1. Tư vấn pháp luật là gì ? Hiện nay còn có nhiều cách tiếp cận và định nghĩa khác nhau về tư vấn pháp luật. Tuy nhiên, từ góc nhìn lý luận và thực tiễn, tư vấn pháp luật được hiểu là việc giải đáp pháp luật, hướng dẫn cá thể, tổ chức triển khai trong nước và quốc tế xử sự đúng pháp luật ; cung ứng dịch vụ pháp lý giúp cho những cá thể, tổ chức triển khai triển khai và bảo vệ quyền và quyền lợi hợp pháp của mình. Hoạt động tư vấn pháp luật không riêng gì gồm có việc chuyển tải nội dung của một điều luật, một văn bản pháp luật, hoặc cung ứng thông tin về những pháp luật pháp luật có tương quan mà còn là việc sử dụng kiến thức và kỹ năng pháp luật và kinh nghiệm tay nghề của những chuyên viên pháp luật. Như vậy, người triển khai tư vấn phải sử dụng lao động trí óc của mình để đưa ra một lời khuyên, giúp người mua có một hướng xử lý đúng đắn. Đây là cách hiểu thông dụng nhất về “ tư vấn pháp luật ” và thuật ngữ này thường được sử dụng với ý nghĩa đó trong những văn bản pháp luật ở nước ta lúc bấy giờ .
2. Tư vấn pháp luật do ai triển khai ?
Hoạt động tư vấn pháp luật lúc bấy giờ được thực thi theo hai quy mô sau đây :
– Thứ nhất là, tư vấn pháp luật của luật sư theo quy định của Luật luật sư năm 2006 (có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01/01/2007);
– Thứ hai là, tư vấn pháp luật do các tổ chức đoàn thể xã hội thực hiện được điều chỉnh bởi Nghị định số 65/2003/NĐ-CP ngày 11-6-2003 của Chính phủ về tổ chức, hoạt động tư vấn pháp luật. Hoạt động tư vấn pháp luật này mang tính chất xã hội, không nhằm mục đích thu lợi nhuận, khác với hoạt động tư vấn pháp luật của luật sư (có tính chất hoạt động nghề nghiệp độc lập, có thu phí dịch vụ) và hoạt động trợ giúp pháp lý của Nhà nước (giúp đỡ pháp lý miễn phí, mọi chi phí liên quan do nhà nước chi trả). Để thực hiện hoạt động tư vấn pháp luật cho thành viên của tổ chức mình và các đối tượng khác theo luật định, tổ chức chính trị -xã hội, tổ chức xã hội – nghề nghiệp thành lập Trung tâm tư vấn pháp luật và duy trì hoạt động theo nguyên tắc tự trang trải về tài chính.
Tư vấn pháp luật là hoạt động giải trí trình độ đặc trưng, thế cho nên, yên cầu người thực thi tư vấn pháp luật phải hội đủ những tiêu chuẩn nhất định. Luật sư, tư vấn viên pháp luật và cộng tác viên pháp luật ( gọi chung là người tư vấn ) là những người có kiến thức và kỹ năng pháp luật ( có trình độ cử nhân luật trở lên ), kiến thức và kỹ năng và kinh nghiệm tay nghề tư vấn, đồng thời phải tuân thủ quy tắc đạo đức và ứng xử nghề nghiệp ( so với luật sư ), có sự tận tâm, nhiệt tình và chịu nghĩa vụ và trách nhiệm cá thể so với hoạt động giải trí tư vấn pháp luật của mình ( so với tư vấn viên pháp luật, cộng tác viên pháp luật ) .
3. Những đối tượng người dùng được tư vấn pháp luật
Những đối tượng người tiêu dùng được tư vấn pháp luật thường rất phong phú, thuộc nhiều những tầng lớp khác nhau trong xã hội, gồm có :
– Khách hàng của luật sư : từ cá thể, tổ chức triển khai, doanh nghiệp đến cơ quan nhà nước đều hoàn toàn có thể được luật sư cung ứng dịch vụ tư vấn pháp luật. Điểm độc lạ cơ bản giữa người mua của luật sư với những đối tượng người tiêu dùng được tư vấn khác là thường thì người mua phải trả phí dịch vụ pháp lý, trừ trường hợp được luật sư tư vấn không tính tiền .
– Đối tượng thụ hưởng tư vấn pháp luật của những tổ chức triển khai chính trị – xã hội, tổ chức triển khai xã hội – nghề nghiệp chiếm phần đông dân cư trong xã hội, đa phần là được tư vấn pháp luật không tính tiền ( chiếm gần 70 % khối lượng việc làm tư vấn pháp luật của những tổ chức triển khai này ), trong đó có :
Thành viên của những tổ chức triển khai chính trị – xã hội, tổ chức triển khai xã hội – nghề nghiệp ( ví dụ : công đoàn viên, người lao động, nông dân, phụ nữ, người trẻ tuổi, cựu chiến binh … ) ;
Người nghèo, đối tượng người tiêu dùng chủ trương theo lao lý của pháp luật ;
Các doanh nghiệp, tổ chức triển khai và đối tượng người tiêu dùng khác : ngoài đối tượng người dùng được hưởng chính sách xã hội nói trên, những Trung tâm tư vấn pháp luật của những tổ chức triển khai đoàn thể còn thực thi tư vấn pháp luật có thu phí ở mức thấp so với doanh nghiệp và những cá thể khác khi có nhu yếu .
