Quyền Sử Dụng Hình Ảnh Cá Nhân Dưới Nhãn Quan Đạo Đức Và Pháp Luật
GV Lawyers xin giới thiệu một bài viết của Luật sư Lê Quang Vy – Luật sư Hoàng Thị Hoài Thu có tiêu đề: “Quyền Sử Dụng Hình Ảnh Cá Nhân Dưới Nhãn Quan Đạo Đức Và Pháp Luật” được đăng trên website Luật sư Việt Nam Online ngày 07/05/2020.
* * *
(LSO) – Hình ảnh cá nhân của con người thống thuộc quyền nhân thân của người đó. Về phương diện thân trạng, quyền nhân thân bao gồm các quyền đối với họ, tên; quyền được khai sinh, khai tử; quyền kết hôn, ly hôn… Về phương diện tinh thần quyền nhân thân bao gồm các quyền tự do tín ngưỡng; tự do nghiên cứu, sáng tạo; quyền đối với hình ảnh; quyền được bảo vệ danh dự, nhân phẩm, bí mật đời tư… Và sau cùng xét về phương diện xã hội, quyền nhân thân là các quyền lao động; quyền tự do kinh doanh; quyền tự do đi lại, cư trú…
Như vậy mỗi cá thể con người đều có những quyền nhân thân và quyền này không hề tách rời khỏi cá thể mình, nói cách khác quyền nhân thân không khi nào biến hóa chủ thể vì vậy quyền nhân thân luôn gồm có hai thuộc tính :
( i ) bất khả chuyển nhượng ủy quyền, nghĩa là quyền nhân thân không hề mua và bán, Tặng Kèm cho thừa kế ( ngoại trừ so với trường hợp những thừa kế có quyền bảo vệ uy tín, danh dự hay sự toàn vẹn tác phẩm của người quá cố ) ;
( ii ) bất khả tịch biên, nghĩa là quyền nhân thân không hề bị tịch thu hay trưng dụng dưới bất kể hình thức nào .
Luật pháp của hầu hết những vương quốc trên quốc tế đều có những lao lý nhằm mục đích bảo lãnh quyền nhân thân. Như đã nói trên quyền so với hình ảnh thuộc về ý thức của một con người. Theo đó, cá thể có toàn quyền so với hình ảnh của mình. Không ai có quyền thông dụng hình ảnh của một cá thể khác bằng cách chụp hình, vẽ hay bất kỳ phương tiện đi lại khác, nếu không được sự đồng ý chấp thuận của cá thể đó. Do đó, bất kể một cá thể hay tổ chức triển khai nào sử dụng hình ảnh của một cá thể khác đều bị ràng buộc bởi nghĩa vụ và trách nhiệm đạo đức và nghĩa vụ và trách nhiệm pháp lý .
Thực trạng
Dù hình ảnh cá thể được pháp luật bảo vệ, nhưng vẫn là câu truyện muôn thuở “ biết rồi, khổ lắm, nói mãi ! ” chưa khi nào cũ của những báo, nhất là báo điện tử khi tùy tiện sử dụng hình ảnh của cá thể để minh họa cho tin / bài mà không được sự đồng ý chấp thuận của người đó .
Thật vậy, hàng ngày chỉ cần lướt qua một loạt báo điện tử là có thể gặp được vô số bài viết có sử dụng hình ảnh cá nhân như một nguyên liệu, gia vị làm cho bài viết thêm sinh động, đậm đà, bất chấp có sự đồng ý của “chính chủ” bức ảnh đó hay không.
Đơn cử như gần đây, nhiều báo điện tử đưa tin về một hotgirl 98 bị phát hiện dương thế với ma túy kèm theo hình ảnh tiều tụy, xơ xác, phản cảm, hoàn toàn có thể gây tác động ảnh hưởng xấu đi đến danh dự, việc làm của cô gái ấy sau này. Như tất cả chúng ta đều biết, vận tốc lan truyền thông tin, tài liệu qua mạng internet là rất nhanh, thời hạn lưu giữ những bài viết với những hình ảnh phản cảm đó cũng rất lâu bền hơn. Nên để truy vấn và phát tán tin / bài như trên là một điều vô cùng thuận tiện. Điều đó, cũng dẫn đến áp lực đè nén rất lớn của nhân vật được đề cập, thậm chí còn hoàn toàn có thể dẫn đến thực trạng trầm cảm do phải đương đầu với dư luận, hội đồng mạng vốn rất phức tạp. Trong khi tuổi đời của cô gái còn rất trẻ, mà thời cơ sửa sai, làm lại, đổi khác cái nhìn của mọi người so với nhân vật bị đăng hình ảnh nhiều khi lại bị chính những bài viết, hình ảnh như thế làm hẹp “ lối về ”. Không ít trường hợp, sự tùy tiện sử dụng ảnh của 1 số ít nhà báo vô hình trung không chỉ hại cho người bị đăng ảnh mà thậm chí còn còn gây tác động ảnh hưởng đến cả mái ấm gia đình, dòng họ của người đó trong cả hiện tại cũng như tương lai. Do đó, mặc dầu trong bất kể thực trạng nào, bất kể ai cũng không được phép sử dụng một hành vi thiếu chuẩn mực đạo đức, lương tâm nghề nghiệp đồng thời trái với pháp luật để biện minh và cho rằng mình đang vì một lẽ phải .
