Cơ thể người là toàn bộ cấu trúc của một con người, bao gồm một đầu, cổ, thân (chia thành 2 phần là ngực và bụng), hai tay và hai chân. Mỗi phần của cơ thể được cấu thành bởi hàng hoạt các loại tế bào.[1] Ở tuổi trưởng thành, cơ thể người có số lượng tế bào theo ước tính là 3,72 × 1013.[2] Con số được nêu ra như là dữ liệu không hoàn chỉnh dùng để sử dụng như khởi điểm của các tính toán sâu hơn. Con số này có được nhờ tính tổng số tế bào của toàn bộ các cơ quan trong cơ thể của tất cả các loại tế bào.[3] Tổ hợp cấu thành cơ thể người bao gồm một số các nguyên tố nhất định theo các tỉ lệ khác nhau.
Nghiên cứu về cơ thể người xoay quanh giải phẫu học và sinh lý học. Cơ thể con người hoàn toàn có thể biểu lộ những không bình thường cấu trúc không có ý nghĩa bệnh lý nhưng cần được phân biệt. Sinh lý học tập trung vào những hệ cơ quan, cơ quan cơ thể người và công dụng của chúng. Nhiều hệ cơ quan và chính sách tương tác với nhau để duy trì cân đối nội môi .
Khái quát về cơ thể người[sửa|sửa mã nguồn]
Cấu tạo chính[sửa|sửa mã nguồn]
Cơ thể người được bao bọc bởi một lớp da. Trên da có nhiều lông nhỏ, mọc không đều nhau. Trong da có mạch máu, đầu mút những dây thần kinh và tuyến mồ hôi. Da bảo vệ những cơ quan trong cơ thể tránh được những ảnh hưởng tác động có hại của thiên nhiên và môi trường ngoài, góp thêm phần giữ nhiệt độ cơ thể không đổi. Dưới da là lớp mỡ, dưới lớp mỡ là cơ và xương. Cơ tạo nên hình dạng ngoài cơ thể, xương làm thành cái khung bảo vệ cơ thể và những nội quan .
Các phần cơ thể[sửa|sửa mã nguồn]
Các phần cơ thể, hay còn gọi là những khoang cơ thể, là những khoảng chừng khoảng trống trong cơ thể tiềm ẩn và bảo vệ những cơ quan và hệ cơ quan, gồm có :
Các hệ cơ quan[sửa|sửa mã nguồn]
Các cơ quan khác nhau có cùng một công dụng tạo thành một hệ cơ quan. Trong cơ thể có nhiều hệ cơ quan, nhưng đa phần là : hệ hoạt động, hệ tuần hoàn, hệ hô hấp, hệ tiêu hóa, hệ bài tiết, hệ thần kinh, hệ nội tiết và hệ sinh dục .
Sự phối hợp hoạt động giải trí của những hệ cơ quan[sửa|sửa mã nguồn]
Cơ thể là một khối thống nhất. Sự hoạt động giải trí của những cơ quan trong một hệ cũng như sự hoạt động giải trí của những hệ cơ quan trong cơ thể đều luôn luôn thống nhất với nhau. Ví dụ : khi chạy, hệ hoạt động thao tác với cường độ lớn. Lúc đó, những hệ cơ quan khác cũng tăng cường hoạt động giải trí, tim đập nhanh và mạnh hơn, mạch máu dãn ( hệ tuần hoàn ), thở nhanh và sâu ( hệ hô hấp ), mồ hôi tiết nhiều ( hệ bài tiết ), … Điều đó chứng tỏ những hệ cơ quan trong cơ thể có sự phối hợp hoạt động giải trí. Các cơ quan trong cơ thể có một sự phối hợp hoạt động giải trí uyển chuyển, bảo vệ tính thống nhất. Sự thống nhất đó được thực thi nhờ sự điều khiển và tinh chỉnh của hệ thần kinh ( chính sách thần kinh ) và nhờ dòng máu chảy trong hệ tuần hoàn mang theo những hooc-môn do những tuyến nội tiết tiết ra ( chính sách thể dịch ) .
