Tấm Cám – Hoàn cảnh sáng tác, Dàn ý phân tích tác phẩm
1.Hoàn cảnh ra đời
Truyện Tấm Cám thuộc loại cổ tích thần kì. Kiểu truyện Tấm Cám thông dụng ở nhiều dân tộc bản địa khác nhau trên quốc tế .
2.Bố cục (3 phần)
– Phần 1 ( từ đầu đến “ Tấm bước lên kiệu trước con mắt quá bất ngờ và hằn học của mẹ con Cám ” ) : Thân phận và con đường đến với niềm hạnh phúc của Tấm- Phần 2 ( tiếp đó đến “ truyền cho quân hầu đưa kiệu rước Tấm về cung ” ) : Con đường đấu tranh và giữ niềm hạnh phúc của Tấm- Phần 3 ( còn lại ) : Hành động trả thù của Tấm
3.Tóm tắt
Tấm là cô gái hiền lành, cần mẫn, mẹ cha mất sớm, phải ở với mẹ con dì ghẻ. Tấm bị Cám, con gái của dì ghẻ lừa lấy hết giỏ tép. Bụt hiện lên cho Tấm cá bống làm bạn, nhưng mẹ con Cám cũng lừa ăn thịt mất Bống. Bụt giúp Tấm tìm và chôn xương bống. Ngày hội, mẹ con Cám bắt Tấm nhặt thóc gạo, không cho đi dự. Bụt hiện lên giúp và chỉ cho Tấm cách có quần áo đẹp đi dự hội. Tấm đánh rơi chiếc giày, vua nhặt được và nhờ đó cô được chọn làm hoàng hậu. Ngày giỗ cha, Tấm về trèo hái cau, bị dì ghẻ chặt cây, Tấm ngã xuống ao chết đuối, biến thành chim vàng anh. Cám thế chân chị trong cung vua. Chim vàng anh quấn qu ýt bên vua, bị Cám giết thịt, lông chim lại biến thành cây xoan đào che mát cho vua. Cám chặt xoan đào, đóng khung cửi, bị khung cửi mắng, liền đốt khung, vứt tro ven đường. Từ đống tro tàn, một cây thị mọc lên, thị chín, rơi vào bị của bà lão hàng nước. Ngày ngày, tấm chui ra từ quả thị, giúp bà hàng nước quét dọn nhà cửa và nấu cơm nước. Bà cụ xé vỏ thị, Tấm trở lại làm người sống cùng bà lão. Nhà vua đi qua, nghỉ chân tại hàng nước, nhận ra miếng trầu têm cánh phượng của Tấm. Tấm được đón trở lại cung làm hoàng hậu. Cám bị Tấm trừng trị, dì ghẻ cũng lăn ra chết theo con. Tấm sống đời sống niềm hạnh phúc suốt đời .
4.Giá trị nội dung
Sự biến hóa của Tấm biểu lộ sức sống, sức trỗi dậy mãnh liệt của con người trước sự vùi dập của kẻ ác. Đây là sức mạnh của cái thiện chiến thắng cái ác qua cuộc đấu tranh không khoan nhượng đến cùng. Chiến thắng ấy biểu lộ niềm tin của nhân dân về sự thắng lợi của cái thiện với cái ác, ý thức sáng sủa và tham vọng về một xã hội công minh .
5.Giá trị nghệ thuật
– Cốt truyện li kì, mê hoặc với những xích míc, xung đột ngày càng kinh khủng .- Xây dựng nhân vật theo hai tuyến trái chiều .- Sử dụng những yếu tố, cụ thể tưởng tượng kì ảo
I.Mở bài
– Giới thiệu khái quát về thể loại truyện cổ tích và đặc trưng của cổ tích thần kì .- Giới thiệu khái quát về giá trị nội dung và thẩm mỹ và nghệ thuật của truyện cổ tích Tấm Cám : Tấm Cám thuộc truyện cổ tích thần kì. Truyện kể về thân phận, con đường đi đến, đấu tranh và giữ gìn niềm hạnh phúc của tấm, qua đó bộc lộ niềm tin của nhân dân về thắng lợi của cái thiện với cái ác và tham vọng về công lí xã hội .