Về phương diện thương mại, không ít trường hợp cố ý sử dụng hình ảnh của những người nổi tiếng để quảng cáo cho mẫu sản phẩm của mình, mặc kệ pháp luật, bất chấp sự được cho phép của nhân vật trong ảnh cũng như tác giả hay chủ sở hữu quyền tác giả bức ảnh ấy .
Từ những quy định của luật pháp
Điều 32 của Bộ luật Dân sự 2015 có nội dung chính như sau: “Cá nhân có quyền đối với hình ảnh của mình. Việc sử dụng hình ảnh của cá nhân phải được người đó đồng ý. Việc sử dụng hình ảnh của người khác vì mục đích thương mại thì phải trả thù lao cho người có hình ảnh, trừ trường hợp các bên có thỏa thuận khác”. Tuy nhiên, luật cũng dự liệu những trường hợp được phép sử dụng hình ảnh cá nhân mà không phải xin phép, cụ thể như sau: (i) Hình ảnh được sử dụng vì lợi ích quốc gia, dân tộc, lợi ích công cộng; (ii) Hình ảnh được sử dụng từ các hoạt động công cộng, bao gồm hội nghị, hội thảo, hoạt động thi đấu thể thao, biểu diễn nghệ thuật và hoạt động công cộng khác mà không làm tổn hại đến danh dự, nhân phẩm, uy tín của người có hình ảnh.
Bên cạnh Bộ luật Dân Sự năm ngoái, Luật Báo chí năm nay cũng có những lao lý nhằm mục đích bảo vệ quyền nhân thân trải qua việc cấm bật mý thông tin về bí hiểm đời tư của cá thể, cấm thông tin sai thực sự, xuyên tạc, vu oan giáng họa, xúc phạm danh dự, nhân phẩm của cá thể. Ngoài ra, tương quan đến việc sử dụng hình ảnh cá thể trên những phương tiện đi lại tiếp thị quảng cáo, báo chí truyền thông, Điều 5 của Nghị định 51/2002 / NĐ-CP ( vẫn đang có hiệu lực thực thi hiện hành thi hành ) về những điều không được thông tin trên báo chí truyền thông pháp luật rằng : “ Không được đăng, phát ảnh của cá thể mà không có chú thích rõ ràng hoặc làm ảnh hưởng tác động đến uy tín, danh dự của cá thể đó ( trừ ảnh thông tin những buổi họp công khai minh bạch, hoạt động và sinh hoạt tập thể, những buổi lao động, trình diễn nghệ thuật và thẩm mỹ, thể dục thể thao, những người có lệnh truy nã, những cuộc xét xử công khai minh bạch của TANDTC, những người phạm tội trong những vụ trọng án ) ” .
Với những pháp luật lao lý rõ ràng như vậy, thì việc báo chí truyền thông đưa hình ảnh hotgirl 98 như dẫn chứng nêu trên là hành vi vi phạm luật dân sự cũng như luật báo chí truyền thông ( luật chuyên ngành ). Điều này không riêng gì phản ánh trình độ hiểu biết pháp luật của phóng viên báo chí mà ở góc nhìn đạo đức, nó trọn vẹn trái với lương tâm của một người cầm bút .
Ngoài ra, cũng xin chú ý quan tâm thêm ở góc nhìn Luật Sở hữu Trí tuệ, bất kể cá thể hay tổ chức triển khai nào trước khi muốn sử dụng một bức ảnh để kinh doanh thương mại, điều quan trọng nhất là phải khám phá nhân vật trong bức ảnh, tác giả hay chủ sở hữu quyền tác giả bức ảnh để xin phép, trả thù lao cho chủ sở hữu quyền tác giả .
Tham khảo Án lệ của Tòa án Nhân quyền Châu Âu, Tòa đã tuyên rằng : Hình ảnh của một người tạo thành một trong những thuộc tính chính của tính cách của người đó, vì nó cho thấy những đặc thù độc lạ của người đó và phân biệt người đó với bè bạn của anh ta. Do đó, quyền bảo vệ hình ảnh của một người là một trong những thành phần thiết yếu của sự tăng trưởng cá thể và giả định quyền trấn áp việc sử dụng hình ảnh đó. Trong khi trong hầu hết những trường hợp, quyền trấn áp việc sử dụng đó tương quan đến năng lực một cá thể phủ nhận công bố hình ảnh của mình, thì người đó cũng có quyền phản đối việc cá thể ghi lại, bảo tồn và tái tạo hình ảnh của người khác .