Tế bào cơ thể người[sửa|sửa mã nguồn]
Cấu tạo và tính năng những bộ phận trong tế bào[sửa|sửa mã nguồn]
Tất cả những cơ quan ở người đều cấu trúc bằng tế bào. Cơ thể người có số lượng tế bào rất lớn khoảng chừng 75 nghìn tỉ ( 75 × 10 ¹² ). Có nhiều loại tế bào khác nhau về hình dạng, size và tính năng. Có tế bào hình cầu ( tế bào trứng ), hình đĩa ( hồng cầu ), hình khối ( tế bào biểu bì ), hình nón, hình que ( tế bào võng mạc ), hình thoi ( tế bào cơ ), hình sao ( tế bào thần kinh — nơ-ron ), hình sợi ( tóc, lông ) hoặc giống những sinh vật khác ( bạch cầu, tinh trùng ), … Có tế bào dài, ngắn, có tế bào lớn, bé khác nhau và tính năng của những tế bào ở những cơ quan cũng khác nhau, ngay cả ở trong cùng một cơ quan cũng khác nhau. Tế bào lớn nhất là tế bào trứng, có đường kính khoảng chừng 100 μm ( 0,1 mm ), bằng 175.000 lần tinh trùng – tế bào nhỏ nhất ; dài nhất là tế bào thần kinh ( nơ-ron ). Mặc dù khác nhau về nhiều mặt nhưng loại tế bào nào cũng có 3 phần cơ bản : màng sinh chất, chất tế bào và nhân .
Thành phần hóa học của tế bào[sửa|sửa mã nguồn]
Tế bào gồm một hỗn hợp phức tạp gồm nhiều chất hữu cơ và những chất vô cơ. Các chất hữu cơ chính là prô-tê-in, glu-xit, lipid .
Ngoài những chất hữu cơ nói trên, trong tế bào còn có những chất vô cơ là muối khoáng .
Hoạt động sống của tế bào
[sửa|sửa mã nguồn]
Hoạt động sống của tế bào biểu lộ ở quy trình đồng nhất và dị hóa, sinh sản và cảm ứng, sinh trưởng và tăng trưởng .
- Mỗi tế bào sống trên cơ thể luôn luôn được cung cấp các chất dinh dưỡng do dòng máu mang đến và luôn luôn xảy ra quá trình tổng hợp nên các hợp chất hữu cơ phức tạp từ những chất đơn giản được thấm vào trong tế bào. Đồng thời trong tế bào cũng luôn xảy ra quá trình phân giải các hợp chất hữu cơ thành những chất đơn giản và giải phóng năng lượng cần thiết cho cơ thể. Quá trình tổng hợp và phân giải các chất hữu cơ trong tế bào gọi là quá trình đồng hóa và dị hóa. Đó là hai mặt cơ bản trong quá trình sống của tế bào.
- Tế bào có khả năng sinh sản và cảm ứng. Sự sinh sản của tế bào là khả năng phân chia trực tiếp hoặc gián tiếp để tạo nên những tế bào mới. Sự cảm ứng là khả năng thu nhận và phản ứng trước những kích thích lý, hóa học của môi trường quanh tế bào.
- Ở cơ thể trẻ em và thanh niên, các tế bào sinh sản nhanh chóng làm cho cơ thể sinh trưởng và phát triển. Ở người trưởng thành quá trình này vẫn tiếp tục nhưng thường chậm lại.
Trong quy trình sống nhiều tế bào chết đi và được sửa chữa thay thế bằng những tế bào mới .
Mô cơ thể người[sửa|sửa mã nguồn]
Bài chi tiết cụ thể : MôTrong quy trình tăng trưởng phôi, những phôi bào có sự phân hóa để tạo thành những cơ quan khác nhau triển khai những tính năng khác nhau nên tế bào có cấu trúc và hình dạng khác nhau. Một tập hợp những tế bào chuyên hóa, có cấu trúc giống nhau, tiếp đón tính năng nhất định gọi là mô. Ở một số ít loại mô còn có những yếu tố không có cấu trúc tế bào như huyết tương trong máu ; calci, phôt-pho và cốt giao có trong xương. Trong cơ thể thực vật và động vật hoang dã có rất nhiều loại mô : mô nâng đỡ, mô mềm, mô phân sinh, … nhưng ở người chỉ có bốn loại mô : mô biểu bì, mô link, mô cơ và mô thần kinh .
Mô biểu bì và mô link[sửa|sửa mã nguồn]
Mô biểu bì và mô link là hai loại mô đặc biệt quan trọng Open nhiều trong cơ thể người, hình dạng, cấu trúc, đặc thù, công dụng trái ngược nhau .
Mô cơ và mô thần kinh[sửa|sửa mã nguồn]
Mô cơ trọn vẹn chịu sự quản trị của hệ thần kinh, mà hệ thần kinh lại cấu trúc từ mô thần kinh. Hai loại mô này có tương quan mật thiết với nhau, đó là mối quan hệ chỉ huy và thi hành .
