Vệ sinh miệng lưỡi không chỉ số lượng giới hạn ở người lớn mà còn rất quan trọng với trẻ nhỏ đặc biệt quan trọng là với trẻ sơ sinh .
Bề mặt lưỡi và khoang miệng trẻ rất nhiều vi sinh vật sẽ gây mùi hôi, nếu miệng trẻ không được thật sạch và bị vây hãm bởi tưa lưỡi làm cho trẻ không cảm nhận được mùi vị một cách tốt nhất và sinh ra chán ăn .
Vì thế cần giữ gìn khoang miệng thật sạch giúp trẻ cảm nhận mùi vị tốt và hơn thế nữa, việc massage lợi, rất tốt cho quy trình trẻ mọc răng sau này .
Ngoài cách uống nước sau mỗi bữa ăn, mẹ cần thường xuyên rơ lưỡi, vệ sinh miệng cho trẻ.
Rơ lưỡi, vệ sinh miệng cũng giống như việc đánh răng mỗi ngày của người lớn, khi thức ăn bám trên các kẽ răng thì cần phải đánh răng để các vi khuẩn không bám lại. Vệ sinh miệng giúp trẻ làm sạch các mảng trắng bám trên lưỡi, nướu và khoang miệng.
Khi vệ sinh miệng trẻ cảm thấy khó chịu và dĩ nhiên sẽ quậy phá, khóc khiến mẹ khó vệ sinh miệng cho trẻ, vì thể để giúp trẻ nằm yên, tỉnh lại thì mẹ cần trò chuyện, cười đùa với trẻ, giúp trẻ quên đi việc mẹ đang rơ lưỡi, vệ sinh miệng.
Có 2 cách vệ sinh miệng: vệ sinh miệng hàng ngày và vệ sinh miệng khi trẻ bị tưa.
1. Vệ sinh miệng hàng ngày
1.1. Khái niệm cặn sữa:
Thông thường sau khi trẻ ăn sữa xong trong miệng trẻ hay xuất hiện các chấm nhỏ mầu trắng dễ bong và trôi theo nước hoặc trẻ nuốt nước bọt, không gây đau đó là cặn sữa.
1.2. Nguyên nhân
Nuôi trẻ bằng sữa công thức.
Trẻ ngậm sữa khi ngủ.
1.3. Triệu chứng:
Chấm trắng nhỏ trên mặt lưỡi dễ bong.
1.4. Chăm sóc
Rửa tay sạch.
Đặt trẻ nằm trên giường hay bế trẻ.
Quấn gạc quanh ngón chỏ hoặc đeo gạc tưa lưỡi hình ống.
Nhúng ẩm gạc bằng dung dịch NaCl 0,9% hoặc nước đun sôi để nguội.
Chạm nhẹ vào môi dưới của trẻ để trẻ mở miệng.
Nhẹ nhàng lau vòm miệng và massage nướu trẻ trước.
Cuối cùng đặt ngón tay vào trong phía gốc lưỡi kéo ra phía ngoài để loại bỏ cặn sữa.
Vệ sinh miệng thực hiện đều đặn ngày 2 lần.
Chú ý: không đưa ngón tay vào sâu trong miệng trẻ vì có thể khiến trẻ bị nôn trớ, không vệ sinh miệng khi trẻ vừa ăn xong.
2. Vệ sinh miệng khi trẻ bị tưa miệng
2.1. Khái niệm tưa miệng:
Tưa miệng là những màng giả màu trắng ở niêm mạc miệng, đặc biệt là mặt trên của lưỡi. Những màng giả này phát triển nhanh và ăn sâu vào niêm mạc lưỡi, vòm họng, khó bóc và bóc đi dễ chảy máu, đau rát.
2.2. Nguyên nhân
Do nấm candida albicans sống ký sinh trong miệng, khi gặp điều kiện thuận lợi trở thành tác nhân gây bệnh.
Trẻ nhỏ dễ bị tưa do bài tiết ít nước bọt và niêm mạc miệng ở môi trường toan, PH thấp.
Bệnh lây truyền từ dụng cụ cho trẻ ăn: chén, cốc, chai sữa nhất là đầu vú cao su không sạch.
Lây qua đường sinh dục của mẹ bị nấm trong lúc đẻ.
2.3. Triệu chứng
Bắt đầu là những chấm trắng nhỏ mọc trên đầu lưỡi, sau đó thành đốm trắng to trên mặt lưỡi và lan sang hai bên niêm mạc má, vòm miệng dần dần tạo thành từng đám mầu trắng sữa (mầu vàng kem hay xám) khó bóc.
Trẻ biếng ăn, bú kém.
Trẻ đau rát, quấy khóc.
Nếu nặng trẻ bị tiêu chẩy, ho, viêm phế quản phổi.
2.4. Nguyên tắc điều trị
Thuốc chứa hoạt chất chống nấm như Nystatin dạng cốm, Daktarin dạng gel,…
Đảm bảo vệ sinh: vệ sinh dụng cụ ăn, uống và bú của trẻ cẩn thận, vệ sinh vú mẹ trước sau khi cho trẻ bú.
2.5. Chăm sóc
Rửa tay.
Để trẻ nằm cố định trên giường hoặc bế trẻ.
Dùng miếng gạc mềm quấn quanh đầu ngón tay trỏ một lượt hoặc đeo miếng gạc tưa lưỡi dạng ống vô trùng bán sẵn.
Nhúng dung dịch Nystatin 500.000đv.
Chạm nhẹ vào môi dưới của trẻ để trẻ mở miệng, đưa nhẹ ngón tay chỏ vào mặt trên của lưỡi và lau từ trong lưỡi kéo ra ngoài, bỏ miếng gạc đó đi và lặp lại lần 2 nếu trẻ có nhiều mảng tưa bám (không để mảng tưa rơi vào miệng trẻ, không đưa ngón tay quá sâu vào họng của trẻ gây kích thích nôn trớ).
Dùng miếng gạc khác lau mặt trong 2 bên má, trên vòm miệng và cuối cùng là phần nướu của trẻ.
Đánh tưa bằng dung dịch chứa hoạt chất chống nấm 4 lần/ ngày
Sử dụng thuốc liên tục đến khi các nốt tưa lưỡi hết hẳn, sau đó tiếp tục đánh tưa thêm 2 ngày.
Chú ý:
Rơ lưỡi bằng thuốc cho trẻ, trước mỗi bữa ăn 30 phút.
Không nên cạy những chấm trắng trên lưỡi trẻ vì có thể sẽ gây chảy máu, con bạn có khả năng nhiễm trùng rất cao.
Không sử dụng mật ong để rơ lưỡi cho trẻ dưới 12 tháng tuổi
Tuyệt đối không được sử dụng thuốc trị nấm lưỡi cho trẻ khi chưa có ý kiến của bác sĩ.
3. Phòng bệnh
Vệ sinh bình và dụng cụ cho trẻ ăn mỗi bữa ăn.
Vệ sinh miệng cho trẻ hàng ngày bằng dung dịch NaCl 0,9% hoặc nước đun sôi để nguội 2 lần/ngày.
Chăm sóc trẻ nhỏ là điều mà khiến, các bà mẹ cảm thấy vô cùng khó khăn nhưng đó lại niềm vui, một nút thắt của sự hạnh phúc, gắn kết tình cảm gia đình.
DS NGÔ THỊ NGUYỆT HỒNG
BỆNH VIỆN NHI ĐỒNG THÀNH PHỐ