4. Vai trò của tư vấn pháp luật và ý nghĩa của việc lồng ghép phổ cập, giáo dục pháp luật vào hoạt động giải trí tư vấn pháp luật
Tư vấn pháp luật cung ứng cho cá thể, tổ chức triển khai những hiểu biết pháp luật ở mức cơ bản, đại trà phổ thông về một yếu tố nhất định, giúp họ hiểu rõ vị thế, quyền và nghĩa vụ và trách nhiệm pháp lý của mình trong một quan hệ pháp luật đơn cử phát sinh trong đời sống xã hội. Kết quả của hoạt động giải trí tư vấn pháp luật là lời khuyên, quan điểm pháp lý bằng miệng hoặc hoàn toàn có thể bằng văn bản. Hiểu theo nghĩa rộng, đó là những giải pháp đơn cử, hữu dụng giúp đối tượng người tiêu dùng được tư vấn bảo vệ được quyền, quyền lợi hợp pháp của họ. ý nghĩa xã hội của tư vấn pháp luật khá sâu rộng ở chỗ, giúp khuynh hướng hành vi ứng xử của những cá thể, tổ chức triển khai theo khuôn khổ pháp luật và quy tắc đạo đức. Đồng thời, nó giúp hòa giải hoặc xử lý theo một trình tự tương thích những xích míc, xung đột tương quan đến quyền, quyền lợi, góp thêm phần giảm thiểu những tranh chấp, giảm bớt thực trạng khiếu kiện tràn ngập, lê dài do người dân hiểu pháp luật không đúng hoặc không vừa đủ. Hoạt động tư vấn pháp luật còn góp thêm phần giám sát việc tuân thủ pháp luật của những cơ quan nhà nước, của tổ chức triển khai và công dân ; phát hiện những khiếm khuyết của mạng lưới hệ thống pháp luật và yêu cầu sửa đổi, bổ trợ, kịp thời hoàn thành xong cho tương thích với thực tiễn .
Qua khảo sát thực tiễn cho thấy, khi có nhu yếu về giải đáp pháp luật, tháo gỡ vướng mắc pháp lý, người dân đã an toàn và đáng tin cậy và tiếp tục tìm đến những tổ chức triển khai trợ giúp pháp lý sau đây : Trung tâm trợ giúp pháp lý của Nhà nước, Trung tâm tư vấn pháp luật, Văn phòng luật sư. Bên cạnh những Trung tâm trợ giúp pháp lý của Nhà nước với đối tượng người tiêu dùng Giao hàng còn hẹp, người dân thường yên tâm hơn khi tìm đến Trung tâm tư vấn pháp luật của những tổ chức triển khai chính trị-xã hội, tổ chức triển khai xã hội – nghề nghiệp. Bởi lẽ, đây là cơ sở tư vấn pháp luật thường trực những tổ chức triển khai đoàn thể của họ, là nơi họ hoàn toàn có thể trình diễn tường tận thực trạng, tâm tư nguyện vọng, nguyện vọng của mình, tin yêu vào chủ trương của tổ chức triển khai cũng như mong được đại diện thay mặt, bảo vệ quyền và quyền lợi hợp pháp cho họ dù là thành viên hoặc không phải là thành viên của tổ chức triển khai .
Xuất phát từ đặc trưng của hoạt động giải trí tư vấn pháp luật, mối liên hệ giữa tư vấn pháp luật với công tác làm việc phổ cập, giáo dục pháp luật được hình thành rất là tự nhiên và gắn bó với nhau khá ngặt nghèo. Tư vấn pháp luật là quy trình thông dụng pháp luật. Thông qua quy trình triển khai những việc làm đơn cử của hoạt động giải trí tư vấn pháp luật ( phân phối thông tin, giải đáp pháp luật cho cá thể, tổ chức triển khai … ), thì những mục tiêu và nội dung chính của phổ cập, giáo dục pháp luật đồng thời cũng được tiến hành, lồng ghép, đơn cử là :
– Cung cấp thông tin, văn bản pháp luật, tài liệu pháp lý cho cá thể, tổ chức triển khai :
Trước khi đưa ra một lời khuyên hay những giải pháp để người mua lựa chọn, người tư vấn thường phải đưa ra những thông tin pháp lý cơ bản, văn bản pháp luật trực tiếp kiểm soát và điều chỉnh về yếu tố đó hoặc nội dung chủ trương, pháp luật khác có tương quan nhiều nhất. Nhờ vậy, đối tượng người tiêu dùng đến nhu yếu tư vấn không chỉ hiểu được đơn cử chủ trương, lao lý pháp luật về chính yếu tố mình cần mà còn hoàn toàn có thể tìm hiểu thêm thông tin tương quan một cách toàn diện và tổng thể, nhiều lúc rộng hơn hoặc sâu hơn về yếu tố mình cần tìm hiểu và khám phá .
