim, Tống Ngọc, Trường Khanh- Nghệ thuật tiểu đối, gợi nên sự bẽ bàng, xấu hổ của Thúy Kiều : bướm lả – ong lơi, cuộc vui … – trận cười …., sớm – tối- Từ ngữ chỉ mức độ : biết bao, đầy tháng, suốt đêm
⇒Cuộc sống xô bồ ở lầu xanh, Kiều phải tiếp khách làng chơi suốt ngày đêm. Đây là một tình cảnh trớ trêu của cuộc đời Kiều khi bị vùi dập, chà đạp cả thể xác và nhân phẩm
2.Niềm thương xót cho thân phận của Kiều
– Không gian : lầu xanh- Thời gian : tàn canh, đêm hôm→ Thời gian, khoảng trống thẩm mỹ và nghệ thuật thích hợp để Kiều soi thấu tâm trạng của mình- Tâm trạng của Thúy Kiều :+ Giật mình : bàng hoàng, thảng thốt, không tin vào cảnh sống ở thực tại của bản thân mình+ Thương mình xót xa→ Cái giật mình trân quý, tạo ra sự nhân cách cao đẹp của Thúy kiều- Nghệ thuật :+ Cặp từ trái chiều “ khi sao ” và “ giờ sao ” với thẩm mỹ và nghệ thuật đối giữa hai câu lục / bát ⇒ nhấn mạnh vấn đề sự độc lạ : quá khứ thì êm đềm, niềm hạnh phúc còn hiện tại thì đau đớn, phũ phàng, bị vùi dập+ Ngữ điệu hỏi : “ mặt sao ”, “ thân sao ”+ sử dụng thành ngữ chéo : “ dày gió dạn sương ” ( dày dạn gió sương ), “ bướm chán ong chường ” ( ong bướm chán chường ) ⇒ nhấn mạnh vấn đề sự ngỡ ngàng, bàng hoàng+ Đối lập giữa khách và Kiều⇒ Khi sống thật với chính mình, Kiều bàng hoàng, xót xa cho thân phận của mình và phải chăng đó cũng chính là lời nói đòi quyền sống cá thể của con người trong xã hội phong kiến của Nguyễn Du – con người biết nhận thức và ý thức về niềm hạnh phúc của mình
3.Tâm trạng cô đơn, đau khổ của Thúy Kiều (phần còn lại)
– Cuộc sống chốn thanh lâu : có phong, hoa, tuyết, nguyệt ( cảnh đẹp bốn mùa ), nụ cười cầm, kì, thi, họa→ Cảnh vật so với Thúy Kiều là sự giả tạo, Kiều không tìm được tri âm, tri kỉ, nàng lãnh đạm với tổng thể mọi thứ xung quanh- Qua nghệ thuật và thẩm mỹ tả cảnh ngụ tình, tác giả khắc họa tâm trạng của Thúy Kiều ở chốn lầu xanh : sông nơi lầu xanh dập dìu, Thúy Kiều tự thương, tự đau, tự xót xa cho thân phận của mình- Điệp từ vui, ai … và câu hỏi tu từ là tiếng kêu đến xé lòng của con người tài hoa bạc mệnh⇒ Trong chốn lầu xanh nơi mà toàn bộ đều phù phiếm, đồng xu tiền lên ngôi, Kiều vẫn cố gắng nỗ lực tách mình ra, tìm một tâm hồn tri âm, biểu lộ khát vọng sống trong sáng của Kiều mà ta thật sự đáng trân trọng .⇒ Nguyễn Du đề cao giá trị nhân văn, cảm thông thâm thúy với số phận của Kiều và lên án xã hội nóng bức
III.Kết bài
Khái quát lại giá trị nội dung và nghệ thuật của đoạn trích
Loạt bài Soạn văn lớp 10 (siêu ngắn) & Tác giả – Tác phẩm Văn 10 được biên soạn bám sát nội dung sách giáo khoa Ngữ Văn lớp 10.