II.Thân bài
1.Thân phận và con đường đi đến hạnh phúc của Tấm
a) Thân phận của Tấm
– Số phận của Tấm :+ Mẹ chết khi còn nhỏ tuổi+ Cha chết, Tấm ở với dì ghẻ – là mẹ đẻ của Cám+ Tấm khó khăn vất vả thao tác suốt ngày đêm→ Hoàn cảnh đáng thương, côi cút, đơn độc. Đồng thời, cô cũng là cô gái hiền dịu và khát khao được đi dạo, niềm hạnh phúc .- Bản chất của mẫu thuẫn giữa Tấm và mẹ con Cám+ Mâu thuẫn mái ấm gia đình : xích míc giữa Tấm và Cám, xích míc giữa Tấm và dì ghẻ
→Trong hai mâu thuẫn trên, mâu thuẫn giữa Tấm và Cám là mâu thuẫn xuyên suốt toàn truyện, liên tục và ngày càng quyết liệt. Còn mâu thuẫn giữa Tấm và dì ghẻ đóng vai trò phụ trợ, bổ sung.
+ Mâu thuẫn xã hội : Tấm là hiện thân của cái thiện, hiền lành, lương thiện. Còn mẹ con Cám là hiện thân của cái ác, cái xấu. Do đó, xích míc giữa Tấm với mẹ con Cám xét đến cùng là xích míc giữa cái thiện với cái ác .
b)Con đường đến với hạnh phúc của Tấm
– Đi bắt tép : Tấm chăm chỉ xúc đầy giỏ, Cám lừa Tấm trút hết giỏ cá và nhận phần thưởng. Tấm khóc, Bụt hiện lên và cho Tấm cá bống .- Mẹ con Cám gạt Tấm đi chăn trâu ở đồng xa, giết cá bống để ăn thịt. Tấm khóc. Bụt hiện lên bảo Tấm cho xương cá đựng vào bốn chiếc lọ chôn ở bốn chân giường .- Đi trẩy hội, Dì ghẻ trộn thóc lẫn gạo, bắt Tấm nhặt không cho đi trẩy hội. Tấm khóc. Bụt hiện lên, sai một đàn chhim sẻ xuống nhặt giúp- Tấm không có quần áo đẹp mặc đi hội. Tấm tủi thân khóc. Bụt hiện lên cho Tấm quần áo, khăn, giày, xe ngựa. Tấm đến gặp vua, đánh rơi chiếc hài và suôn sẻ trở thành hoàng hậu .→ Mâu thuẫn hầu hết xoay quanh hơn thua về vật chất và niềm tin. Tấm bị mẹ con Cám cướp đoạt trắng trợn công sức lao động, phần thưởng, niềm vui ý thức. Tấm luôn thụ động, không tự xử lý được xích míc mà phải nhờ vào Bụt .⇒ Tấm nhờ chịu khó, lương thiện mà được Bụt trợ giúp, từ cô gái mồ côi nghèo trở thành hoàng hậu. Con đường tìm đến niềm hạnh phúc của Tấm dù có nhiều khó khăn vất vả, trắc trở nhưng sau cuối, Tấm đã tìm được niềm hạnh phúc cho bản thân mình. Đó cũng là con đường đến với niềm hạnh phúc của những nhân vật lương thiện trong truyện cổ tích Nước Ta nói chung, truyện cổ tích quốc tế nói riêng .