Phản xạ ở người[sửa|sửa mã nguồn]
Cấu tạo và tính năng của nơ-ron[sửa|sửa mã nguồn]
Nơ-ron thần kinh gồm có một thân và những sợi. Thân thường hình sao, nhiều lúc có hình chóp hoặc bầu dục. Sợi có hai loại : sợi ngắn mọc quanh thân và phân nhiều nhánh như cành cây gọi là sợi nhánh ; sợi dài mảnh, thường có những vỏ làm bằng mi-ê-lin gọi là bao mi-ê-lin bọc quanh suốt chiều dài gọi là sợi trục. Giữa những bao mi-ê-lin có những khoảng cách gọi là eo răng-vi-ê. Đầu tận cùng tua dài phân thành nhiều nhánh nhỏ để phân bổ vào những cơ quan trong cơ thể hay để tiếp xúc với sợi nhánh của những nơ-ron khác, mút những nhánh nhỏ đó gọi là cúc xi-náp. Thân nơ-ron và những sợi nhánh tạo thành chất xám trong bộ não, tủy sống và những hạch thần kinh. Sợi trục nối giữa TW thần kinh với những cơ quan, chúng đi chung với nhau thành từng bó gọi là dây thần kinh .Nơ-ron có hai công dụng cơ bản : cảm ứng và dẫn truyền xung thần kinh .
- Cảm ứng là khả năng tiếp nhận các kích thích và phản ứng lại các kích thích đó dưới hình thức phát sinh các xung thần kinh.
- Dẫn truyền là khả năng lan truyền các xung thần kinh trong dây thần kinh. Người ta phân biệt xung li tâm và xung hướng tâm. Xung li tâm đi từ các nơ-ron li tâm ở não và tủy sống đến các cơ quan, xung hướng tâm truyền từ các cơ quan về trung ương thần kinh theo các dây hướng tâm của nơ-ron hướng tâm. Vận tốc các xung thần kinh ở các động vật rất khác nhau, ở những động vật bậc cao thì vận tốc này lớn. Ở người vận tốc lớn nhất có thể lên tới 120 m/s, khi đó các phản ứng xảy ra mau chóng và chính xác; nhưng cũng có khi chỉ đạt 5 mm/s. Nhờ vận tốc xung thần kinh mà ta nói một người là nhanh nhẹn hay chậm chạp.
Có ba loại nơ-ron :
- Nơ-ron hướng tâm (nơ-ron cảm giác) có thân nằm ngoài trung ương thần kinh do những sợi trục của các nơ-ron hướng tâm tạo nên. Những dây này dẫn xung thần kinh ngoại biên về trung ương thần kinh.
- Nơ-ron trung gian (nơ-ron liên lạc) nằm trong trung ương thần kinh, gồm những sợi hướng tâm và li tâm, làm nhiệm vụ liên lạc. Phần lớn các dây thần kinh trong cơ thể là dây pha, dẫn các xung thần kinh theo cả hai chiều.
- Nơ-ron li tâm (nơ-ron vận động) có thân nằm trong trung ương thần kinh (hoặc ở hạch thần kinh sinh dưỡng), được tạo nên bởi những sợi trục hướng ra cơ quan phản ứng (cơ, tuyến) và dẫn các xung li tâm từ bộ não và tủy sống đến các cơ quan phản ứng để gây ra sự vận động hoặc bài tiết.