Luật pháp Hoa Kỳ sẽ chế tài nặng đối với những người tự ý đặt ảnh của người nổi tiếng bên cạnh sản phẩm của mình, tạo sự liên tưởng rằng sản phẩm của mình được nhân vật đó tin dùng với mục đích thúc đẩy doanh số.
Cơ chế bảo vệ quyền đối với hình ảnh cá nhân hiện nay
Để hạn chế thực trạng tùy tiện sử dụng phạm pháp hình ảnh cá thể, Điều 32.3 của Bộ luật Dân sự năm ngoái lao lý : Việc sử dụng hình ảnh mà vi phạm lao lý thì người có hình ảnh có quyền nhu yếu Tòa án ra quyết định hành động buộc người vi phạm, cơ quan, tổ chức triển khai, cá thể có tương quan phải tịch thu, tiêu hủy, chấm hết việc sử dụng hình ảnh, bồi thường thiệt hại và vận dụng những giải pháp giải quyết và xử lý khác theo pháp luật của pháp luật. Theo đó, người sử dụng hình ảnh cá thể phạm pháp gây ảnh hưởng tác động danh dự, nhân phẩm, uy tín của người khác sẽ phải bồi thường thiệt hại gồm ngân sách hài hòa và hợp lý để hạn chế, khắc phục thiệt hại, thu nhập thực tiễn bị mất hoặc bị giảm sút, thiệt hại khác do luật pháp luật và một khoản tiền khác để bù đắp tổn thất về ý thức mà người bị thiệt hại đã gánh chịu theo Điều 592 của Bộ luật Dân sự năm ngoái .
Ngoài việc phải bồi thường thiệt hại, người sử dụng thông tin, hình ảnh mà không được sự đồng ý chấp thuận hoặc sai mục tiêu, xúc phạm danh dự, nhân phẩm, uy tín của người khác trên mạng xã hội sẽ hoàn toàn có thể bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 theo Điều 66.3. ( e ) Nghị định 174 / 2013 / NĐ-CP .
Không chỉ được bảo vệ bởi Bộ luật Dân sự năm ngoái và Luật Báo chí năm nay, quyền nhân thân của cá thể còn được bảo vệ bởi Bộ luật Hình sự năm ngoái với pháp luật về tội danh làm nhục người khác như sau : “ Người nào xúc phạm nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự của người khác, thì bị phạt cảnh cáo, phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng hoặc phạt tái tạo không giam giữ hoặc bị phạt tù tùy theo mức độ phạm tội ”. Theo đó, khi hình ảnh của cá thể bị sử dụng phạm pháp, xúc phạm nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự của người bị đăng ảnh thì người đó có năng lực sẽ bị vận dụng những chế tài nêu trên theo Điều 155 Bộ luật Hình sự năm ngoái .
Luật đã có, cần đẩy mạnh thực thi
Như tất cả chúng ta hoàn toàn có thể thấy, mặc dầu những nhà làm luật đã kiến thiết xây dựng nhiều cơ sở pháp lý nhằm mục đích bảo vệ quyền so với hình ảnh của cá thể nhưng việc sử dụng hình ảnh cá thể mà không được sự được cho phép của người này vẫn tràn ngập trên những trang mạng xã hội và cả trên 1 số ít tờ báo khác. Trước tình hình nêu trên, để tránh những hậu quả hoàn toàn có thể xảy ra, mỗi cá thể cần thực thi lối sống lành mạnh, tích cực, tránh san sẻ hình ảnh nhạy cảm, hình ảnh không được phép trên mạng xã hội. Đồng thời, nâng cao ý thức bảo vệ hình ảnh của mình và cần kinh khủng lên án hành vi sai phạm của những trang mạng xã hội cũng như cơ quan truyền thông online, báo chí truyền thông. Song song với những pháp luật của pháp luật, những chuẩn mực đạo đức cũng là mục tiêu cho lương tâm của mỗi một nhà báo, mỗi một con người trước mỗi hành vi của chính mình .
Đối với những cơ quan quản trị nhà nước về báo chí truyền thông, cần tăng cường kiểm tra, giải quyết và xử lý hành vi vi phạm của những cơ quan báo chí truyền thông, đặc biệt quan trọng là báo điện tử và những tổ chức triển khai, cá thể vi phạm khác. Thậm chí nếu xét đủ những yếu tố cấu thành, thì giải quyết và xử lý hình sự so với những người có hành vi sử dụng phạm pháp hình ảnh của người khác, làm tác động ảnh hưởng nghiêm trọng đến danh dự, nhân phẩm của người đó .
Sau cùng, đối với những hành vi xâm phạm quyền hình ảnh của các cá nhân, Tòa án cần xem xét đưa ra xét xử theo thủ tục rút gọn theo Điều 317 Bộ Luật Tố tụng Dân sự 2015, nhằm giải quyết vụ án nhanh chóng, bảo vệ kịp thời quyền và lợi ích hợp pháp của người có hình ảnh bị xâm phạm.
TẢI VỀ
5/5 – ( 500 votes )