– Giải đáp pháp luật cho cá nhân, tổ chức giúp cho đối tượng được tư vấn hiểu về quyền và lợi ích hợp pháp của mình trong các quan hệ pháp luật trên cơ sở quy định của pháp luật: Việc tư vấn thường đòi hỏi phải đặt ra các câu hỏi và trả lời từng câu hỏi để làm sáng tỏ vấn đề cần giải quyết. Vì vậy, người tư vấn cũng phải đưa ra lời giải thích, giải đáp cặn kẽ, bám sát vào tình huống thực tế để phân tích giúp cho khách hàng hiểu rõ hơn vấn đề của mình trên cơ sở các quy định của pháp luật.
– Hướng dẫn cho những đối tượng người dùng ứng xử đúng pháp luật trong từng thực trạng đơn cử để triển khai và bảo vệ quyền, quyền lợi hợp pháp của mình :
Đây là hoạt động giải trí mang lại tác dụng trực tiếp, dễ nhận thấy và nhìn nhận sau một quy trình tư vấn, tuyên truyền pháp luật. Điều quan trọng nhất là giúp đối tượng người dùng được tư vấn pháp luật hiểu rõ thực trạng, vị thế của mình, từ đó lựa chọn cách xử sự tương thích với pháp luật và đạo đức xã hội .
– Giúp cho họ nâng cao hiểu biết pháp luật trải qua nhận thức, thái độ và hành vi ứng xử, hình thành và phát huy ý thức tôn trọng và thi hành nghiêm chỉnh pháp luật :
Hệ quả của quy trình tư vấn, truyên truyền pháp luật là sự chuyển biến trong nhận thức, hiểu biết của từng cá thể, hoặc một nhóm người, từ đó hình thành thái độ xử sự tích cực, tôn trọng và tuân thủ pháp luật trong những quan hệ đời sống xã hội hoặc có sự phản kháng, tố cáo những hành vi vi phạm pháp luật. Một cá thể hoặc tổ chức triển khai khi đã được tư vấn, thông dụng pháp luật chắc như đinh sẽ có hiểu biết ở mức độ nhất định và hành vi ứng xử khác với trước đó .
Trên thực tiễn đã có sự lồng ghép thông dụng, giáo dục pháp luật trong hoạt động giải trí tư vấn pháp luật nhưng chưa được thực thi liên tục, còn mang tính ngẫu nhiên, tự phát mà chưa có mục tiêu, kế hoạch đơn cử. Mặt khác, tất cả chúng ta cũng chưa có tiêu chuẩn đơn cử để nhìn nhận đúng chuẩn hiệu suất cao của việc tuyên truyền, thông dụng pháp luật trải qua những hình thức tư vấn pháp luật. Sự chuyển biến trong nhận thức, hiểu biết pháp luật yên cầu phải có một quy trình ảnh hưởng tác động lâu bền hơn, với nhiều phương pháp khác nhau, tương thích với từng đối tượng người tiêu dùng đơn cử. Do vậy, sự tích hợp giữa phổ cập, giáo dục pháp luật trong công tác làm việc tư vấn pháp luật trên thực tiễn còn có những hạn chế sau đây :
– Nhận thức, quan điểm chưa đúng, chưa không thiếu về việc lồng ghép hoạt động giải trí : đó là ý niệm về thông dụng, giáo dục pháp luật và tư vấn pháp luật là 2 hoạt động giải trí tách rời nhau trọn vẹn, việc ai nấy làm ra chưa có sự chăm sóc phối hợp, hoặc nếu có cũng mang tính hình thức, hời hợt .
– Cách tiến hành thực thi cả hai hoạt động giải trí nói trên còn trùng lặp về một số ít nội dung hoạt động giải trí, địa phận, đối tượng người tiêu dùng được tư vấn và tuyên truyền pháp luật, dễ dẫn đến thực trạng tiêu tốn lãng phí về kinh tế tài chính, nhân lực và vật lực một cách không thiết yếu .
– Do chưa được tu dưỡng, trang bị về kỹ năng và kiến thức tuyên truyền, thiếu thông tin và tài liệu nhiệm vụ nên hầu hết cán bộ tư vấn pháp luật ( kể cả luật sư ) còn lo lắng, chưa nhiệt tình tham gia vào công tác làm việc tư vấn pháp luật có lồng ghép nội dung phổ cập, giáo dục pháp luật .
V
ũ
Minh H
ồ
ng –
Tư vấn pháp luật khiếu nại, tố cáo – Sổ tay nhiệm vụ tư vấn pháp luật, Nhà xuất bản Tư pháp ,
Hà N
ộ
i, 2004, tr. 206.