Phản xạ, cung phản xạ và vòng phản xạ[sửa|sửa mã nguồn]
Tính thống nhất của cơ thể người[sửa|sửa mã nguồn]
Cơ thể người cũng như mọi động vật hoang dã là một khối thống nhất, gồm có rất nhiều cơ quan, hệ cơ quan khác nhau. Mỗi cơ quan đảm nhiệm một trách nhiệm riêng, nhưng tổng thể đều được cấu trúc bằng những tế bào, nên tế bào được coi là đơn vị chức năng cấu trúc và tính năng của cơ thể sống. Các tế bào sống sót, luôn luôn thay đổi thành phần, lớn lên và phân loại là do liên tục được phân phối những chất dinh dưỡng dưới dạng những hợp chất đơn thuần, nhờ đó những tế bào hoàn toàn có thể tổng hợp nên những chất phức tạp cho từng cơ quan và cơ thể ( quy trình đồng điệu ) với sự tham gia của những hệ en-zim có trong tế bào. Chính những hợp chất đơn thuần này lại là tác dụng của quy trình biến hóa những hợp chất phức tạp có trong thành phần thức ăn lấy ở môi trường tự nhiên ngoài nhờ những cơ quan tiêu hóa. Trong quy trình hoạt động giải trí của những tế bào ( co rút của tế bào cơ, tiết của tế bào tuyến, truyền hưng phấn của tế bào thần kinh, hoạt động giải trí thay đổi thành phần của tế bào, … ) yên cầu phải tiêu dùng nguồn năng lượng. Nguồn nguồn năng lượng này chính là do quy trình oxy hóa những hợp chất tích nguồn năng lượng có trong thành phần của tế bào cung ứng ( quy trình dị hóa ), nhờ oxy của không khí bên ngoài được cơ quan hô hấp đảm nhiệm theo dòng máu và trải qua nước mô tới tận những tế bào. Kết quả của quy trình dị hóa, một mặt tạo ra nguồn năng lượng, nhưng mặt khác cũng tạo ra những mẫu sản phẩm phân hủy, không thiết yếu cho cơ thể, thậm chí còn còn có hại. Cuối cùng những chất này sẽ được thải ra ngoài qua những cơ quan bài tiết ( thận, phổi, những tuyến mồ hôi, … ). Sự luân chuyển những chất dinh dưỡng do cơ quan tiêu hóa cung ứng cùng oxy từ cơ quan hô hấp tới những tế bào bảo vệ cho quy trình đồng nhất và dị hóa ở tế bào, đồng thời chuyển những mẫu sản phẩm phân hủy từ tế bào đến những cơ quan bài tiết theo dòng máu là nhờ những cơ quan tuần hoàn .Như vậy, hoạt động giải trí của những cơ quan trong cơ thể không khác biệt mà phối hợp, ăn khớp với nhau một cách uyển chuyển để triển khai một quy trình sinh lý cơ bản, đó là quy trình trao đổi chất ở khoanh vùng phạm vi tế bào, giữa tế bào với môi trường tự nhiên trong cơ thể ( máu, nước mô và bạch huyết ) để bảo vệ cho quy trình đồng điệu và dị hóa ( quy trình chuyển hóa vật chất và nguồn năng lượng ) ở trong tế bào hoàn toàn có thể được thực thi một cách liên tục. Các quy trình trên triển khai được lại nhờ chính sự trao đổi chất với môi trường tự nhiên ngoài trải qua những cơ quan tiêu hóa, hô hấp, bài tiết và nhờ cơ quan tuần hoàn làm môi giới trung gian. Sự biến hóa hoạt động giải trí sống của cơ thể tương quan đến sự tăng giảm nhu yếu vật chất và nguồn năng lượng của những tế bào, từ đó sẽ ảnh hưởng tác động tới hàng loạt hoạt động giải trí của những cơ quan của cơ thể. Điều khiển, điều hòa và phối hợp hoạt động giải trí của những cơ quan trong đời sống của cơ thể cho tương thích với sự biến hóa hoạt động giải trí từng lúc, ở từng nơi, tương thích với nhu yếu trao đổi chất của cơ thể là do hệ thần kinh đảm nhiệm, triển khai bằng chính sách phản xạ : phản xạ không điều kiện kèm theo và phản xạ có điều kiện kèm theo ( tác động ảnh hưởng thần kinh ) và có sự tham gia, tương hỗ của những tuyến nội tiết ( tác động ảnh hưởng thể dịch ) trong sự điều hòa hoạt động giải trí của những cơ quan, bảo vệ cho cơ thể là một khối thống nhất toàn vẹn. Ngoài ra, còn có những cơ quan sinh sản triển khai tính năng duy trì nòi giống, bảo vệ cho sự sống sót của loài trải qua quy trình thụ tinh, thụ thai, mang thai và sinh con, nuôi dưỡng con ( bằng sữa ) .
- Sinh học 8, Nhà xuất bản Giáo dục, Nguyễn Quang Vinh – Tổng Chủ biên kiêm Chủ biên
- Sổ tay kiến thức Sinh học THCS, Nhà xuất bản Giáo dục, Nguyễn Quang Vinh – Chủ biên
- Sinh học Cơ bản và Nâng cao 8, Nhà xuất bản Giáo dục, Lê Đình Trung — Trịnh Đức Anh
Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]
Bản mẫu : Sinh lý học