2.Con đường đấu tranh giành lấy hạnh phúc của Tấm
– Ngày giỗ bố, Tấm về nhà trèo lên cây cau, gì ghẻ chặt gốc cây, Tấm chết hóa thành chim vàng anh. Cám được đưa vào cung thay Tấm .- Chim vàng anh bay vào cung, báo hiệu sự xuất hiện của mình bằng lời cảnh cáo đanh thép : “ Giặt áo chồng tao / thì giặt cho sạch / phơi áo chồng tao / phơi lao phơi sào / chớ phơi bờ rào / rách nát áo chồng tao ”, hai mẹ con Cám bắt chim vàng anh, ăn thịt .- Tấm liên tục hóa thân vào cây xoan đào và tuyên chiến trực tiếp với hai mẹ con Cám : “ Kẽo cà kẽo kẹt / lấy tranh chồng chị / chị khoét mắt ra ”. Hai mẹ con Cám đốt khung cửi .- Từ đống tro tàn, Tấm liên tục hóa thân vào quả thị, Tấm trở lại với cuộc sống .- Tấm hóa thành quả thị, ngày ngày chui ra quét dọn, nấu cơm cho bà hàng nước, sau đó gặp lại nhà vua và quay trở lại làm hoàng hậu. Mẹ con Cám ngỡ ngàng và chết một cách thảm khốc→ Mâu thuẫn xung đột ngày càng kinh khủng, kinh hoàng. Tấm luôn trong thế dữ thế chủ động, đấu tranh can đảm và mạnh mẽ, kinh khủng. Tấm không còn khóc, không còn Bụt trợ giúp, những lần hóa thân của Tấm cho thấy sự chiến đấu không khoan nhượng, sức sống mãnh liệt không hề hủy hoại của cái thiện .⇒ Tấm từ một cô gái nhu mì, thụ động ngày càng trở nên dữ thế chủ động đấu tranh để giữ niềm hạnh phúc của mình. Sự thắng lợi của Tấm là sự thắng lợi của cái thiện so với cái ác .
3.Hành động trả thù của Tấm
– Tấm trở về cung, trở lại làm hoàng hậu, ngày càng trở nên xinh đẹp- Cám muốn xinh đẹp như chị, Tấm chỉ cách cho Cám, bảo Cám xuống hố sâu rồi dội nước sôi vào hố. Mụ gì ghẻ thấy vậy cũng lăn đùng ra chết .⇒ Hành động trả thù của Tấm là đích đáng, tương thích với quy trình đấu tranh của Tấm, vì mẹ con cám đã nhiều lần hại Tấm hòng hủy hoại Tấm đến cùng, không cho Tấm con đường sống. Tấm phải trả thù thì mới hoàn toàn có thể sống sót. Mặt khác, hành vi trả thù của Tấm tương thích với ý niệm của nhân dân về sự thắng lợi ở đầu cuối của cái thiaanjv ới cái ác bởi xích míc của Tấm và mẹ con Cám không còn là xích míc mái ấm gia đình mà là xích míc xã hội, là xích míc giữa thiện và ác, giữ người bóc lột và người bị bóc lột. Tấm trả thù là để đòi lại quyền sống, quyền làm người .
4.Nghệ thuật
– Cốt truyện li kì, mê hoặc với những xích míc, xung đột ngày càng kinh khủng .- Xây dựng nhân vật theo hai tuyến trái chiều .- Sử dụng những yếu tố, chi tiết cụ thể tưởng tượng kì ảo
III.Kết bài
– Khái quát lại giá trị nội dung và nghệ thuật và thẩm mỹ của truyện cổ tích Tấm Cám
-Mở rộng vấn đề: Tấm Cám nằm trang kiểu chuyện dân gian quen thuộc, phổ biến ở nhiều dân tộc khác nhau trên thế giới, song Tấm Cám là câu chuyện đậm chất Việt Nam.
Loạt bài Soạn văn lớp 10 (siêu ngắn) & Tác giả – Tác phẩm Văn 10 được biên soạn bám sát nội dung sách giáo khoa Ngữ Văn lớp 10.
